PREKURSORZY PODEJŚCIA POZNAWCZEGO
• Teoria społecznego uczenia się W. Mischela
> specyficzność układu bodźców sytuacyjnych
> różnicowanie
> zdolności samoregulacyjne
> ludzie mają: strategie kodowania informacji,
subiektywne wartości, preferencje i cele oczekiwania
• Teoria społeczno-poznawcza A. Bandury
> uczenie się przez obserwację - modelowanie
> koncepcja poczucia własnej skuteczności (wpływa na myśli, emocje, motywacje oraz skuteczność działania)
KLASYKA POZNAWCZEJ TEORII OSOBOWOŚCI
TEORIA KONSTRUKTÓW OSOBISTYCH G. KELLY'EGO
• życie jest tworzeniem reprezentacji i konstruowaniem rzeczywistości, to zaś pozwala nam na przekształcanie siebie
• dostępne kategorie, sposoby Interpretowania - konstrukty
• konstrukty tworzone są poprzez porównania, dostrzeganie podobieństw i różnic między zdarzeniami - biegun podobieństwa i biegun przeciwieństwa
• różnice w systemach konstruktów są często przyczyną problemów w komunikacji
• konstrukty słowne i przedsłowne
• system konstruktów - każdy wyjaśnia lepiej pewien zakres zjawisk; hierarchiczność; konstrukty rdzenne/centralne i peryferyczne; konstrukty nadrzędne i podrzędne
• osobowość - Indywidualny system konstruktów (niepowtarzalny, osobisty charakter doświadczenia)
• zrozumienie innej osoby - poznanie systemu konstruktów (jak doświadcza, jak spostrzega)
• nowe ujęcie wolnej woli i determinizmu: „...wolność, ponieważ system konstruktów nie wymusza bezradnego podlegania presji zdarzeń, lecz pozwala na rozstrzyganie o Ich znaczeniu, ograniczenia, ponieważ w żaden sposób nie można dokonywać wyborów poza światem alternatyw, które samemu się zbudowało" (Kelly, 1958, za: Pervin i John, 2002)
• filozoficzne stanowisko - konstruktywny alternatywizm
• REP test jako metoda pomiaru systemu konstruktów
• „Jeśli nie wiesz co się dzieje w umyśle jakiejś osoby, zapytaj ja; być może ci powie" (Kelly, 1958; za: Pervin i John, 2002)
• dwie procedury:
1. tworzenie listy opartej na Uście Nazw Ról
2. tworzenie konstruktów oparte na porównywaniu trzech osób
• złożoność - prostota poznawcza
• przewidywanie zdarzeń
• wzrastanie i rozwój
TEORIA OSOBOWOŚCI AUTORYTARNEJ (Adorno, Frenkel-Brunswick, Levlnson, Sanford)
• społeczne źródła teorii - zainteresowanie genenzą faszyzmu
• system wychowawczy w rodzinie autorytarnej
• główne przejawy osobowości autorytarnej:
> uległość wobec autorytetów
> etnocentryzm i uprzedzenia