WYKŁAD II

OTOCZENIE CZŁOWIEKA

Przedmiot psychologii (dziedzina jej badań)

Układ: człowiek - otoczenie (społeczne, kulturowe, przyrodnicze itp.).

• Relacje pomiędzy podmiotem (aktywnym człowiekiem) a otoczeniem określają mechanizm zachowania się, a więc determinują dane zachowanie.

• Osobowości uczymy się na skutek socjalizacji, uwewnętrznienia (internalizacji) norm społecznych.

• Nasze spostrzeganie, uczucia i myślenie odnoszą się przede wszystkim do realnej rzeczywistości (ludzi i zjawisk otoczenia).

Człowiek - otoczenie

• Kierunek regulacji wzajemnych stosunków człowieka z otoczeniem zależy od obu stron układu.

• Standardy regulacji to pożądane stany otoczenia, podmioty lub relacji pomiędzy nimi.

CZŁOWIEK	OTOCZENIE
Potrzeby biologiczne (popędy); zależne od homeostatów organizmu - częściowo wyuczone.	Normy społeczne (etyczne, obyczajowe, prawne).
Potrzeby psychologiczne (wyuczone) zależne od psych. standardów regulacji.	Chwilowe (aktualne) naciski: potrzeby, oczekiwania innych ludzi, zmiany przyrodnicze wymagające dostosowania.

Standardy regulacji

1. Zapisane kodem (językiem) biologicznym w ośrodkowym układzie nerwowym (fizjologiczne stany organizmu rejestrowane np. w pniu mózgu); organizm poci się po zarejestrowaniu zbyt wysokiej temperatury.

2. Zapisane w postaci odruchów i nawykowych sposobów działania (należą do tzw. Pamięci proceduralnej); Adam stara się jeździć samochodem szybciej niż inni.

3. Zapisane w postaci sadów w naszym systemie poznawczym (są częścią tzw. Pamięci deklaratywnej); Ewa wie, że najlepsze dla niej są kameralne spotkania towarzyskie; w domu nie powinno być kotów.

Zewnętrzne standardy regulacji

• ich źródłem jest otoczenie społeczne.

• Znaczna ich część przenika do podmiotu w procesie wychowania i przekształca się w podmiotowe standardy regulacji; nie kradnij! - nie wezmę obcego pióra, chociaż go nie mam, nie zniósłbym wyrzutów sumienia.

• Otoczenie kształtuje człowieka, ale i on zmienia kształt otoczenia. Trwałe zmiany zachodzą przede wszystkim w zakresie środowiska.

• W psychologicznym sensie środowisko zawsze ma wyróżniony podmiot (jest czyjeś).

Środowisko

Środowisko - struktura elementów otoczenia człowieka tworząca funkcjonalną całość (system) np. szkoła, dzielnica, rodzina.

Rodzina:

Relacje:

1. Zależnościowe - syn potrzebuje rady ojca - jest od niego zależny.

2. Oddziaływania - córka słucha muzyki, którą także słyszy jej brat - muzyka oddziałuje na jego gust i kształtuje go.

3. Rodzaj środowiska określają elementy otoczenia człowieka; ludzie, środowisko społeczne lub wiodąca aktywność grupy; nauka, szkoła.

• Środowisko społeczne: najistotniejsze w rozwoju człowieka. Relacje w ich zakresie zależą od sposobu komunikowania się. Rodzaje komunikacji:

1. werbalna - Krzyś pyta Adama: „Która Godzina?”. Adam odpowiada, że wpół do komina! Ha, ha, ha!

2. Niewerbalna - Adam wzrusza ramionami, spogląda spod zmarszczonych brwi i odwraca się od Krzysia. Jest to po prostu mowa ciała.

4) Sposób komunikacji w rodzinie jest podstawą rozwoju i zdrowia psychicznego; terapia systemowa.

• spójność komunikatów werbalnych i niewerbalnych (podwójnie związane)

• zakres komunikowanych treści; intymność, przestrzeganie granic - przestrzeń fizyczna i psychiczna.

Określone role w środowisku społecznym

Komunikacja w rodzinie i innych środowiskach społecznych określają role przyjęte przez poszczególne osoby.

• rolę rodzica może pełnić w rodzinie dziecko (np. w rodzinie alkoholika).

• Ludzie wywierają nacisk na innych członków rodziny poprzez przyjmowanie ról („biedny kotek” : należy mi się pomoc; twardziel” : słuchaj mnie, ze mną nie zginiesz).

• Terapia: przez zmianę systemu (komunikacji, granic, pełnionych ról, etc.). Do tego na ogół nie wystarcza praca z jedną osobą (klientem), choć zmiana jednego elementu systemu zmienia cały system (uniezależnienie się uniemożliwia np. ojcu pełnienie roli ”twardziela”).

Środowisko szkolne

Tworzą je zarówno ludzie (dzieci, nauczyciele) jak i dobra kultury (pomoce szkolne, architektura budynku, etc.). o jego wyróżnieniu decyduje wiodąca aktywność - nauczanie i uczenie się.

• Klasa: podsystem szkoły

• jej strukturę poznajemy m. in. drogą socjometrii czyli wzajemnych wyborów do różnych dziedzin aktywności.

• rozpatrywana jako źródło lęków (tzw. nerwic szkolnych) akcentuje system relacji: nauczyciel - uczniowie a także program nauczania.

5

4

M

T

S1

S2

C

Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!