51153

DE1ZM - pogląd filozoficzny uznający istnienie boga jako stwórcy wszecliświata, który nie ingeruje w życie człowieka i świat materialny; Bóg jest zegarmistrzem, który tylko "nakręcił” zegarek/świat i nic więcej z nim nie robi.

DEKADENTYZM - (z fran. - schyłek, upadek) jego podłożem były zjawiska towarzyszące procesom industrializacji i urbanizacji, dezintegracji tradycyjnych układów i więzi społecznych, powszechnie akceptowanych nonn i zasad obyczajowych i moralnych, co interpretowano jako oznakę wyczerpania całej kultury kręgu łacińskiego i zapowiedź jej ryclilego końca; kult artysty + poczucie bezcelowego buntu + postawy hedonistyczne i anarchistyczne.

DEONTOLOG1A - {z ang. - pierwotnie etyka prywatna {Jeremiego Bentliania); z gr. - to, co niezbędne, właściwe, obowiązkowe + mowa, słowo) jest to nauka o powinnościach i obowiązkach.

DESYGNAT - każdy konkretny obiekt pasujący do nazwy, każda rzecz oznaczana przez dany wyraz, pojęcie lub znak, np. desygnatem słowa "pies” jest obiekt, o którym można zgodnie z prawdą powiedzieć, że jest psem.

DETERM1NIZM - (z łac. - oddzielić, ograniczyć, określić) koncepcja filozoficzna, według której każde zdarzenie jest zdeterminowane przez swoje przyczyny, każde zjawisko, zdarzenie jest ściśle określone co do miejsca, czasu i faktu wystąpienia przez zdarzenia poprzedzające.

DIALEKTYKA - (z gr. - rozmowa, sposób mówienia) w filozofii marksistowskiej to mechanizm ścierania się przeciwieństw naturalnie występujących w materii (także społecznej), który stanowi podstawowy motor rozwoju świata i postępu historycznego. DOKETYZM - (z gr. - wydawać się, mniemać, przypuszczać) wczesnoclirześcijańska doktryna cluystologiczna, która kwestionowała podstawowe dogmaty wiary cluześcijańskiej, czyli wcielenie i zbawienie ludzkości poprzez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa (Jezus miał ciało pozorne/niebiańskie/eteryczne i dlatego też jego cierpienie na krzyżu było pozorne).

DOXA - (z gr. - mniemanie) pogląd, opinia subiektywna; złudne lub niepewne przekonanie przeciwstawne do „episteme”.

DYCHOTOMIA - (z gr. - przecięty• na dwie części) dwudzielność; podział na dwie części, wzajemnie się wykluczające i uzupełniające do całości.

DYSJUNKCJA - w logice: zdanie złożone z dwóch zdań połączonych spójnikiem „albo”, prawdziwe pod warunkiem, że zachodzi dokładnie jedna z dwóch wskazanych w ruch możliwości; w przyrodzie: przerwa między obszarami występowania poszczególnych gatunków roślin lub zwierząt.

EGZYSTENCJA* - (z łac. - na zewnątrz + stać, znajdować się) byt, istnienie, warunki życia; według Sorena Kierkegaarda: sposób istnienia charakterystyczny wyłącznie dla człowieka; poprzedza esencję - człowiek najpierw istnieje, a dopiero później się definiuje; istnienie człowieka różni się od istnienia roślin tym, że człowiek nie posiada wrodzonej natury danej mu z góry, lecz musi sam ją stworzyć, nadać swemu życiu sens i wziąć za nie odpowiedzialność; w egzystencjalizmie: rzeczywistość ludzka jest rozdarta na sferę świadomości i sferę rzeczy; losy jednostki ludzkiej nie podlegają moralnemu, historycznemu czy też obyczajowemu zdeterminowaniu; człowiek jest całkowicie wobiy i może z tą wolnością uczynić co chce; tworzy wszelkie wartości i decyduje o sensie własnego istnienia -prowadzi to do alienacji (człowiek czuje się samotny, zagubiony i zagrożony w świecie). EKLEKTYZM - łączenie różnych teorii, pojęć, koncepcji i tez w jedną całość, zwłaszcza eklektyzm starożytny (epikureizm + sceptycyzm + stoicyzm) i eklektyzm niemiecki z XVIII wieku.

EKSPLIKACJA - (z łac. - tłumaczenie; z mig. - wyjaśnienie) najprościej mówiąc, jest to wyjaśnienie, wytłumaczenie pojęcia.