Budżetem państwa nazywamy plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa. Jest on sporządzany na okres jednego roku kalendarzowego i zatwierdzany przez wiadzę ustawodawczą. Petni trzy podstawowe funkcje:
+ fiskalną - gdy najważniejsze jest ściągnięcie danej kwoty pieniężnej do budżetu + redystrybucyjną - podobną do funkcji redystrybucyjnej państwa + stymulacyjną - ma zniechęcić/zachęcić do czegoś
Zasady polityki budżetowej:
+ zasada rocznego budżetowania
+ zasada zupełności - w budżecie powinny być uwzględnione wszystkie dochody i wydatki państwa
+ zasada jedności - budżet powinien być zwartą, spójną całością + zasada jawności - budżet powinien być udostępniony społeczeństwu do wglądu + zasada równowagi budżetowej - z bieżących dochodów powinny być pokryte bieżące wydatki w roku
Wśród specjalistów świadczących w zakresie podatków najczęściej wyrażana jest opinia, że dochody i wydatki państwa znajdujące się poza budżetem są trudno kontrolowane przez społeczeństwo.
Do końca września rząd przedstawia projekt budżetu w parlamencie. Ten dyskutuje, wprowadza poprawki i w końcu głosuje. Projekt trafia do prezydenta (musi się to skończyć do końca pierwszego kwartału roku budżetowego -1 marca). Jeśli nie uzyska podpisu, tworzy się prowizorium budżetowe (Marek Belka tak zrobił). Wybory zwykle we wrześniu/pażdzierniku. Gdy nowa ekipa rządząca chce coś zmienić, musi się udać do TK.
Dochody budżetu państwa:
- podatki (około 90% całych dochodów)
- cła, opłaty skarbowe, sądowe
- przed wejściem do UE wliczano też wpływy ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw
Najwięcej prywatyzował AWS, najmniej PiS.