114989

- do zapoczątkowania i utrwalenia nowego odprężenia traconych wpływów ideologicznych. Przyjmując za główne zasady: negację wojny, konieczność równego bezpieczeństwa, odideołogizowanie stosunków międzypaństwowych i nieingerencję w sprawy wewnętrzne nowa linia polityczna nadal potwierdzała ekonomiczne, polityczne i ideologiczne współzawodnictwo z kapitalizmem. Tym niemniej oznaczała rezygnację z globalnego ekspansjonizmu i konfrontacyjnej polityki wobec Zachodu na rzecz nawiązywania trwalszej współpracy międzynarodowej, uznającej wiele realiów oraz zakładającej konieczne wyrzeczenia.

•    Efektem wprowadzenia pierestrojki, ukierunkowanej głównie na reformy gospodarcze, stała się głasnost. Rozluźniono cenzurę, zwiększono swobodę ograniczeń oraz poruszania się. zaprzestano zagłuszania rosyjskojęzycznych audycji BBC i Głosu Ameryki, a także zaczęto zwalniać więźniów politycznych.

•    V\ferastający opór społeczny wobec starych porządków i determinacja w pragnieniu dokonania przemian ustrojowych stały się kolejnym ważnym czynnikiem zmiany międzynarodowego układu sił w końcu lat osiemdziesiątych.

•    W sytuacji odradzania się świadomości narodowej wielu krajów następowały stopniowe przewartościowania w obrębie interesów państwowych.

•    Poza sprzecznościami wynikającymi z zależności satelickich ujawniały się także sprzeczności na tle narodowościowym oraz na tle frakcyjnym. Często były poddawane mniej lub bardziej udanej neutralizacji w myśl dogmatycznej zasady ideologicznej jedności państw wspólnoty socjalistycznej.

•    Uwarunkowania geopolityczne dopełniły przesłanek wydarzeń mających nastąpić u schyłku lat osiemdziesiątych. Sztuczny polityczno - militarny podział Europy po II wojnie światowej od początku bowiem zawierał w sobie potencjał czynników dezintegrujących pielęgnowaną stabilizację europejskiego status quo.

•    Podsumowując przedstawione wnioski należy zaznaczyć, że dopiero kompleksowe oddziaływanie na siebie wszystkich wymienionych przesłanek stworzyło efekt tzw. punktu krytycznego, który wyzwolił mechanizmy zmiany międzynarodowego układu sił, prowadzące do zakwestionowania dotychczasowych modeli ustrojowych ładu międzynarodowego i systemu bezpieczeństwa międzynarodowego.

Proces zmiany międzynarodowego układu sił: ogniwa

•    Liczebność i stopień zorganizowania opozycji były bardzo różne. Cechą wspólną większości krajów było oparcie się opozycji przede wszystkim na inteligencji, warstwach średnich i młodzieży. Poza Polską nie można było jednak zaobserwować powstania wielkiego, możliwie zjednoczonego i długotrwałego ruchu masowego.

Zjednoczenie Niemiec

•    Należy podkreślić, że głównym czynnikiem determinującym mechanizm przywrócenia jedności Niemiec była masowa emigracja obywateli NRD do RFN. która nabrała szczególnych rozmiarów w 1989 roku.

•    Gregor Gysi 6 stycznia 1990 roku zaproponował tworzenie konfederacji obu państw niemieckich na podstawie „wspólnoty traktatowej’, zmniejszenie do 1991 roku o połowę armii obu państw, demilitaryzację 50 - 80 km strefy po obu stronach granicy, rezygnację z broni jądrowych i chemicznych oraz redukcje zbrojeń i handlu bronią. Plan ten został szybko odrzucony zarówno przez RDN. jak i przez NATO.

2