WYKŁAD
PSYCHOPATPLOGIA wg ICD-10
ZABURZENIA OSOBOWOŚCI
Specyficzne zaburzenia osobowości
Zalicza się tutaj głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań, odmiennych od przeciętnych zachowań, typowych dla danej kultury. Odmienność przejawia się w wielu obszarach funkcjonowania:
spostrzeganiu,
myśleniu,
przeżywaniu emocjonalnym,
odnoszeniu się do innych ludzi.
Powoduje ona poważne trudności w funkcjonowaniu społecznym, a dla jednostki - stanowi źródło cierpienia. Zalicza się tutaj zaburzenia osobowości ujawniające się już w okresie dzieciństwa i adolescencji, które mogą utrzymywać się w dorosłości.
W tej grupie zaburzeń osobowości występują m.in.:
Osobowość paranoidalna (paranoiczna)
sztywne poczucie własnych praw
podejrzenia dotyczące wierności
nadmierna wrażliwość na niepowodzenia i odrzucanie;
długotrwałe przeżywanie przykrości,
podejrzliwość i tendencja do dostrzegania wszędzie wrogości,
przecenianie własnego znaczenia
stosowanie „spiskowej teorii” do wyjaśniania wszystkiego
Osobowość schizoidalna
ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi,
chłód emocjonalny,
niska zdolność do wyrażania uczuć i dostrzegania uczuć przeżywanych przez inne osoby,
niska wrażliwość na normy społeczne
brak lub znikome działania służące przyjemności
niezainteresowanie pochwałami i krytyką
preferencja samotnictwa
Osobowość chwiejna emocjonalnie
tendencja do działań impulsywnych bez uwzględniania konsekwencji tych działań.
niestabilność emocjonalna,
niezdolność do planowania przyszłości,
skłonność do reagowania gwałtownymi wybuchami gniewu, zwłaszcza pod wpływem jakiejkolwiek krytyki,
łatwość wchodzenia w niestabilne, intensywne związki uczuciowe,
skłonność do gróźb samobójczych i samookaleczania się.
Osobowość histrioniczna (histeryczna)
nadmierna ekspresja emocji, dramatyzowanie, teatralność,
łatwość ulegania wpływom innych,
chęć zwracania na siebie uwagi z wyjątkową koncentracja na wyglądzie zewnętrznym,
płytka uczuciowość,
uwodzicielskość i skłonność do wykorzystywania innych do swoich celów.
Osobowość anankastyczna (obsesyjno-kompulsywna)
nadmierna dokładność, skrupulatność, przywiązanie do szczegółów,
nadmiar wątpliwości i ostrożności,
uległość wobec konwencji społecznych,
trudności w podejmowaniu decyzji,
pojawianie się natarczywych, niechcianych myśli lub impulsów.
Osobowość lękliwa (unikająca)
ciągłe i wszechogarniające poczucie napięcia i niepokoju,
poczucie niższości wobec innych,
wrażliwość na krytykę i chęć jej uniknięcia (np. przez wycofywanie się z interakcji społecznych),
poczucie społecznego nieprzystosowania.
Osobowość zależna
nieumiejętność podejmowania decyzji,
nadmierna zależność od bliskich i podporządkowanie im swoich potrzeb,
zachęcanie innych do przejmowania odpowiedzialności za własne decyzje i kroki,
spostrzeganie siebie jako osoby bezradnej i niekompetentnej,
niechęć do stawiania wymagań osobom, od których jest się zależnym
obawa przed byciem opuszczonym
Osobowość dyssocjalna (aspołeczna) opisana dalej jako
ZABURZENIA ZACHOWANIA
ZABURZENIA NAWYKÓW I POPĘDÓW
To rodzaj zaburzonego zachowania, cechujący się powtarzaniem działań pozbawionych wyraźnej i racjonalnej motywacji, które zazwyczaj szkodzą pacjentowi i innym osobom. Wymienia się tutaj:
Patologiczny hazard - intensywny, nie poddający się kontroli pociąg do gry, często prowadzący do naruszenia norm i zobowiązań społecznych, zaburzających życie rodzinne i zawodowe, powodujący wiele kłopotów materialnych.
Patologiczne podpalanie (piromania); charakteryzuje się usiłowaniami podłożenia ognia pod własne i cudze obiekty, stałym zaabsorbowaniem tematami związanymi z ogniem, wyjątkowym zainteresowaniem sprzętem pożarniczym. Stanom tym towarzyszy poczucie napięcia i podniecenia.
Patologiczne kradzieże (kleptomania) - powtarzające się epizody kradzieży przedmiotów niepotrzebnych, następnie wyrzucanych lub oddawanych lub kolekcjonowanych. Kradzieże poprzedza narastające napięcie, przechodzące w zadowolenie w czasie ich trwania.
ZABURZENIA IDENTYFIKACJI PŁCIOWEJ I PREFERENCJI SEKSUALNYCH
Transseksualizm - uczucie bycia osobnikiem innej płci, niezadowolenie z posiadania anatomicznych cech płciowych i poczucie ich nieprawidłowości, chęć poddania leczeniu, zmiany płci.
Transwestytyzm - ubieranie się w stroje charakterystyczne dla ubrań płci przeciwnej, któremu towarzyszy podniecenie seksualne. Nie pojawia się tutaj pragnienie zmiany płci.
Fetyszyzm - konieczność posiadania pewnych przedmiotów, np. części garderoby, jako bodźców do uzyskania podniecenia seksualnego oraz satysfakcji seksualnej.
Ekshibicjonizm - nawracająca tendencja do pokazywania narządów płciowych obcym osobom w miejscach publicznych, czemu towarzyszy podniecenie seksualne.
Pedofilia - zainteresowanie osoby dorosłej dziećmi w aspekcie seksualnym
Sadomasochizm - preferowanie aktywności seksualnej, w której dochodzi do zadawania bólu lub upokorzenia.