107493

Dedukcja - metoda wnioskowania niezawodnego, która od prawdziwych przesłanek zawsze prowadzi do prawdziwego wniosku takie wnioskowania przeprowadza się wg określonego prawa logiki.

Dialtektyka W starożytności i średniowieczu mianem dialektyki określano głównie sztukę prowadzenia dyskusji i dochodzenia do prawdy przez ukazywanie sprzeczności w sposobie myślenia rozmówcy lub przez obalanie zaprzeczeń dowodzonych tez (Sokrates. Platon, Arystoteles, Abelard). W czasach nowożytnych, dialektykę pojmowaną jako teorię bytu, ukazującą rozwój rzeczywistości w postaci procesu ścierania się i jednoczenia przeciwieństw, wyznawali Giordano Bruno oraz klasycy filozofii niemieckiej, jak Schelling i Hegel.

Dialektykę heglowską przejął i znacząco rozwinął Karol Marks, tworząc z niej teorię rozwoju rzeczywistości materialnej i społecznej oraz podstawę wszelkich projektów ich przekształcania. Dualizm - obok monizmu i pluralizmu, jedno z głównych stanowisk ontologicznych co do głównych klas substancji. Wyróżnia dwie: ciało (materię, substancję fizyczną) i ducha (substancję duchową).

Emplryzm doktryna filozoficzna głosząca, że źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie lub przede wszystkim, bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata zewnętrznego, zaś wszelkie idee, teorie itp. są w stosunku do nich wtórne.

Epistemologia, dział filozofii dotyczący przedmiotów, treści, procesów, sposobów, granic i kryteriów poznania ludzkiego.

Eschatologia w religiach i niektórych systemach filozoficznych, dział traktujący o tzw. rzeczach ostatecznych człowieka, jak i świata (śmierci, końca świata). Eschatologia zajmuje się również życiem pośmiertnym człowieka, w którym to dusza zostanie osądzona i otrzyma karę lub nagrodę.

Estetyka - nauka o pięknie i o tym co piękne, jedna z dziedzin filozofii teorii wartości obok etyki, która zajmuje się zagadnieniami piękna i brzydoty, harmonii i dysharmonii.

Etyka - filozofia moralności, nauka o moralności. Próbuje opisać, wyjaśnić czym jest dobro i powinność moralna, sumienie, odpowiedzialność

Fenomenalizm - pogląd filozoficzny głoszący iż bezpośrednio dostępne są ludziom tylko układy doznań zmysłowych i emocjonalnych (nazywane fenomenami) i nie istnieje możliwość bezpośredniego poznania bytów "samych w sobie".

Fideizm - wiara i religia są ważniejsze niż to, co podpowiada człowiekowi rozum, gdyż rozum nie może ogarnąć wszystkiego

Filozofia kultury - dział filozofii, który wyjaśnia wytwory i

przejawy kultury, ontologia. epistemologia, aksjologia kultury. Ściśle związana z estetyką.

Filozofia społeczna próbuje wyciągnąć wnioski z etyki dla organizacji społeczeństwa.

Filozofia umysłu to teoretyczne dociekania dotyczące natury umysłu, jego funkcji, właściwości, zdarzeń mentalnych i świadomości, a także tego czy jest jakiś związek między różnymi aspektami umysłu a ciałem: tzw. body-mind problem.

Fizykalizm - właściwym przedmiotem poznania są tylko przedmioty fizyczne, czyli ciała. Wszystkie wypowiedzi naukowe, niedające się sprowadzić do języka fizykalnego, czyli o ciałach, są niewiarygodne.

Gnoza - poznanie samo w sobie, intuicyjne, oparte na (zakładanej) znajomości istoty człowieka, mające prowadzić do wiedzy absolutnej, która by objęła wszelką rzeczywistość. Poznanie to pozwoliłoby rozwiązać wszystkie zagadnienia filozoficzne i religijne dot.boskości. człowieka i świata: miałoby być ono samo przez się zbawcze.

Poznanie obsolutne, wiedza, którą Bóg za pośrednictwem Chrystusa przekazał tylko nielicznym.