123537

1. Wyrobisko Górnicze - jest to pusta przestrzeń powstała w kopalinie użytecznej lub w skale płonnej w wyniku prowadzenia robót górniczych.

W kopalniach węgla wyrobiska górnicze mogą znajdować się:

-    w węglu i wtedy noszą nazwę wyrobisk węglowych,

-    w kamieniu (skale płonnej) i wtedy nazywają się wyrobiskami kamiennymi,

-    częściowo w węglu, a częściowo w kamieniu i wtedy nazywa się je węglowo-kam ien nym i.

W zależności od tego, czy znajdują się na powierzchni ziemi czy pod powierzchnią, wyrobiska górnicze dzielą się na:

-    odkryte (odkrywki),

-    podziemne.

Wyrobiska podziemne mają kształty zbliżone do brył geometrycznych — sześcianów, prostopadłościanów, graniastosłupów, walców lub ich połączeń — a ich przekroje poprzeczne stanowią najczęściej prostokąty, kwadraty, trapezy, koła, elipsy lub ich odcinki i połączenia.

W kształcie większości wyrobisk górniczych można wyróżnić powierzchnie boczne, czyli ociosy, powierzchnię górną, zwaną pułapem lub piętrem, oraz powierzchnię dolną zwani} spodkiem. Jeżeli wyrobisko zostało wykonane w pokładzie tak, że pułap wyrobiska jest stropem pokładu, to powierzchnię tę nazywa się stropem wyrobiska, a jeżeli zostało wykonane tak, że spodek wyrobiska jest spągiem pokładu, powierzchnię tę nazywa się spągiem wyrobiska (rys. 1.1).

Rys. 1.1. Wyrobisko górnicze w pokładzie węglowym —przekroje poprzeczne

Podstawowe czynności, w wyniku których powstaje wyrobisko górnicze to urabianie, czyli odspajanie skał od calizny, i wybieranie urobionej skały, zwanej urobkiem.

Powierzchnia wyrobiska, która wskutek urabiania przesuwa się w głąb calizny stanowi czoło wyrobiska, a najbliższa przestrzeń wyrobiska przyległa do niego nazywa się przodkiem.

Dla zachowania wymiarów przekroju poprzecznego wyrobiska oraz zabezpieczenia ludzi i urządzeń przed obrywającymi się z ociosów i stropu odłamkami skalnymi oraz przed zawałem, stosuje się obudowę wyrobisk. Stanowi ją najczęściej konstrukcja z drewna, cegły, betonu lub stali podtrzymująca powierzchnie wyrobiska i przez to chroniąca je przed deformacją oraz zawałem. Kopalnia jest zakładem górniczym zajmującym się wydobywaniem ze skorupy ziemskiej kopalin użytecznych. Stanowi ona połączony planowo zespół wyrobisk górniczych w głębi ziemi oraz urządzeń i budynków na powierzchni.

Zależnie od charakteru wyrobisk kopalnie dzielą się na:

—    naziemne, czyli odkrywkowe,

—    podziemne.

2