46134

niż na tynku pracy. Byłby to jednak system bardzo przejrzysty. Gwarantowałby każdej jednostce rolę, do której ją społecznie przygotowano, i karał tylko tych, którzy, mimo treningu, uchylają się od swych powinności. Marnotrawstwo dotyrzyłoby w równym stopniu kobiet i facetów. Po 2, społ. może obrać drogę, na którą chętnie wkroczyłyby grupy radykalne: uznać, że facetów i kobiety wolno modelować w ten sam sposób i zrezygnować z forsowania jakichkolwiek dystynkcji płciowych. Cechy kojarzone dotąd z męskością lub kobiecością są w istocie cecłiami pewnych członków obu grup i nie mają związku z płcią biologiczną. Wyrzeczenie się zróżnicowań płciowych może oznaczać wyrzeczenie się złożoności. Plemię Arapeshów wprowadza dystynkcję młody - stary, kobieta - facet, nie zna natomiast pojęcia statusu czy ranki. W najlepszym razie skazuje to na osobistą frustrację, w najgorszym na niedopasowanie tych wszystkich, którzy nie mieszczą się w jego prostych kategoriach. Tracą zresztą nie tylko jednostki, ale i społeczeństwa, jak o tym świadczy liistoria rytuałów w plemieniu Mundugumor. Arapeshowie zachowali swój kult tamberan, bo wykluczyli zeń kobiety. Wśród M. natomiast wykluczenie kogokolwiek z jakiejś sfery życia uchodzi za ciężki a front. W miarę jak kobiety żądały i otrzymywały prawo do inicjacji, ceremonia zamierały, aktorzy tracili widzów i jedyny element artyzmu w ich kulturze zaczął zanikać. Podobnie dzieje się w naszym społ. Usunięcie wszelkich prawnych i ekonom, barier może okazać się hurtową likwidacją różnorodności. Znormalizowane społ. znacznie - jak w plemieniu A. czy M. - wytwarzać dewiantów, buntujących się bez względu na płeć i zawód przeciwko jednostronności własnej kultury. Kiedy społ. upiera się przy wyraźnych zróżnicowaniach ze względu na wiek, klasę czy płeć, jednostka na tym raczej korzysta. Przykładek społ., w którym osiągnięto ogromną złożoność kosztem jednostki, mogą być liistoryczne Indie. Sztywne zróżnicowania płciowe rodzą tyle dezorientacji, dewiacji, cierpienia i niepewności. Zamiast opierać podział na naturalnej podstawie płci czy rasy dzielimy np. ze względu na kolor oczu. Osłabienie rygoryzmu wobec płci zdarza się wówczas, gdy społ. wprowadza nowy, sztuczny parametr bądź zaczyna cenić sobie indywidualizm. Standardy płciowe przełamywane były z czasem przez pozycję społ. Ale sztywność kategorii różnic płciowych da się przełamać w inny jeszcze sposób: poprzez oddanie sprawiedliwości niepowtarzalnym uzdolnieniom jednostek; poprzez wprowadzenie rzeczywistej dystynkcji zamiast kolejnej dystynkcji sztucznej.