113853

Modele i podmioty partycypacji pracowniczej

Art. 18* KP ustanawia zasadę zbiorowego udziału pracowników / załogi/ w zarządzaniu zakładem pracy. W ustawodawstwie polskim zasada pracowniczego współzarządzania nie ma konstytucyjnego umocowania.

Artykuł ten odnosi zasadę uczestnictwa załogi w zarządzaniu zakładem pracy do wszystkich pracowników i wszystkich zakładów pracy. Przyjmuje się iż uczestnictwo, jest to zarówno udział w podejmowaniu decyzji ściśle gospodarczych, jak i decyzji w sprawach organizacji pracy, zatrudnienia czy sprawach socjalnych.

Samorząd pracowniczy:

Ustawy z 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego oraz o przedsiębiorstwach    państwowych,    wprowadziły instytucję samorządu załogi

przedsiębiorstwa. Tworzą go: ogólne zebranie pracowników i rada pracownicza. Kompetencje ogólnego zebrania załogi:

■    uchwalenie na wniosek dyrektora statutu przedsiębiorstwa

■    podejmowanie uchwał w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi

■    uchwalanie wieloletnich planów przedsiębiorstwa

■    dokonywanie rocznej oceny działalności rady pracowniczej przedsiębiorstwa oraz dyrektora przedsiębiorstwa

Kompetencje rady pracowniczej:

■    uchwalenie oraz zmiana planu rocznego przedsiębiorstwa

■    podejmowanie uchwał w sprawie łączenia i podziału przedsiębiorstw

■    podejmowanie uchwał w sprawie inwestycji

W większości przedsiębiorstw państwowych rada pracownicza ma prawo powoływania i odwoływania dyrektora.

Nowela z 1991 r. wprowadziła do ustawy o przedsiębiorstwach państwowych instytucję umowy o zarządzanie /kontraktu menedżerskiego/. Zgodnie z art. 45a ustawy, rada pracownicza przedsiębiorstwa, za zgoda ogólnego zebrania pracowników / delegatów/ może wystąpić do organu założycielskiego o powierzenie zarządzania przedsiębiorstwem państwowym osobie fizycznej lub prawnej. Z chwilą objęcia obowiązków przez zarządcę organy samorządu załogi ulegają rozwiązaniu z mocy prawa. Jednocześnie organ założycielski ustanawia radę nadzorczą przedsiębiorstwa, której 1/3 członków wybierają pracownicy przedsiębiorstwa.

Według ustawy z 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstwo państwowe z chwilą przekształcenia się w jednoosobową spółkę skarbu państwa / komercjalizacja/ zostaje poddane regulacji k.s.h. Oznacza to m.in. zaprzestanie, z mocy prawa, działalności organów samorządu załogi przedsiębiorstwa.

Poza przedsiębiorstwami państwowymi instytucjonalne uczestnictwo załogi w zarządzaniu występuje rzadko. Według ustawy z 1990r. o szkolnictwie wyższym, samorządna społeczność akademicka, którą tworzą pracownicy i studenci szkoły wyższej, uczestniczy w zarządzaniu uczelnią przez wybieralne organy kolegialne / senat, rady wydziału/ oraz organy jednoosobowe.

Szerokie uprawnienia do zarządzania przedsiębiorstwem ma samorząd w spółdzielniach pracy. Uprawnienia te wynikają z faktu, że pracownicy spółdzielni są jednocześnie jej członkami, czyli mają swoje źródło w udziale pracowników we własności przedsiębiorstwa. Swoistym sposobem na większe zaangażowanie pracowników w sprawy firmy jest czynienie z nich akcjonariuszy - partycypacja kapitałowa