44466

82 GENEZA PARLAMENTYZMU POLSKIEGO

Rządy Ludwika Andegaweńskiego stanowiły ważny etap w kształtowaniu się monarchii stanowej ( patrz temat 79). Rządy namiestnicze i bezkrólewie po sm. Ludwika , były dla szlachty bodźcem do angażowania się w sprawy panstwoewew . Przejawem aktywności politycznej były np. 2 konfederacje zawiązane w Radomsku (1382 i 1384), Ta dniga wyłoniła własne organy władzy państwowej (komisje ziemskie)które miały stać na straży ładu wewnętrznego do czasu obsadzenia tronu . Rządy Jagiełły to dalszy rozwój przywilejów szlacheckich . Najpierw potwierdzające przywileje z czasów Ludwika ( przywilej krakowskil386 i piotrkowski 1388) a następnie gwarantujące nienaruszalność mienia bez wyroku sadowego (przywilej czerwiński 1422) i gwarantujący wolność osobista szlachcie o ile nie zostanie skazany przez sad(zasada Niemnem capitivabimus tzn nikogo nie uwiezimy)te ostatnia gwarancje wymuszono na królu, gdy zabiegał o zapewnienie praw sukcesyjnych swemu synowi Władysławowi( przywileje: brzeski 1425, jedlnienski1430, krakowski 1433). Właśnie polski system sprawowania władzy ukształtowała konieczność zwoływania(od XIV) sejmików ziemskich , które decydowały w sprawach podatkowych , a od 1454r. Także w sprawach polityki zagranicznej >pociagało to za sobą stała potrzebę kontaktowania się i szukania porozumienia króla ze szlachta. Swzlachta wykorzystywała każdy z tych kontaktów , aby powiększyć zakres swej władzy i nadawanych przywilejów > Jest to szczególnie widoczne właśnie w okresie panowania Jagiełły i jego synów. Coraz bardziej widoczne było ze od szlachty odrywa się grupa moznowladcza , która doszła do znaczenia za Jagiełły ale szczególnie po jego śmierci w czasie niepełnoletnosci Władysława iu bezkrólewia (1444-1447). Kazimierz Jagielonczyk złamał stara oligarchie , ale nie mógł liczyc na wsparcie mieszczan, którzy mieli stać się przeciwwaga i wzmocnieniem władzy królewskiej., oparł się na szerszych masach szlacheckich z jej nowymi przewodcami w2ywodzacymi się głownie z Wielkopolski > zA poparcie króla szlachta zadała nowych przywilejow>wyraźnie widoczne jest tro podczas wojny 13 letniej, kiedy pospolite ruszenie odmowiło służby bez ustępstw.

Tak doszło do ogłoszenia statutów nieszawskich w których kroi obiecał, iż nie będzie nakładał nowych podatków i nowycjh wypraw wojennych bez zgody wyrażonej na zjazdach ziemskich czyli sejmikach. Narastajace konflikty szlachty z możnowładztwem, polityka zagraniczna Jagiellonów w II poł XVw zmuszały dousprawnienia kontaktów króla ze szlachta . W XV w obok sejmików ziemskich zwoływano sejmiki generalne Małopolski i Wielkopolski, na które szlachta wysyłała tylko swoicli przedstawicieli zaopatrzonych w instrukcje sejmików ziemskich . Zjazd czyłi sejm piotrkowski, który zebrał się wnet po śmierci Kazimierza Jagielonczyka w 1493 r. Znamionował się już juako dwuizbowa struktura; miał senat złozony z wyższych urzędników kościelnych (arcybp. I bp. Kościoła rzymskokatolickiego) oraz wyżsi urzędników (marzsałek , kanclerz, podskarbi, wojewodowie, kasztelanowie) oraz właściwa reprezentacje szlachecka złozona z delegatów samorządu ziemskiego . U początku rządów Aleksandra w 1501 r oligarchia magnacka wymogła na królu przywilej mielnicki, który gwarantował współudział w rzadach jej a nie reprezentacji szlacheckiej. Przywilej ten nie został jednak zaakceptowany przez szlachtę , do której kroi musiaqł się odwołać wobec nieudolności senatu już w 1504r. W obliczu zagrożenia Litwy ze strony Moskwy. W konsekwencji wzrosła aktywność polityczna szlachty a sejm radomski (1505)uchwalił konstytucje ( ustawę sejmowa) mocą której “nic nowego nie może być w przyszłości ustanowione przez króla i jego następców bez zgody doradców oraz posłow ziemskich “. Doradcy to senat a posłowie to izba poselska. Ta ustawa nazwana została konstytucja Nihil novi (to okres demokracji szlacheckiej w Polsce)