Fryderyk List (1789 - 1846)
Opowiadał się za zjednoczeniem państw niemieckich i związkiem celnym z centrum w Austrii, a nie w Prusach. We Francji poznał gen Laffeytfa, który zaprosił go do USA. Obawiając się jednak aresztowania przez władze wrócił do Baden.
W Niemczech powstał związek celny i niemiecki przemysł zaczął się szybko rozwijać. W 184 lr. List opublikował "Narodowy system ekonomii politycznej”, w którym założył, że naród jest najwyższą wartością społeczną
Stadia rozwojowe społeczeństwa ludzkiego:
• okres dzikości
■ okres pasterstwa
• okres rolnictwa
■ okres rolniczo-przemysłowy
■ okres rolniczo-przemyslowo-handlowy
jeżeli kraje są na różnych etapach rozwoju, to ich potrzeby ekonomiczne są różne Ważne są siły wytwórcze społeczeństwa, czyli suma materialnych środków zaspokajania potrzeb Kluczem jest tu trwale zabezpieczenie sil wytwórczych, a więc istnieje potrzeba zapewnienia rozwoju czynników gospodarczych Siły wytwórcze to ustrój, imiowacyjność i prężność Dlatego też najważniejsze jest budowanie własnego przemysłu w oparciu o własne zasoby. Państwo powinno chronić własny przemysł przed bardziej rozwiniętym poprzez stosowanie barier celnych czyli poprzez cła protekcyjne i wychowawcze Po rozwinięciu się przemysłu cła powinny zostać zniesione i dopiero wówczas może istnieć prawdziwa konkurencja Państwo powinno również zapewniać rozwój strategicznych gałęzi gospodarki.
W latach 1840 -1879 na świecie panowała angielska teoria klasyczna (Smith, Ricardo), ale przez niektóre kraje była nieakceptowana. W latach 70-tych XlXw. Wzmógł się protekcjonizm celny. Rosja carska wzniosła bariery celne wokół swego imperium (Polska znajdowała się w jego ramach i za zarobione na handlu ruble kupowała nowe technologie, dzięki czemu nastąpił rozwój przemysłu w Królestwie Polskim i Rosji w latach 80 i 90-tych XIXw.)