Ludzki wirus niedoboru odporności, HIV (ang. human imimmodeficiency vims) - wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny retrowirusów. Atakuje gównie limfocyty T-pomocnicze (limfocyty Th). Wiriony mają budowę kulistą i otoczone są otoczką lipidową, zawierającą liczne białka (glikoproteiny: gpl20 u HIV-1 i HIV-2 oraz gp41 u HIV-1 i gp36 u HIV-2). Pod osłonką znajduje się płaszcz białkowy, czyli kapsyd, kryjący materiał genetyczny wirusa (RNA) i enzymy; odwrotną transkryptazę, integrazę.
Wywołuje AIDS. Dotychczas poznano 2 typy wirusa: HIV-1 / HI V-2 Może być przenoszony drogą płciową (przez stosunek z zakażoną osobą), lub poprzez transfuzję zakażonej krwi, używ anie igieł zanieczyszczonych krwią zakażonych osób (narkomani) oraz łożysko lub krew w trakcie porodu (zakażenie okołoporodowe), a także z mlekiem matki.
Okres inkubacji wynosi od 0,5 do 3 lub nawet więcej lat. Swoiste przeciwciała pojawiają się już po 3-8 tygodniach, niekiedy dużo później. Są one wykorzystywane do diagnozowania AIDS i nosicielstwa HIV. Podejrzenie zachorowania na AIDS stawia się na podstawie min. następujących objawów, zwanych chorobami wskaźnikowymi dla AIDS: zapalenie płuc,
pleśniaki w układzie pokarmowym,
nowotwoiy,
mięsak Kaposiego.
Z kolei podejrzenie zakażenia wirusem HIV można postawić wyłącznie poprzez wykonanie specjalistycznych testów:
- na przeciwciała wirusa we krwi, tzw. test przesiewowy lub ELI SA - najczęściej wykonywany;
- wykrywającego istnienie białek specyficznych dla wirusa we krwi, tzw. test potwierdzający lub Westernblot - test wykonywany w przypadku dwukrotnego dodatniego wyniku testu na przeciwciała wirusa celem potwierdzenia zakażenia;
- hodowlę w materiale pacjenta RNA wirusa - metoda skomplikowana, wykonywana rzadko.