Umowa agencyjna
Zmiany gospodarcze w 1989 umożliwiły ponowne wykorzystanie jej do celów gospodarczych jako narzędzia służącego głównie uzyskiwaniu łatwiejszego dostępu lub poszerzania rynku zbytu zleceniodawcy, zapewnienia mu jak najszerszego udziału w rynku przez wykorzystanie silnej pozycji agenta.
Nowa regulacja wprowadzona zmianą kc w 2000r.
Pośrednictwo handlowe:
Zależne
Agencyjna
Komisu
Przedstawicielskie
Dystrybucyjne
Niezależne
umowa zawierana przez maklera handlowego ze swoimi kontrahentami
Odpowiednie stosowanie
Do instytucji nieuregulowanych prawem cywilnym, a więc takich, które nie mają charakteru umowy agencyjnej lub komisu i nie można zastosować przepisów szczególnych stosujemy przepisy dot umowy zlecenia.
Definicja
Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy lub do zawierania takich umów w jego imieniu.
Jest to umowa o świadczenie usług, jej zawarcie powoduje powstanie zobowiązania do świadczenia określonych usług na rzecz dającego zlecenie.
Treścią zlecenia jest zobowiązanie do zawierania umów lub pośredniczenia przy ich zawieraniu przez agenta na rzecz dającego zlecenie.
Cechy
czas oznaczony lub nieoznaczony
charakter trwały- gdy dotyczy jednorazowej czynności prawnej- reżim um zlecenia
handlowa- dwustronnie handlowa: agent(przedsiębiorca) - kontrahent(przedsiębiorca)
zobowiązanie starannego działania- wynik działania agenta jest niepewny
odpłatna- mimo że agent otrzymuje wynagrodzenie jeżeli dojdzie do zawarcia umowy(rezultat)
konsensualna
zobowiązująca
wzajemna
wymagająca szczególnego zaufania stron- obowiązek lojalności wobec zleceniodawcy Art 760kc
Strony
Stronami mogą być przedsiębiorcy.
KC dopuszcza jednak w Art 764(9) możliwość zawarcia umowy między agentem a zleceniodawcą nie będącym przedsiębiorcą
Essentialia negoti
określony zakres pośrednictwa agenta
stałość stosunku zobowiązaniowego
odpłatność za czynności agenta
Prawa i obowiązki stron
Obowiązkom agenta odpowiadają prawa dającego zlecenie i na odwrót.
Typy umowy
Pośrednictwa - zobowiązuje agenta do stałego pośredniczenia w zawieraniu umów, a właściwie do stwarzania możliwości ich zawierania. Jego działalność ogranicza się do podejmowania czynności faktycznych, np. Wskazywanie i sprowadzanie klientów, ułatwianie kontaktów między nimi, etc. Nie dotyczy czynności prawnych. Jego rola kończy się w momencie zawarcia umowy między dającym zlecenie a klientem.
Przedstawicielstwa - Powoduje powstanie zobowiązania agenta do zawierania określonego typu umów w imieniu i na rzecz dającego zlecenie.
Do dokonywania tego typu czynności konieczne jest wyraźne umocowanie. Powinno być ono zawarte w samej umowie lub w odrębnej czynności prawnej. Stosujemy przepisy dot pełnomocnictwa.
Pełnomocnictwo
W pełnomocnictwie powinien być zawarty zakres umocowania i rodzaj czynności prawnych, do których dokonywania agent jest umocowany, jak również zakres upoważnienia do przyjmowania i spełnienia świadczeń oraz odbierania oświadczeń woli w imieniu dającego zlecenie.
W razie wątpliwości poczytuje się, że agent jest upoważniony do (Art 759):
przyjmowania dla dającego zlecenie zapłaty za świadczenie, które spełnia za dającego zlecenie,
przyjmowania dla niego świadczeń, za które płaci,
odbierania zawiadomień o wadach oraz oświadczeń dot wykonania umowy, którą zawarł w imieniu dającego zlecenie.
Gdy agent nie ma umocowania lub przekroczy jego zakres, umowę uważa się za potwierdzoną, jeśli dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o jej zawarciu nie oświadczy klientowi, że umowy nie potwierdza. (Art 760(3))
Refleksowy charakter formy pełnomocnictwa.
Gdy pełnomocnictwo ogólne- na piśmie ad solemnitatem
Prokura
Upoważnienie agenta do działania w imieniu mocodawcy może także wynikać z prokury.
Obowiązki agenta
Przekazywanie wszelkich informacji mających znaczenie dla zleceniodawcy
Przestrzeganie uzasadnionych okolicznościami wskazówek zleceniodawcy
Podejmowanie w zakresie prowadzonych spraw, czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie
Powinien zatem dokonywać nie tylko czynności objętych umową, ale również wszystkie inne, które są konieczne do zabezpieczenia praw dającego zlecenie.
Czynności agenta stanowią część lub całość jego obowiązków zawodowych, wykonywanych w ramach pracy zawodowej. Dokonuje je zatem na własne ryzyko.
Poza przyjmowaniem wskazówek i sugestii od dającego zlecenie, działa samodzielnie, w wybrany przez siebie sposób.
Jego działania powinny być wyrazem realizacji obowiązku lojalności. Obowiązek ten może być przedłużony na okres po rozwiązaniu umowy na mocy porozumienia stron w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Art 764 (6) Okres max 2 lata, a zleceniodawca obowiązany jest do wypłacania z tego tytułu określonej sumy pieniężnej, chyba ze strony ustaliły inaczej lub umowa została rozwiązana na skutek okoliczności, za które agent ponosi odp. Jeśli strony nie określiły tej sumy pieniężnej- jej wysokość powinna odpowiadać korzyściom, jakie zleceniodawca osiągnął w związku z ograniczeniem działalności konkurencyjnej agenta oraz utraconym możliwościom zarobkowym agenta.
Obowiązki zleceniodawcy
Zapłata agentowi wynagrodzenia. Jeśli sposób wynagrodzenia nie został określony w umowie, jest nim prowizja, której wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów.
Gdy umowa nie określa wysokości prowizji --> wysokość zwyczajowo przyjęta w stosunkach danego rodzaju, w miejscu działalności prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności takiego ustalenia jej wysokości --> powinna uwzględniać wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych agentowi czynności.
Agentowi przysługuje:
--- prowizja od umów zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeśli
zostały zawarte w wyniku jego działalności lub z klientami pozyskanymi przez niego poprzednio dla umów tego samego rodzaju
prowizja od umów zawartych na obszarze geograficznym, do których zostało mu przyznane prawo wyłączności (agencja wyłączna). Uprawnieniu temu towarzyszy obowiązek zleceniodawcy zawiadomienia agenta o zawarciu takiej umowy w rozsądnym czasie.
--- prowizja od umów zawartych po rozwiązaniu umowy agencyjnej
jeśli przy spełnieniu przesłanek z Art 761 zleceniodawca lub agent otrzymał od klienta propozycję zawarcia umowy przed rozwiązaniem umowy agencyjnej
gdy do zawarcia umowy doszło w przeważającej mierze w wyniku działalności agenta w czasie trwania umowy agencyjnej, a zarazem w rozsądnym czasie po jej rozwiązaniu
Odpowiedzialność agenta
Strony w umowie agencyjnej, zawartej w formie pisemnej, mogą zastrzec odpowiedzialność agenta za wykonanie oznaczonej umowy lub umów z oznaczonymi klientami, przy których zawarciu uczestniczył, lub które zawarł w imieniu zleceniodawcy. W braku innego uzgodnienia agent odpowiada za to, że klient spełni świadczenie---> prawo do odrębnego wynagrodzenia.
W razie niezachowania formy pisemnej poczytuje się umowę agencyjną za zawartą bez tego zastrzeżenia.
Prawo do prowizji Art 761 (3)
W braku odmiennego postanowienia umowy agent nabywa prawo do prowizji z chwilą, w której dający zlecenie powinien był, zgodnie z umową z klientem spełnić świadczenie lub z chwilą faktycznego spełnienia świadczenia przez zleceniodawcę albo klienta, ale nie później niż w chwili spełnienia świadczenia przez klienta, lub w chwili, w której miał spełnić, przy założeniu że zleceniodawca spełnił świadczenie.
Jeżeli umowa ma być wykonywana częściami--> agent nabywa prawo do prowizji w miarę jej wykonywania.
Roszczenie o zapłatę prowizji staje sie wymagalne z upływem ostatniego dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji. Postanowienie mniej korzystne dla agenta jest nieważne.
Zleceniodawca powinien najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji.(Art 761(5))
Agent może żądać udostępnienia informacji potrzebnych do ustalenia, czy wysokość prowizji została prawidłowo ustalona, albo żądać by wgląd do ksiąg został udostępniony biegłemu rewidentowi .
---> Agent ma prawo wystąpienia z powództwem o udostępnienie tych informacji
---> w razie nieosiągnięcia przez strony porozumienia co do wyboru biegłego rewidenta może wystąpić z powództwem o dokonanie wglądu i wyciągu z ksiąg przez biegłego wskazanego przez sąd.
Oba powództwa- termin 6 m-cy od zgłoszenia żądania dającego zlecenie.
Zwrot wydatków związanych z wykonaniem zlecenia, o ile były uzasadnione i ich wysokość nie przekroczyła zwykłych w danych stosunkach miary
Prawo zastawu
Dla zabezpieczenia roszczenia o wynagrodzenie i o zwrot nakładów --> agentowi przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach i papierach wartościowych dającego zlecenie o ile otrzymał je w związku z umową agencyjną i dopóki znajdują się one u niego lub u osoby dzierżącej je w jego imieniu lub dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.
Zobowiązanie do świadczenia wyrównawczego (Art 764(3)) na rzecz agenta, któremu z tego tytułu przysługuje roszczenie.
Przesłanki: pozyskanie przez agenta w trakcie trwania umowy nowych klientów lub doprowadzenie przez niego do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami oraz czerpanie przez zleceniodawcę znacznych korzyści z tych umów.
Powinno być uzasadnione względami słuszności.
Nie może przekraczać wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego wg średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich 5 lat, a jeżeli umowa trwała krócej z uwzględnieniem średniej dla tego okresu.
Obowiązek przekazania agentowi dokumentów i informacji potrzebnych do prawidłowego wykonania umowy.
Zawarcie i ustanie umowy
Podlega ogólnym przepisom części ogólnej kc.
Nie wymaga formy szczególnej.
Forma pełnomocnictwa podlega regule z Art 60kc --> zatem forma dowolna.
Jednakże:
pełnomocnictwo ogólne-- > pismo zwykłe ad solemnitatem
Refleksowy charakter formy --> forma taka jaka zastrzeżona jest dla czynności prawnej, której dokonanie jest objęte umocowaniem
3 sytuacje, w których wymagane jest zachowanie formy szczególnej:
Zastrzeżenie dotyczące odpowiedzialności del credere agenta i jego prowizji z tego tytułu może być zawarte tylko w umowie w formie ---> pisemnej ad eventum
Ograniczenia działalności konkurencyjnej agenta po rozwiązaniu umowy
--> pisemna ad solemnitatem
Odwołanie powyższego ograniczenia przez zleceniodawcę
--> pisemna ad solemnitatem
Jeżeli umowa w formie pisemnej to jej zmiana, uzupełnienie, odstąpienie lub rozwiązanie za zgodą stron ---> w tej samej formie
Okres wypowiedzenia
Gdy zawarta na czas nieoznaczony
w I roku ----> na 1 miesiąc naprzód
w II roku ----> na 2 miesiące naprzód
w III i nast. ---> na 3 miesiące naprzód
Strony mogą w umowie wydłużyć te terminy.
Gdy zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony
Możliwość wypowiedzenia bez zachowania terminów wypowiedzenia w wypadku niewykonania obowiązków przez jedną ze stron w całości lub w znacznej części oraz zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności.
1