Ściany z kamieni naturalnych

Ściany z kamieni naturalnych należą do najstarszych form konstrukcji budowlanych. Ze względu na dużą wartość współczynnika przewodności cieplnej oraz wodochłonność większości kamieni naturalnych nie są one już obecnie stosowane do ścian budynków ogrzewanych. Jedynie w okolicach górskich i podgórskich niektóre fragmenty budynków, ogrodzeń, obwałowań nadal są wykonywane z kamieni. Mury takie wykonuje się również podczas napraw i rekonstrukcji budowli zabytkowych.

Rozróżnia się następujące mury z kamieni naturalnych: dzikie, z kamienia łamanego, cyklopowe, mozaikowe, ciosowe. We wszystkich rodzajach murów poszczególne warstwy wykonuje się w ten sposób, że większe kamienie są układane przede wszystkim w narożach i od zewnętrznej strony muru.

Mury dzikie. Są to mury z kamieni polnych nieobrobionych, dowolnego kształtu lub z kamieni niesortowanych, układane na zaprawie lub na sucho. Wykonanie takich murów wymaga stosowania dużej ilości długich kamieni, tzw. sięgaczy w poprzek muru, oraz układania kamieni, o ile jest to możliwe, z przewiązaniem spoin. Jeśli zalecenia te zostaną pominięte, to w murze mogą powstać pochyle poślizgi, po których część kamieni może się obsunąć. W odstępach 70÷100 cm, w kierunku pionowym, mur wyrównuje się do poziomu. Wytrzymałość tych murów jest niewielka i w dużym stopniu zależy od wytrzymałości i przyczepności zaprawy do kamieni.

Mury warstwowe. Wykonuje się z kamieni łupanych warstwowo o dwóch mniej więcej płaskich i równoległych do siebie powierzchniach. Krawędzie

zbyt szpiczaste i części kamieni zbyt wystające wymagają usunięcia (odcięcia).

Mur warstwowy: a) lico muru, b) układ kamieni w narożniku, c) układ kamieni przenikających się, d) układ kamieni w połączeniu z cegłą, z której wykonano przewody kominowe

Podczas układania kamieni w narożach murów i przy przenikaniu się murów obowiązują takie same zasady wiązania jak przy murach z cegły. Mur powinien być zasadniczo układany warstwami o wysokości co najmniej 10 cm. Poszczególne warstwy w murze mogą mieć różną wysokość, ale spoiny poziome powinny przebiegać mniej więcej równolegle do siebie. Pozostawienie niezapełnionych spoin lub jakichkolwiek wewnętrznych przestrzeni może mieć bardziej negatywny wpływ na wytrzymałość ściany niż w murach ceglanych, ponieważ kamienie są nieprawidłowego kształtu i zaprawa odgrywa ważną rolę w ich wiązaniu. Można wykonać mur mieszany, łącząc go z cegłą, jeżeli przewody wentylacyjne czy dymowe są obudowane cegłą lub naroża czy warstwy są wyrównywane cegłą.

Mury cyklopowe. Są to mury, których licowe powierzchnie są wykonywane ze specjalnie przycinanych i dopasowanych kamieni, mających w licu rysunek nieforemnych wieloboków. Mimo braku podziału na warstwy, powinny być przestrzegane zasady przewiązywania kamieni, aby spoiny nie wypadały w jednej linii pionowej. Wewnątrz muru stosuje się kamień łamany. Mur taki jest stosowany do wykonywania cokołów, lic murów ceglanych oraz okładzin.

Mury mozaikowe. Mają w licu dopasowane kamienie o kształcie prostokątów różnej wysokości i długości, ułożone poziomo, bez zachowania ciągłości spoin wspornych. Spoiny między kamieniami powinny mieć w miarę możliwości jednakową grubość. Charakterystyczną cechą tego muru jest brak podziału na warstwy.

Lico muru: a) cyklopowego, b) mozaikowego

Mury z ciosów. Są wznoszone rzadko, raczej w budowlach inżynierskich. Wykonuje się je przeważnie na wyrównanej warstwie innego rodzaju materiału, np. na betonie lub w połączeniu z murem, dla którego stanowią licówkę. Ciosy, zarówno licowe jak i stosowane we wnętrzu muru, powinny być wykonane z kamieni twardych, niezwietrzałych, odpornych na wpływy atmosferyczne i cechować się dużą wytrzymałością. Ciosy licowe powinny dodatkowo charakteryzować się ładnym wyglądem i prawidłowością obróbki.

Do budowy ścian budynków są stosowane ciosy z wapienia, np. z kamieniołomów pińczowskich. Mają one wymiary 25x25x14 i 38x25x14 cm. Mury z bloczków kamiennych mogą mieć wiązanie główkowe, wozówkowe lub polskie.

Lico muru z ciosów o wiązaniu: a) główkowym, b) wozówkowym, c) polskim

W murach silnie obciążonych (np. filarów) niezależnie od zaprawy stosuje się łączenie ciosów na klamry, trzpienie lub zwory. Łączniki te zabezpiecza się przed rdzewieniem i umieszcza w otworach, zalewając zaprawą cementową.

Przykłady łączenia ciosów kamiennych: a) klamrą, b)trzpieniem, c)zworą

---