111102

Art. 38 ust 1 statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości: „Trybunał, którego funkcją jest rozstrzygać zgodnie z prawem międzynarodowym przedłożone mu spory, stosuje:

Konwencje międzynarodowe, bądź ogólne, bądź partykularne, ustanawiające normy uznane przez państwa spór wiodące;

Zwyczajmiędzynarodowy, jako dowód ogólnej praktyki przyjętej za prawo; Ogólnezasadyprawa, uznane przez państwa cywilizowane;

Z zastrzeżeniem art. 59, orzeczeńiasądowe i poglądy posiadających najwyższe kwalifikacje pisarzy różnych narodów w zakresie prawa międzynarodowego, jako pomocniczy środek ustalania norm prawa"

Za podstawę wyrokowania państwa mogę uznać również zasadę słuszności; możliwość orzekania ex aecfuo et bono jeżeli strony się na to zgodzę (art. 38 ust. 2)

Konwencja, zwyczaj i zasady ogólne to główne źródła prawa, a orzecznictwo i doktryna to pomocnicze.

Trudno uznać przepisy statutów za przesędzajęce. Doktryna utrzymuje, że katalog źródeł prawa jest otwarty. Nie ma zgody czy prawotwórcze uchwały organów międzynarodowych i akty jednostronne sę autonomicznymi źródłami prawa, bo np. uchwały sę częścię traktatów jako część wykonawcza.

Inne źródła prawa międzynarodowego

Orzecznictwo sądów międzynarodowych

sędy międzynarodowe, zajmujęc stanowisko w jakiejś kwestii prawnej, nie tworzę nowych przepisów prawa, gdyż opieraję zawsze swe orzeczenia na przepisach prawa umownego lub zwyczajowego. Sęd m. może oprzeć się na poprzednich wyrokach tylko w celu ustalenia treści nie dość jasnej normy prawa umownego lub zwyczajowego.

Sędy oddziałuję w pewnej mierze na rozwój prawa, precyzujęc i wyjaśniajęc treść przepisów prawnych.

Doktryna

poględy nauki prawa - doktryna wyjaśnia i precyzuje przepisy prawa, kształtuje poczucie prawne społeczeństwa, poddaje krytyce przepisy prawa obowięzujęcego i przedstawia propozycje nowych przepisów bez mocy obowięzujęcej.

Tylko w epoce rozwoju prawa rzymskiego doktryna była źródłem prawa, kiedy sędy musiały wyrokować zgodnie z jednomyślnę opinię grona prawników (przyznano im ius publice respondendi);

Wg art 38 statutu MTS orzecznictwo i doktryna pełnię rolę „środka pomocniczego do stwierdzenia przepisów prawnych".

Ustawodawstwo państw

akty ustawodawcze poszczególnych państw dot. stosunków międzynarodowych nie sę źródłem PM, gdyż nie mogę one nakładać obowięzków na inne państwa; wyrażaję jedynie stanowisko tego państwa w danej sprawie co może w konsekwencji stanowić część procesu tworzenia się nowej normy prawa zwyczajowego lub umownego (np. ustawa o szelfie kontynentalnym);

Akty jednostronne - wydawane przez państwa w celu wywołania określonych skutków prawnych.

Notyfikacja - oficjalne, pisemne powiadomienie drugiego podmiotu PM o pewnym wydarzeniu, z którym prawo łęczy skutki prawne. Często notyfikacja jest niezbędna do celu wywołania skutku prawnego; Notyfikacja fakultatywna - wyjaśnienie stosunku prawnego, który inaczej budziłby wętpliwośd. Uznanie - potwierdzenie przez państwo, że przedmiot uznania istnieje powinien być traktowany w płaszczyźnie PM; np. uznanie nowego państwa jako podmiotu PM.

Protest - stwierdzenie przez państwo, że określona czynność lub stan rzeczy sa niezgodne z PM; charakter fakultatywny.

Zrzeczenie się - akt rezygnacji państwa z pewnych praw; w sposób wyraźny, nie domniemany.

Uchwały organów organizacji międzynarodowych - można w pewne mierze dopatrywać się źródeł PM w uchwałach org. m., zwłaszcza Zgromadzenia Ogólnego ONZ; charakter prawotwórczy i moc obowięzujęcę przypisuje się przede wszystkim prawu wewnętrznemu organizacji międzynarodowych.