KWATERA GŁÓWNA DRUŻYN STRZELECKICH „STRZELEC”

Materiał szkoleniowy nr 07/2005

Szkolenie inżynieryjno-saperskie.

1.Zadania wojsk inżynieryjno-saperskich na współczesnym polu walki.

Do głównych zadań wojsk /służb/ inżynieryjno - saperskich należy:

1. budowa obiektów fortyfikacyjnych

2. budowa zapór fortyfikacyjnych

3. budowa i zabezpieczenie przepraw wodnych

4. budowa i rozbudowa infrastruktury wojskowej

5. niszczenie i minowanie obiektów

6. rozminowywanie terenu

7. rozpoznanie inżynieryjno-techniczne

8. maskowanie /mylenie i pozoracja/

9. walka w składzie grup szturmowych /saperzy pola walki/

2.Obiekty fortyfikacyjne.

Obiekty fortyfikacyjne to specjalne budowle wznoszone na polu walki które mają na celu zmniejszenie skutków działania ognia nieprzyjaciela ,utrudnienie przeciwnikowi ruchu oraz ułatwienie manewru oraz ognia wojskom własnym.

Ogólnie obiekty fortyfikacyjne dzielą się na: a/ obiekty do prowadzenia ognia i obserwacji b/ obiekty do ochrony ludzi i sprzętu c/ zapory fortyfikacyjne.

Obiekty do prowadzenia ognia i obserwacji to: okopy, punkty i posterunki obserwacyjne, stanowiska dla broni ręcznej w schronach bojowych. Obiekty do ochrony ludzi i sprzętu to: schrony, szczeliny przeciwlotnicze, ziemianki, transzeje.

Zapory fortyfikacyjne to: pola minowe, zawały, skarpy, słupy, kozły, różnego rodzaju pułapki oraz zapory wykonywane z drutu kolczastego. Ze względu na zastosowanie możemy je podzielić na: a/ przeciwpancerne, b/ przeciwdesantowe (do obrony z morza i powietrza), c/ przeciwpiechotne. W działaniach obronnych przeciwko piechocie nieprzyjaciela szczególną rolę odgrywają zapory drutowe, które możemy podzielić na zapory stałe i przenośne. Najczęściej stosowane to: płoty kolczaste, walce kolczaste, jeże, kozły, potykacze oraz sieci kolczaste.

Obiekt fortyfikacyjny jest to budowla mająca na celu:

1. zmniejszenie skutków działania środków rażenia nieprzyjaciela (schrony, ukrycia ,okopy) na własne wojska ,ludność cywilną ,technikę wojenną lub produkcyjną.

2. Utrudnienie ruchu wojsk nieprzyjaciela (zapory fortyfikacyjne)

3. Ułatwienie działania wojsk własnych (transzeje, rowy łączące, ciągi komunikacyjne.

Ze względu na podstawowy materiał z jakiego wykonane są konstrukcje obiekty fortyfikacyjne możemy podzielić na: gruntowe, metalowe, betonowe, inne np. wykonane z tworzywa sztucznego.

Obiekt ogniowy jest to obiekt fortyfikacyjny zapewniający dogodne i ukryte rozmieszczenie środka ogniowego i jego obsługi oraz prowadzenia skutecznego ognia do nieprzyjaciela. Obiekty ogniowe wykonuje się dla pojedynczych strzelców, karabinów maszynowych, granatników, moździerzy, dział, czołgów itp. Ze względu na kierunek prowadzenia ognia dzielimy je na czołowe, skrzydłowe, przystosowane do obrony okrężnej oraz przeciwlotnicze. Pod względem skuteczności ochrony na zakryte i odkryte.

Obiekt pozorny jest to konstrukcja przypominająca wyglądem zewnętrznym obiekt rzeczywisty imitująca sprzęt bojowy /makieta/ lub konstrukcję inżynieryjną np.: most mająca na celu odwrócenie uwagi nieprzyjaciela od obiektu rzeczywistego oraz dla utrudnienia identyfikacji celu ataku.

Obiekt podziemny jest to obiekt budowany sposobem podziemnym bez naruszania warstwy gruntu znajdującej się pod stropem obiektu. Wojskowe obiekty podziemne to schrony dla ludzi i sprzętu, chodniki do komunikacji podziemnej.

Obiekty fortyfikacyjne budowane na szczeblu drużyny /plutonu/ strzeleckiego

1. okop dla pojedynczego strzelca

2. okop dla dwóch strzelców ze szczeliną

3. okop dla km

4. okop dla ręcznego granatnika p.panc

5. schron przykryty /bunkier/

6. transzeje i rowy łączące

3.Materiały wybuchowe.

Materiałem wybuchowym nazywamy związek chemiczny lub mieszaninę, która pod wpływem bodźców zewnętrznych zdolna jest do chemicznej reakcji wybuchowej postępującej samorzutnie z wielką szybkością, z wydzielaniem dużej ilości ciepła i produktów gazowych. Reakcję tę w zależności od rodzaju materiału wybuchowego można wywołać za pomocą: ciepła (ogrzewanie, płomień), mechanicznie (tarcie, nakłucie, uderzenie), elektrycznie (wyładowanie elektryczne) i wybuchowo (wybuch innego materiału wybuchowego).

Do podstawowych materiałów wybuchowych stosowanych w działaniach bojowych zaliczamy: a/ proch czarny, b/ proch bezdymny (koloidalny), c/ trotyl, d/ plastyk (wybuchowy materiał plastyczny).

Proch czarny (dymny) - najstarszy materiał wybuchowy oparty na saletrze potasowej (75%), węglu drzewnym (15%),oraz siarce (10%) koloru szaroczarnego, wrażliwy na działanie płomienia, iskry. Przy 2 % wilgotności zapala się z trudem, przy 15 % wilgoci traci zdolność do zapalania się.

Proch bezdymny (koloidalny) - miotający materiał wybuchowy, spalający się regularnymi warstwami bez dymu. Podstawowy składnik prochu bezdymnego to nitroceluloza o różnej zawartości azotu, którą drogą plastyfikacji (żelatynizacji) w różnych rozpuszczalnikach przekształca się w masę koloidalną służącą do formowania ziarna prochowego o różnych kształtach i wymiarach.

Trotyl (TNT) - podstawowy kruszący materiał wybuchowy średniej mocy z grupy nitrozwiązków koloru żółtego, twardy o krystalicznej budowie (ciemniejący na świetle). Temperatura topnienia: 80,85 ° C. Trotyl jest substancją nierozpuszczalną w wodzie, natomiast bardzo dobrze rozpuszcza się w benzenie, toluenie, acetonie i stężonym kwasie azotowym. Jest to materiał wybuchowy najmniej wrażliwy na bodźce zewnętrzne, najbardziej bezpieczny w produkcji i użyciu. Nie reaguje z metalami jest odporny na działanie kwasów. Wykonuje się z niego następujące typowe ładunki: kostka 200 gram, 400 gram, 1000 gram (ładunek standardowy) oraz nabój wiertniczy 75 gram. Trotyl sproszkowany i prasowany wybucha od spłonki pobudzającej, natomiast trotyl lany wymaga detonatora pośredniego (przeważnie sproszkowany lub prasowany trotyl).

Plastyk (wybuchowy materiał plastyczny)

Materiał wybuchowy kruszący, dwa razy silniejszy od trotylu, jest ciałem plastycznym, łatwo dającym się formować w dowolne ładunki. Używa się w nabojach ( paczkach ) opakowanych w celafon lub papier parafinowany. Podstawowe składniki to heksogen, pentryt oraz środki wiążące: tłuszcze, oleje, smary, żywice syntetyczne i naturalne. W zależności od rodzaju zakres własności plastycznych waha się od

-57°C do77°C tzw. C4. W celu wywołania detonacji należy używać silnych detonatorów ( np. kostki trotylu i jednej spłonki lub 3. spłonek przylegających do siebie ).

4.Środki zapalające i dymne.

Środki zapalające przeznaczone są do rażenia żołnierzy, niszczenia uzbrojenia, sprzętu bojowego, amunicji, paliwa i innych materiałów oraz podpalania urządzeń obronnych, różnych obiektów, zasiewów, masywów leśnych itp.

Głównymi środkami zapalającymi są:

• mieszanki zapalające których głównym składnikiem są produkty naftowe tzw. napalmy, mogą występować w stanie niezagęszczonym np. benzyna, olej napędowy, oleje smarne oraz w stanie zagęszczonym z dodatkiem soli glinowych, kwasów tłuszczowych, kauczuku (temp 1000 - 1200 ° C)

• Metalizowane mieszanki zapalające tzw. pirożele, które sporządza się z produktów naftowych do których dodaje się magnez, płynny asfalt i ciężkie oleje (temp 1600° C)

• Termit i mieszanki termitowe w postaci sproszkowanych tlenków żelaza i glinu, zapalane od specjalnych zapłonników, palące się bez dostępu powietrza topiące przedmioty metalowe (temp 3000 ° C)

• Fosfor i mieszanki fosforowe (fosfor biały i plastyczny w mieszaninie z kauczukiem)

Środki zapalające stosowane są do wypełniania bomb lotniczych, pocisków artyleryjskich i moździerzowych oraz granatów ręcznych. Ponadto w/w środki mogą być rozpylane za pomocą miotaczy ognia lub stosowane jako tzw. fugasy ogniowe (metalowe pojemniki zakopane w ziemi wypełnione mieszanką zapalającą, wysadzane elektrycznie lub mechanicznie o promieniu rażenia 20 - 80 metrów).

Środki dymne stosowane są do maskowania działań własnych oraz oślepiania nieprzyjaciela. Mogą być stosowane jako granaty dymne lub jako świece dymne.

Do w/w celów używa się granatów wytwarzających dym biały. Dym czarny wykorzystuje się do pozorowania pożarów. Czas palenia się granatów to około 50 - 80 sekund przy wymiarach zasłony dymnej 25 - 30 metrów. Przy stosowaniu świec dymnych czas palenia wynosi około 5 - 7 minut, przy wymiarach zasłony dymnej do 300 metrów.

5.Lonty.

Lont prochowy (Bikforda) służy do spowodowania wybuchów spłonki zapalającej lub pobudzającej. Lont jest koloru czarnego lub brązowego, pali się z prędkością 1 cm na sekundę. W wodzie pali się z prędkością 1,5 cm na sekundę. Składa się z otoczki i rdzenia, który jest wykonany z drobnych ziaren prochu czarnego. Otoczka to oplot jutowy ,smoła, oplot bawełniany, farba klejowa i talk.

Lont wolnotlący (knot) jest to pęczek splecionych lnianych lub konopnych nici przesyconych 5 % roztworem octanu lub azotanu ołowiu. Stosuje się do zapalania lontu wolnopalnego w celu zwiększenia czasu palenia. Prędkość palenia około 0,5 - 1 cm /minutę.

Lont detonujący (wybuchowy) jest stosowany do szybkiego przenoszenia detonacji na odległość oraz jednoczesnego pobudzania ładunków kruszących położonych w różnych odległościach od siebie. Składa się z rdzenia wybuchowego w otoczce z oplotów bawełnianych, lnianych lub jutowych oraz zewnętrznej warstwy impregnacyjnej najczęściej z polichlorku winylu. Rdzeń obecnie najczęściej stanowi pentryt w postaci krystalicznej, granulowanej lub w mieszaninie z octanem ołowiu (87-90% pentrytu, 10-13% azotanu ołowiu). Prędkość detonacji około 6000 m/sek. Na metr bieżący przypada od 5 - 35 gram materiału wybuchowego. Lont detonujący pobudza się spłonką detonującą lub zapalnikiem elektrycznym.

6.Spłonki.

Spłonki stosowane do detonowania materiałów wybuchowych i lontów wybuchowych wykonywane są w postaci tulejki zawierającej niewielką ilość materiału wybuchowego inicjującego oraz materiału o zwiększonej mocy wybuchu (kruszącego). Mogą być inicjowane za pomocą lontu prochowego, lontu detonującego oraz elektrycznie.

Spłonki w postaci miseczki /uderzenie - nakłucie/

7.Zapalniki.

Do wykonywania prac saperskich stosowane są najczęściej następujące zapalniki:

• zapalnik lontowy jest to lont prochowy połączony na stałe ze spłonką pobudzającą, wolny koniec lontu powinien być ścięty skośnie w celu ułatwienia zapalenia go. Do zapalników lontowych można stosować lonty o długości co najmniej 60 cm.

• Zapalnik tarciowy wykonany jest z odcinka lontu prochowego, spłonki pobudzającej oraz końcówki tarciowej w kształcie tulejki zakończonej uchwytem do wyciągania drutu co powoduje zapalenia się masy zapalającej, a następnie lontu prochowego.

• Zapalnik elektryczny (elektrozapał) może być ze względu na budowę typu: mostkowego, oporowego lub iskrowego. W skład zapalnika elektrycznego wchodzą dwie elektrody otoczone masą zapłonową. Działanie zapalnika typu mostkowego następuje wskutek nagrzania mostka oporowego przez przepływający prąd. W zapalnikach iskrowych zapalenie się masy zapłonowej następuje pod wpływem iskry pojawiającej się między elektrodami przy odpowiednio dobranej różnicy potencjałów.

• Zapalnik chemiczny którego działanie jest oparte na wykorzystaniu określonej reakcji chemicznej. Są to przeważnie zapalniki czasowe, czas ich działania jest uwarunkowany działaniem reakcji chemicznej.

8.Niszczenie obiektów za pomocą materiałów wybuchowych.

Niszczące działanie wybuchu powodują dwa czynniki: 1/ rozprężenie się produktów wybuchu, poruszających się odśrodkowo z dużą prędkością i przesuwających warstwy ośrodka otaczającego ładunek; 2/ fala uderzeniowa powstająca w ośrodku otaczającym materiał wybuchowy, która początkowo rozprzestrzenia się z prędkością naddźwiękową, po czym , stopniowo tracąc energię przechodzi w falę akustyczną. Przy ocenie efektu niszczącego działania materiału wybuchowego rozróżnia się: a/ działanie kruszące przejawiające się w ośrodku bezpośrednio stykającym się z ładunkiem, b/ działanie burzące w pewnej odległości od ładunku.

9.Miny i minowanie.

Minerstwo - dziedzina inżynierii wojskowej zajmująca się zagadnieniem teorii i praktyki wykorzystania materiałów wybuchowych, środków minerskich (min, ładunków wybuchowych, ładunków kumulacyjnych) i sprzętu minerskiego (wykrywaczy i ustawiaczy min, trałów minowych) dla celów wojskowych. Treścią zagadnień teoretycznych jest m. in. dynamika wybuchu i jego działanie w różnych ośrodkach, zasady obliczania ładunków minerskich, projektowanie i konstruowanie sprzętu minerskiego. W zakresie praktykowanych przedsięwzięć wchodzą wszelkie prace związane z użyciem materiałów wybuchowych, środków i sprzętu minerskiego: minowanie, rozminowywanie, wykonywanie przejść w zaporach, niszczenie, wykonywanie prac ziemnych przy użyciu materiału wybuchowego itd.

W działaniach wojsk inżynieryjno - saperskich podstawowym środkiem walki jest mina lądowa. Mina lądowa jest to środek rażący w specjalnej obudowie mający ładunek materiału wybuchowego z urządzeniem reagującym i zapalającym.

Miny lądowe w zależności od przeznaczenia dzielimy na: miny przeciwpiechotne, przeciwpancerne, przeciwtransportowe oraz specjalne (dywersyjne, pułapki).

W zależności od zasady działania na: kierowane lub niekierowane, odziałaniu natychmiastowym lub ze zwłoką; w zależności od konstrukcji - na kontaktowe i niekontaktowe (naciskowe i naciągowe); w zależności od skutków działania na przeciwgąsienicowe, przeciwdenne, przeciwpancerne, przeciw piechocie o działaniu odłamkowym oraz bezpośredniego działania.

Mina przeciwpancerna- środek rażący (materiał wybuchowy 2-10 kg) umieszczony w kadłubie wraz z urządzeniem zapalającym i reagującym. Stosowane są również ładunki kumulacyjne. Miny p.panc mogą być ustawiane jako nieusuwalne i nierozbrajalne (w przypadku ich usuwania z pola minowego lub wykręcania zapalnika detonują). Wiele typów min nie ma elementów metalowych, względnie masa części metalowych jest tak mała, że uniemożliwia ich wykrycie za pomocą indukcyjnych wykrywaczy min. Są również miny bezkadłubowe wykonane z samego materiału wybuchowego. Miny p.panc mogą być ustawiane ręcznie lub mechanicznie ze specjalnych pojazdów lądowych lub powietrznych (artyleria, śmigłowce, samoloty, rakiety). Stosowane w nich urządzenia reagujące mogą powodować wybuch miny na skutek oddziaływania różnych impulsów np. ciśnienia, zmiany pola magnetycznego, drgań gruntu. W zależności od skutków działania miny przeciwpancerne dzielą się na: przeciwdenne, przeciwgąsienicowe, przeciwburtowe.

Mina p.panc przeciwdenna przeznaczona jest do niszczenia dna wozu bojowego. Różni się od innych min p.panc jedynie ilością materiału wybuchowego (większa ilość) oraz urządzeniem reagującym najczęściej typu prętowego, magnetycznego lub wibracyjnego. Wybuch miny następuje na całej szerokości wozu bojowego, w celu zwiększenia efektu niszczenia stosowane są ładunki kumulacyjne.

Mina p.panc przeciwgąsienicowa służy do unieruchamiania wozów bojowych poprzez niszczenie ich części trakcyjnych. Kadłub może być wykonany z metalu, drewna, masy papierowej, tworzywa sztucznego lub ceramiki, najczęściej ma kształt walca lub prostopadłościanu. Miny te mają najczęściej zapalniki mechaniczne i wubuchają pod naciskiem gąsienicy czołgu, koła wozu bojowego lub innej siły powyżej 100 kg. Masa typowych min przeciwgąsienicowych wynosi od 3 - 15 kg.

Mina p.panc przeciwburtowa przeznaczona jest do niszczenia ścian wozów bojowych. Mina ta zawiera urządzenie wyrzucające, które umożliwia rażenie części bocznej wozu bojowego z odległości do 100 m. Zasada działania podobna jest do zasady działania pocisków rakietowych. W celu zwiększenia efektu niszczącego stosowane są ładunki kumulacyjne. Zadziałanie miny następuje automatycznie za pomocą specjalnych urządzeń uruchamiających.

Mina przeciw piechocie służy do rażenia wojsk przeciwnika, osłony zapór minowych i inżynieryjnych - uniemożliwia ich rozpoznanie i pokonanie. Ze względu na sposób rażenia miny te dzielą się na: bezpośredniego działania, odłamkowe, odłamkowe kierowane. Mina bezpośredniego działania reaguje na skutek nacisku przyłożonego na powierzchnię miny czyli działanie naciskowe. Działanie niszczące miny polega na bezpośrednim rażeniu falą wybuchową. Masa materiału wybuchowego to 30 - 250 g. Mina ta przeważnie razi jednego człowieka. Miny odłamkowe mogą mieć działanie naciągowe, naciskowe, zdalnie kierowane lub kombinowane np. jednocześnie o działaniu naciskowym i naciągowym. Ze względów konstrukcyjnych miny odłamkowe dzielą się na miny stacjonarne i wyskakujące. Mogą być o działaniu okrężnym lub kierunkowym. W większości wypadków miny odłamkowe to miny wyskakujące, które po zadziałaniu zapalnika są wyrzucane przez ładunek miotający na wysokość około 2 metrów nad powierzchnię ziemi, gdzie wybuchają rażąc odłamkami kadłuba oraz znajdującymi się wewnątrz miny (np. metalowe kulki). Ilość materiału wybuchowego stosowanego w takich minach to 75 - 400 g.

Mina sygnalizacyjna - służy do zasygnalizowania obecności nieprzyjaciela najczęściej poprzez działanie dźwiękowe lub świetlne. Najczęściej stosowana to mina o działaniu naciągowym. Po zerwaniu naciągu i uruchomieniu zapalnika wybuch miny wyrzuca na wysokość kilkudziesięciu metrów tzw. gwiazdkę oświetlającą palącą się jaskrawym płomieniem o pożądanym zabarwieniu. Miny te są ustawiane na powierzchni ziemi i odpowiednio maskowane. Służą do ochrony obiektów wojskowych i przejść granicznych.

10.Zakładanie zapór minowych.

1. Przeciwpancernych

W zależności od sytuacji bojowej, warunków terenowych oraz posiadanych sił i środków zakłada się pojedyncze miny, grupy min lub pola minowe. Do założenia pola minowego wyznacza się zazwyczaj pluton saperski a do założenia grupy min drużynę. Dowódca kierujący wydaje rozkaz w którym wyznacza odcinki minowania, kolejność, sposób i termin wykonania prac. Przeciwpancerne pola minowe mogą być zakładane za pomocą uniwersalnego sznura minerskiego, przez odmierzanie krokami lub tyralierą minerską. Miny ustawia się w kilku lub kilkunastu rzędach w zależności od planowanej głębokości pola minowego. Najczęściej odległości między rzędami wynoszą około 10 metrów a odległości min w rzędzie od 4 - 6 metrów.

2. Przeciwpiechotnych

Miny przeciwpiechotne naciskowego działania ustawia się w polach minowych znacznie gęściej niż miny przeciwpancerne. Rozmieszcza się je rzędami co 1-2 metry w odległościach przeciętnie 2 metry, tak by tworzyły szachownicę.

Miny odłamkowego działania ustawia się w polu minowym rzędami w taki sposób aby rozwinięte wzdłuż rzędów odciągi drutów uniemożliwiały przejście. Odciągi w tym przypadku mają długość 5 - 7 metrów.

11.Pokonywanie zapór inżynieryjnych.

1. Pokonywanie zapór drutowych

Przed przystąpieniem do pokonania zapór drutowych należy sprawdzić czy nie są one zaminowane lub podłączone do sieci elektrycznej. Jeżeli są zaminowane to w pierwszym rzędzie należy unieszkodliwić miny a następnie przystąpić do pokonania zapory drutowej. Najszybciej można wykonać przejście w zaporze stosując wydłużone ładunki wybuchowe lub wykonane z 400 g kostek TNT. Należy pamiętać że ładunek wydłużony powinien być dłuższy od szerokości zapory. Po wysadzeniu ładunku wydłużonego powstaje przejście o szerokości 4 - 5 metrów.

Przy wykonywaniu przejścia w zaporze drutowej za pomocą nożyc należy pamiętać że druty przecinamy bezpośrednio przy kołkach.

2. Rozpoznanie zapór minowych

Teren zaminowany demaskują: skopana ziemia, wypukłości nad ustawionymi minami, zwiędła roślinność, kołki i druty odciągowe. Zaminowany teren rozpoznajemy za pomocą macki minerskiej i wykrywacza min.

Przy posługiwaniu się macką minerską mackę trzymamy pod kątem 20 - 45 stopni i nakłuwamy nią ziemię na głębokość 10 - 15 cm w odstępach co kilka centymetrów. Macką można posłużyć się również przy wykrywaniu min o działaniu naciągowym. Wówczas mackę podnosi się na wysokość do 0,6 - 1 metra. Minę zdradzi dźwięk trąconego odciągu lub stawiany przez odciąg opór. Należy przy tym zwrócić uwagę by wszelkie ruchy macki były powolne i płynne.

Przy stosowaniu indukcyjnego wykrywacza min ramkę wykrywacza trzymamy nad ziemią w odległości 5 - 10 cm. O znalezieniu miny świadczy zmiana tonu sygnału słyszanego w słuchawkach wykrywacza.

3. Unieszkodliwiane min

Najbardziej bezpiecznym sposobem unieszkodliwienia miny jest jej zniszczenie na miejscu za pomocą 200 lub 400 g ładunku materiału wybuchowego. Należy pamiętać że każda mina może okazać się niespodzianką tzn. może mieć dodatkowe zapalniki ,odciągi lub specjalne elementy nie dające się usunąć. Jeżeli zachodzi konieczność usunięcia miny z miejsca jej założenia to należy posłużyć się kotwiczką z linką o długości 50 metrów. Minę należy ściągać z ukrycia. Jeżeli mina jest uszkodzona w żadnym wypadku nie wolno jej ruszać tylko wysadzić na miejscu.

4. Wykonywanie przejść w polach minowych

Najprostszym sposobem wykonania przejścia w polu minowym jest wysadzenie za pomocą ładunku materiału wybuchowego. Do wykonania przejścia można posłużyć się również trałem przeciwminowym, powstaje w ten sposób tzw. przejście koleinowe które można poszerzyć za pomocą ładunków wydłużonych.

Można wykonać również przejście ręcznie niszcząc na miejscu wykryte miny za pomocą 200 g ładunków wybuchowych.

5. Pokonywanie zapór fortyfikacyjnych

Przejścia w rowach przeciwpancernych i skarpach przeciwczołgowych wykonuje się przeważnie za pomocą spycharek. Można je wykonać również metodą wybuchową. Wykorzystuje się wówczas ładunki o masie 15 - 25 kg. Chcąc np. wykonać w skarpie przejście o szerokości 5 metrów należy użyć czterech ładunków o masie 5 - 8 kg umieszczonych w niszach na głębokości 80 - 100 cm w odstępach co 1,5 - 2 metry. Ładunki należy odpalić równocześnie za pomocą lontu wybuchowego lub elektrycznie. Przejścia w zawałach leśnych lub barykadach wykonuje się przeważnie za pomocą spycharek lub wysadzając je. Należy przed przystąpieniem do prac sprawdzić czy nie są one zaminowane.

12.Rozpoznanie inżynieryjne pola walki.

Głównym celem rozpoznania inżynieryjnego jest zdobywanie wiadomości o obiektach obronnych przeciwnika, jego sprzęcie inżynieryjnym oraz o terenie do prowadzenia przyszłych działań bojowych. Rozpoznanie inżynieryjne stanowi element zabezpieczenia inżynieryjnego pola walki.

Zakres działań rozpoznania inżynieryjnego to:

1. stan szlaków komunikacyjnych (drogi, linie kolejowe, szlaki wodne śródlądowe)

2. stan obszarów zalesionych

3. obiekty inżynieryjne w terenie np. mosty, przepusty, linie energetyczne, lotniska, zabudowania, stacje uzdatniania wody i przepompownie itp.

4. Zapory i obiekty fortyfikacyjne (pola minowe, zasieki, zawały, okopy, schrony itp.)

Z przeprowadzonych działań rozpoznawczych sporządza się meldunki które mogą mieć formę opisu, szkicu taktycznego, szkicu roboczego danego obiektu lub zdjęć fotograficznych obiektu (terenu). Dane dotyczące zakresu prowadzonego rozpoznania czerpie się również z informacji wywiadu, od ludności, zeznań jeńców,

dokumentów i map. Rozpoznanie inżynieryjne prowadzą zarówno patrole rozpoznawcze jak i grupy rozpoznania inżynieryjnego.

Typowa grupa rozpoznania inżynieryjnego powinna posiadać w swoim składzie dwa podstawowe elementy: osłony i techniczny. Element osłony zabezpiecza pracę grupy w terenie natomiast techniczny dokonuje niezbędnych obserwacji, pomiarów i badań terenu lub danego obiektu. W składzie elementu technicznego w zależności od charakteru prowadzonego działania może znajdować się np. kreślarz, fotograf, dalmierzysta lub technik specjalista w danej dziedzinie np.: mostowy, drogowy itp.

13.Przeprawy wodne.

W działaniach współczesnego pola walki rozróżniamy przeprawy desantowe, promowe i mostowe. Ponadto przy sprzyjających warunkach urządza się przeprawę w bród, wpław, pod wodą a w zimie po lodzie. Przyjmuje się że w zależności od stopnia trudności przeszkody wodne można podzielić na:

• łatwe do sforsowania: szerokość do 100 m; głębokość do 1,5 m; twarde dno; przyległy teren łatwo dostępny także poza drogami

• trudne do sforsowania; szerokość do 300 m; głębokość do 2,5 m; dno muliste; podmokły lub zabagniony teren w 50% utrudniający dostęp do przeszkody

• bardzo trudne do sforsowania; szerokość ponad 300 m; głębokość ponad 2,5 m; przyległy teren podmokły lub zabagniony, stromość brzegów powyżej 20 stopni przy wejściu i powyżej 15 stopni przy wyjściu z wody dla czołgów oraz środków desantowo - przeprawowych; dla innych pojazdów odpowiednio 6 stopni i 12 stopni.

Zgodnie z przyjęto przez NATO procedurą oceny terenu przeszkody wodne dzielą się na trzy kategorie;

• o szerokości do 1,5 m i głębokości do 0,6 m (teren przejezdny „GO” )

• o szerokości większej niż 1,5 m; wysokość brzegów do 1,2 m; prędkość nurtu do1,5 m/s; głębokość do 1,2 m; możliwość pokonania przeszkody na wybranych odcinkach ( teren trudno przejezdny „SLOW GO” )

• o szerokości większej niż 1,5 m; wysokość brzegów ponad 1,2 m; prędkość nurtu większa niż 1,5 m/s; głębokość ponad 1,2 m; przeszkody do pokonania których konieczny jest sprzęt przeprawowy (teren nieprzejezdny „NO GO” )

Przy ocenie stopnia możliwości sforsowania przeszkody wodnej należy pamiętać że najdogodniejsze odcinki do forsowania mają następujące cechy;

1. brzeg po stronie forsującego zapewnia dogodny wgląd w głąb obrony przeciwnika

2. istnieją dogodne i skryte podejścia do przeszkody wodnej

3. są miejsca do rozwinięcia środków przeprawowych i spuszczenia ich na wodę

4. możliwa jest budowa mostów i łatwe urządzanie przepraw w tym także przepraw czołgów pod wodą

5. istnieją dogodne ukrycia terenowe zapewniające maskowanie własnych sił i środków

Forsowanie przeszkody wodnej stanowi element koncepcji rozegrania walki lub przeprowadzenia danej operacji taktycznej i w związku z tym zawsze należy sporządzić plan forsowania. Podstawą planowania jest oprócz ogólnego zamiaru dowódcy (cele do osiągnięcia) jest rozpoznanie inżynieryjne terenu i przeciwnika. Należy przede wszystkim uwzględnić możliwość dokonania przez przeciwnika zniszczenia urządzeń hydrotechnicznych /śluzy, zapory wodne, wały przeciw powodziowe/ przez zalanie wodą terenu co może utrudnić lub uniemożliwić zamiar forsowania. Zawsze należy też liczyć się z możliwością wysadzenia /zniszczenia/ mostów.

Ze względu na charakter działań bojowych można wyróżnić następujące sposoby forsowania przeszkód wodnych;

1. forsowanie z marszu

2. forsowanie zawczasu przygotowane

3. skryte forsowanie

W toku działań bojowych wyodrębniamy następujące etapy forsowania

• szturm na przyczółek

• opanowanie przyczółka

• umocnienie przyczółka

Do najczęściej stosowanych środków przeprawowych zaliczamy:

1. pontony o różnej wielkości i ładowności

2. łodzie rozpoznawcze i przeprawowe

3. samochody pływające (rozpoznawcze i do przewozu piechoty i artylerii)

4. pływające czołgi i transportery opancerzone

5. mosty pontonowe

6. promy

Warunki przeprawy w bród

Rodzaj wojsk lub pojazdów	Głębokość brodu w metrach przy prędkości prądu
		do 1 m/s	do 2 m/s	do 3 m/s
Piechota	1	0,8	0,6
Samochody lekkie	0,6	0,5	0,4
Samochody ciężarowe (3-4 tonowe)	0,8	0,7	0,6

Warunki przeprawy po lodzie

Minimalna grubość lodu po którym można się przeprawiać wynosi dla:

• piechoty (minimum 4 cm)

• pojazdów kołowych w zależności od ciężaru (16 - 35 cm)

• artylerii w zależności od ciężaru (20 - 50 cm)

• czołgów w zależności od ciężaru (40 - 65 cm)

Należy pamiętać że przeprawy po lodzie urządza się po dokładnym rozpoznaniu rzeki, grubości lodu oraz zbadaniu połączenia lodu z brzegiem. Przy organizowaniu przeprawy po lodzie szczególnie sprzętu należy wzmocnić połączenie lodu z brzegiem.

---