122512

Należy pilnować czy jesteśmy na płaszczyźnie uzasadniania czy opisywania.

Etyk normatywny uzasadnia. To odróżnia etyka od moralisty. Oboje oferują pewne wyroki -ambicje nakazywania, pouczania. Moralista nie podaje uzasadnienia choć kwestie dalej mają dla niego wartość.

Idea uzasadniania nie została wymyślona przez etykę. Większość z pytań moralnych ma odpowiedzi tak lub nie. Domagamy się racji na rzecz uzasadnienia, argumentów, sami też jesteśmy o to proszeni. Zwykle brakuje czasu, wiedzy, żeby wystarczająco uzasadniać, to jest zadanie filozofów moralnych by podać kryteria dla etycznie słusznego działania. Można o uzasadnienie pytać na 2 poziomach: etyki normatywnej (dlaczego Sokrates nie chciał uciekać z więzienia? bo to i tamto) i na poziomie pytania o znaczenie pojęć: np. czym jest pobożność?

-    poziom metaetyczny.

Pytaniem e. norm. - jakie normy są stosowne dla etycznie słusznego działania - poziom formułowania norm odnoszących się do działań.

Inny poziom - analizowanie już gotowych sądów, pytanie czy dany sąd jest dobrze uzasadnić, jak można go na różne sposoby uzasadnić - poziom metaetyczny - z tego poziomu patrzymy na to co dzieje się w etyce normatywnej, nie pytamy wprost o działania ale o sądy o działaniach.

Przykład: rozwód jako problem natury moralnej. Matka Zosia wdała się w romans mając 2 dzieci i męża. Chce się rozwieść ale kochanek nie chce jej pozwolić - formułuje negatywny osąd postępku Zosi. Zosia prosi Janka o uzasadnienie. Janek uzasadnia: jeśli się rozwiedziesz popełnisz grzech; postąpisz niemoralnie bo składałaś przysięgę. W tych argumentach zawarte sa co najmniej 2 przekonania - Janek odnosi się do jakiegoś pryncypium, zasady moralnej, kryterium etycznego postępowania, a Zosia za każdym razem podpada pod to pryncypium które Janek przywołuje. Z. ma 2 możliwości: uznać ważność pryncypium, ale nie zgadza się że łamie to pryncypium lub Z. może zakwestionować samo pryncypium, nie zgadza się by np. wolę boską traktować jako pryncypium. Oboje zostają na poziomie normatywnym -sprzeczają się jakie kryteria trzeba przyjąć do oceny naszych działań. My analizujący ten spór zajmujemy się etyką opisową tylko opisując co wiemy - jesteśmy tu na poziomie metaetycznym, zastanawiamy się z pomocą jakich metod można dany problem rozwiązać.

3 możliwe postawy wobec moralności

-    etyka normatywna - Sokrates, Zosia i Janek, namysł nad moralnością każdego kto pyta co powinien robić i formułowanie sądów uzasadnieniem.

-    namysł naukowy - składa się z badania empirycznego - czym ludzie kierują się , jakimi motywami, co to jest natura ludzka - metaetyka

-    namysł krytyczny, analityczny - nie musi składać się z żadnego badania ani nie musi i nie jest związany z wartościowaniem etycznym.

Zachować perspektywę wolną od wartościowania - zostać na poziomie metaetycznym. Deontologia - nie patrzymy na skutki łamania norm.

Konsekwencjalista - Janek mówiący o dobrych skutkach, uzasadniał konsekwencjalistycznie.

Etyka opisowa - normy traktuje jako zjawiska społeczne Metaetyka - część etyki opisowej.

Aksjologicznie neutralne sformułowanie - nie zawężanie się tylko do tych moralności „dobrych” które znamy.