2 etap - staramy się znaleźć przepis regulujący sytuację najbardziej podobną
3 etap - stosujemy te same lub podobne konsekwencje
Szukamy analogii w najbliższym sąsiedztwie (ustawa, gałąź prawa) - podobieństwo materialne lub podobieństwo celów
- „gdzie ta sama racja, tam należy stosować tą samą dyspozycję".
- np. KPK - skazany nie może opuścić więzienia w celu wysłania pisma - zarząd więzienia je wysyła (traktowane jak
terminowe dostarczenie pisma) _ analogicznie do sytuacji w postępowaniu cywilnym
- np. KPK - ponowne postępowanie jeśli przepis prawa karnego zostanie uchylony _ tak samo w przypadku uchylonej
decyzji administracyjnej
- np. użytkowanie wieczyste - podobieństwo właściwości do przepisów o własności 2. analogia iuris - z ogólnych zasad prawa
- dopuszczalna tylko w wyjątkowych sytuacjach (np. względy sprawiedliwości społecznej)
- np. po WW2 powołano liczne Komisje do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Były one
jednoinstancyjne (brak możliwości odwołania), po upadku systemu komunistycznego zażądano rehabilitacji
skazanych przez ich wyroki. SN per analogia zastosował przepisy rewizji nadzwyczajnej.
2. Wnioskowanie a contrario
- wnioskowanie przeciwstawne do analogii - zasada przeciwieństwa
- stosowane w prawie podatkowym, karnym - gdy analogia jest niekorzystna dla podatnika/oskarżonego
- gdy redakcja przepisu wyraźnie wskazuje, że odnośni się on wyłącznie (tylko, wyłącznie, jedynie)
- np. art. 388 KC _ Jeśli najmujesz lokal na czas nieokreślony, to właściciel może wypowiedzieć umowę, ale a
contrario - jeśli masz umowę na czas oznaczony to umowy nie wolno wypowiedzieć
- nie wolno wnioskować a contrario gdy prowadzi to do naruszenia zasad konstytucji
- np.: ustawa o związkach zawodowych nie przewiduje tworzenia terenowych jednostek związków zawodowych
(tylko centralne), ale wprowadzenie zakazu byłoby naruszeniem zasady wolności zrzeszania się;
- np.: KP: przepis przewiduje przerwę w pracy tylko w transporcie i komunikacji samochodowej; SN i TK- zakaz
przerwy w pracy dla tramwajarzy byłby niekonstytucyjny (sprzeczny z racjonalnością)
3. Wnioskowanie a fortiori
- występują jego 2 odmiany:
Argumentum a maiori ad minus (z argumentu mocniejszego na słabszy)
- komu dozwolone jest czynić więcej, tym bardziej jest dozwolone czynić mniej
- np. jeśli sąd może pozbawić władzy rodzicielskiej, to tym bardziej może ja ograniczyć
Argumentum a minori ad maius (z argumentu słabszego na mocniejszy)
- komu zakazane jest czynić mniej, temu tym bardziej zakazane jest czynić więcej
- np. jeśli zakazane jest deptanie trawy, to tym bardziej zakazane jest niszczenie drzew i krzewów
- topos stosowany rzadziej Wyjątki: