105967

Człowiek dąży do realizacji różnych wartości, tworzy i zmienia ich hierarchię w różnych okresach życia i w różnych sytuacjach. Całe życie dokonujemy wyborów. Mechanizm wyboru jest wypadkową aktualnych potrzeb jednostki, postrzeganej wartości obiektu i posiadanych doświadczeń.

PROCES WARTOŚCIOWANIA

-> dążenie do osiągnięcia pewnego stanu, ocenianego jako pozytywny;

-> refleksja wynikająca z porównania stanu obecnego z pożądanym

Zdaniem M. Rokeacha źródeł wartości można poszukiwać zarówno w samym człowieku, w jego osobowości jak również w społeczeństwie i jego wpływie na jednostkę przez kulturę. Jego podział wartości:

■    Wartości ostateczne (autoteliczne) człowiek dąży do osiągnięcia tych wartości, ale osiągnięcie ich w pełni jest niewielkie szczęście, zbawienie, dostatnie życie; można tu wyróżnić wartości osobowe oraz społeczne.

■    Wartości instrumentalne osiągnięcie tych wartości przybliża jednostkę do osiągnięcia wartości ostatecznych; tu można wyróżnić wartości moralne i sprawnościowe

WARTOŚCIAMI można nazwać wszystko, co stanowi cel wynikający z potrzeb, dążeń i aspiracji człowieka, co jest przedmiotem jego pożądania; wg psychologów wartość jest zjawiskiem psychicznym o charakterze poznawczym, przekonaniowym oraz jako norma zachowania i wyznacznik motywacji do zaspokajania potrzeb.

Dla człowieka wartością staje się to, co jest potrzebne do jego życia, komfortu fizycznego i psychicznego, rozwoju aktywności, poczucia „bycia potrzebnym i szczęśliwym”. Jest to też wszystko, co określa tożsamość ludzką i miejsce w otaczającym świecie.

Tomaszewski „Wartości są realizowane aby jednostka mogła osiągnąć „pełnię istnienia”, „dobrostan fizyczny i psychologiczny” Podział wartości ze względu na stopień ogólności:

■    Konkretne (wartości życia codziennego, jak praca zawodowa, życie rodzinne, wykształcenie, rozrywki, stan posiadania; rodzaj wykonywanych czynności, zdrowie dzieci, mieszkanie, samochód; prestiż, sława, dobrobyt, moralność, postęp)

■    Zinternalizowane -> są realne, słuszne i godne pożądania, wyznaczają kierunki działania i tworzą osobiste normy zachowania.

Indywidualne systemy wartości ulegają zmianie. Zmiany te są zależne od zmian ogólnospołecznych w otoczeniu, jak przemiany ustrojowe, gospodarcze, kulturowe i inne w skali mikro - i makrośrodowiska jednostki. Uwarunkowane są też cyklem życiowym człowieka.

W systemie wartości człowieka współcześnie wysuwa się na pierwszy plan praca zawodowa, ceniona na równi z życiem rodzinnym, walorami materialnymi i przyjaźnią. Dawniej „lepsi” mogli nie pracować, bo praca była domeną „gorszych - biednych”. Jednak wtedy praca sprowadzała się zwłaszcza do pracy fizycznej, dzisiaj jest to praca umysłowa. Dzisiaj praca jest wartością i elementem porównywania się ludzi między sobą.

Ludzie, któiych zawód cieszy się wysokim prestiżem społecznym , traktują pracę poważnie, przynosi im ona znacznie więcej satysfakcji. Prestiż zawodu nie jest ważny dla osób zorientowanych na sprawy pozazawodowe, które prace traktują jako środek do zdobycia pieniędzy. Im większe jest znaczenie pracy w systemie wartości człowieka, tym większą wagę przypisuje on do różnych jej aspektów związanych z samorealizacją przez działanie.