Dedukcja to metoda wnioskowania od szczegółu do ogółu. Zbieramy pojedyncze fakty i za pomocą logiki próbujemy wysnuć z nich fakty ogólne, prawidłowości, itp.
Racjonalizm głosi, że źródłem prawdziwej wiedzy o świecie jest rozum, najważniejszy atrybut człowieka.
Antyczne korzenie racjonalizmu: Parmenides, Platon (doxa - mniemanie, episteme - wiedza pewna).
Racjonalizm nowożytny - Kartezjusz, zapoczątkował paradygmat epistemologiczny. Szukał on wiedzy niepodważalnej, pewnej.
1. Doxa (rzeczywistość materialna)
- Eikasia (wyobrażenia, obrazy zmysłowe, reprezentacje rzeczy materianych)
- Pistis (wiara dot. Przedmiotów materialnych)
2. Episteme (rzeczywistość idealna)
- Dianoia (poznanie dyskursywne, dialektyczne, współczesne naukowe)
- Noesis (intelekcja, poznanie spekulatywne, filozoficzne, dot. Bytów idealnych)
Sceptycyzm zakłada niemożliwość poznania świata zew., że nie da się uzyskać wiedzy pewnej. Sceptycyzm antyczny stanowi punkt dojścia, a sceptycyzm Kartezjusza stanowi punkt wyjścia na drodze do wiedzy pewnej.
Kartezjusz dążył za wszelką cenę do odnalezienia aksjomatu, wiedzy pewnej i niepodważalnej, a żeby to osiągnąć będzie musiał odrzucać wszystko co do czego nie jest całkowicie pewien.
Etapy:
1. Wątpienie w zmysły - nie można im ufać, wprowadzają nas w błędy.
2. Wątpienie w świadomość i pamięć - czy można być pewnym wspomnień? Czy można być pewnym świadomości i odróżniać jawę od snu?
3. Wątpienie w istnienie Boga - założnie, że siły nadprzyrodzone, nie tylko sam Bóg, są tak potężne, że mogą wprowadzać nas w błąd, więc trzeba je odrzucić w całości, w tym Boga.
4. Zwątpienie totalne - WSZYSTKO może być złudzeniem.