53032

1. Pojęcie zobo wiązania:

Zobowiązaniem (obligatio) - nazywamy stosunek prawny między dwiema stronami, z których jedna, zwana wierzycielem (creditor) ma prawo domagania się pewnego świadczenia od drugiej strony, ta zaś zwana dłużnikiem (debitor) ma obowiązek świadczenie to spełnić. Zobowiązanie należy do prawa podmiotowego względnego.

Zobowiązanie ma dwie strony:

•    Wierzytelność - prawo wierzyciela do domagania się od dłużnika określonego zachowania się - creditum

•    Dług - obowiązek dłużnika do spełnienia świadczenia niezależnie od tego co jest przedmiotem tego długu (np. świadczenie kwoty pieniężnej) - debitum

W każdym zobowiązaniu występują dwa podmioty: wierzyciel i dłużnik.

Wierzycielem, zgodnie z prawem rzymskim mógł być obywatel rzymski mający czynną zdolność majątkową, w późniejszym czasie mógł być też nim cudzoziemiec. Wierzycielem nie mógł być niewolnik.

Dłużnikiem mógł być niewolnik. Właściciel przez działanie swojego niewolnika mógł się wzbogacić, ale nie mógł zubożeć. Niewolnik, podobnie jak inne osoby alieni iuris, miał bierną zdolność majątkową, czyli mógł być dłużnikiem. Jednak dług niewolnika był niezaskarżalny.

Zobowiązanie opiera się na zasadzie równości stron, w tym sensie, że nie daje ono żadnej władzy wierzycielowi nad dłużnikiem.

Ze społeczno-ekonomicznego punktu widzenia trudno również twierdzić generalnie, że stroną silniejszą częściej jest wierzyciel. Zależy to bowiem od typu danego zobowiązania. O ile twierdzenie takie może być prawdziwe w odniesieniu do pożyczki realnej, o tyle będzie ono fałszywe w odniesieniu do kredytu otwartego w drodze stypulacji. Ekonomicznie silniejszy będzie wierzyciel główny w kontrakcie użyczenia, ale już słabszy będzie w kontrakcie depozytu. W kontraktach dwustronnie zobowiązujących zupełnych twierdzenie takie jest całkowicie bezprzedmiotowe, bowiem obie strony występują tu jednocześnie w roli dłużnika i wierzyciela.