49175

niezmiennych, wiecznych i doskonałych przedmiotów. Miejsce idei w systemie Tomasza z Akwinu zajmuje Bóg, który jest istotą tak doskonałą, że nie do pomyślenia byłoby, że jest wytworem jakiegoś umysłu, ale także przyroda materialna, chociaż stworzona, przedstawia dla niego obiektywną realność.

U Kartezjusza obie substancje, myśląca i rozciągła, są bytami w pełni obiektywnymi.

Filozofia marksistowska, że wszelki materializm uznaje obiektywne istnienie rzeczywistości, przy czym przez rzeczywistość rozumie on byt materialny w całym bogactwie jego różnorodnych przejawów. Głosi bezwzględny prymat materii wobec tego, co duchowe.

27. Stanowiska ontologic/ne: moni/m, dualizm, pluralizm, materializm, idealizm.

Wyróżnienie owych stanowisk wiąże się z podejściem filozofów do materialnej rzeczywistości, która stanowi naturalny teren życia i działalności człowieka, poddany ogólnej refleksji dopiero na płaszczyźnie filozoficznej. W rozważaniach ontologicznych (metafizycznych) świat materialny znajdował zawsze swoje miejsce. Jednakże różnie bywał interpretowany. Wyróżniamy dwa zasadnicze stanowiska: idealizm i realizm.

MONIZM - zwolennicy tego stanowiska uważają, że istnieje jeden byt o naturze duchowej. Natomiast rzeczywistość materialną traktują jako cos pozornego, ułudnego, czemu właściwie nie przysługuje faktyczne istnienie. Monizm jest skrajną postacią idealizmu.

DUALIZM - dualiści uważają, że materia jest bytem, ale nie jedynym, gdyż oprócz niej istnieje również byt duchowy. Według nich cała rzeczywistość rozpada się zatem na dwie, zasadniczo różniące się sfery bytowe: idealną i materialną. Są przy tym przekonani, że obie te sfery nie odgrywają równorzędnej roli i zawsze podkreślają wyższość bytu duchowego. Przejawia się to najczęściej w tym, że bytowi duchowemu przypisuje się czasem pierwotność wobec bytu materialnego, uzależnia się przyrodę od czynników idealnych oraz widzi się w duchu byt doskonalszy.

PLURALIZM - zwolennicy tego rzadkiego stanowiska sądzą, że rzeczywistości nie da się sprowadzić ani do jednego bytu, ani do dwóch rodzajów bytu. Twierdzą oni, że istnieje wiele bytów, z których każdy cliarakteryzuje się odrębnością, samodzielnością i niesprowadzalnością do innych sfer bytowych. Każdy taki byt jest jakby „światem dla siebie”. (Gottfried Wilhelm Leibniz).

MATERIALIZM jeden z dwóch głównych kierunków w rozwoju filozoficznym wychodzący z założenia, że świat istnieje obiektywnie, niezależnie od świadomości, która jest wtórna w stosunku do materii (materializm dialektyczny) dialektyczna postać filozofii materialistycznej, stanowiąca światopoglądową i metodologiczną podstawę marksizmu; (m. historyczny) materialistyczne pojmowanie dziejów.

IDEALIZM - kierunek filozoficzny zakładający pierwotność ducha, idei, świadomości i wtómość materii, przeciwstawny materializmowi.