Postępowanie administracyjne.
Pojęcie postępowania administracyjnego.
Celem postępowania administracyjnego jest przyznanie uprawnienia lub nałożenie obowiązku.
Postępowanie administracyjne jest to ciąg czynności organu administrującego, innych podmiotów i uczestników postępowania mające na celu
rozpatrzenie i rozstrzygnięcie indywidualnej sprawy administracyjnej przez wydanie decyzji oraz weryfikację tej decyzji.
Elementy definicji:
Ciąg czynności czynności następujące po sobie. Wyróżniamy trzy stadia:
1. Wszczęcie postępowania. (na wniosek strony, z urzędu)
2. Stadium wyjaśniające, rozpoznawcze (zebranie materiału dowodowego)
3. Orzekanie (wydanie decyzji administracyjnej)
Organ administrujący Zwany organem administracji publicznej. Są to organy administracji i inne organy w znaczeniu funkcjonalnym. Należą do nich:
1. Organy rządowe i samorządowe.
2. Organy samorządu zawodowego, zakłady administracyjne, organy organizacji społecznych i spółdzielczych. (art. 1 . 2 KPA)
Inne podmioty strona lub strony postępowania przyszły adresat decyzji.
Uczestnicy postępowania są to osoby, które moją pojedyncze obowiązki i uprawnienia w postępowaniu. Zaliczamy:
1. Świadków.
2. Biegłych.
3. Osoby trzecie, które mają okazać przedmiot oględzin.
Indywidualna sprawa administracyjna dotyczy konkretnej osoby i konkretnej sytuacji. Sprawa uregulowana w prawie administracyjnym.
Forma decyzji administracyjnych o tym czy dany akt jest decyzją decyduje treść i sposób wydania.
Weryfikacja decyzji kontrola decyzji. Może ona się odbywać:
1. W toku instancji.
Odwołanie.
Zażalenie do II instancji
2. Poza tokiem instancji (tryby nadzwyczajne)
Wznowienie postępowania.
Stwierdzenie nieważności decyzji.
Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej.
Zakres obowiązywania KPA.
Art.1 i 2 KPA
Wymienione są trzy rodzaje postępowań administracyjnych i jedno sądowe.
Rodzaje postępowań administracyjnych:
1. Ogólne jurysdykcyjne, kończy się wydaniem decyzji.
2. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń (wydanie lub odmowa wydania)
3. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków (kończy się wysłaniem zawiadomienia procesowego).
Postępowanie sądowe:
W sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami administracji państwowej a sądami (kończy się wydaniem postanowienia).
Poza KPA znajduje się postępowanie egzekucyjne w administracji.
Wyłączeniu spod KPA podlegają także sprawy:
Bezwarunkowo:
1. Karne skarbowe.
2. Uregulowane w Ordynacji Podatkowej.
Warunkowo:
1. Należących do polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, jeżeli przepisy ogólne nie stanowią inaczej.
2. Dotyczące stosunków miedzy organami administracji i między przełożonym a podwładnym o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Przesłanki wyznaczające zakres obowiązywania KPA.
1. Charakter organu.
2. Właściwość organu.
3. Rodzaj sprawy
4. Forma rozstrzygnięcia.
Instancyjność postępowania.
Administracja zespolona.
Wojewoda (I instancja) Minister (II)
Administracja nie zespolona.
Organy administracji nie zespolonej (I) Minister (II)
Administracja samorządowa.
Województwo: Marszałek województwa (I) Samorządowe kolegium odwoławcze lub inny organ (II)
Powiat: Starosta lub zarząd (I) SKO lub inny organ (II)
Gmina: Wójt lub zarząd (I) SKO lub inny organ (II)
Podmioty i uczestnicy postępowania administracyjnego.
Podmioty obligatoryjne:
1. Organ administrujący.
2. Strona lub strony.
Podmioty fakultatywne.
Mają prawa procesowe takie jak strona, choć sprawa ich nie dotyczy.
1. Organizacje społeczne.
2. Prokurator.
3. Rzecznik praw obywatelskich.
Uczestnicy postępowania.
Mają pojedyncze uprawnienia lub obowiązki w postępowaniu.
1. Świadkowie.
2. Biegli.
3. Osoby trzecie, które przedstawiają przedmiot oględzin.
Właściwość organu administrującego. (art. 19 do 23)
1. Ustawowa. Wynika z przepisów prawa.
Rzeczowa.
Miejscowa.
Instancyjna.
2. Delegacyjna. Wynika z przekazania kompetencji.
Ad1.
Właściwość rzeczowa (art. 20) zakres spraw, jakimi zajmuje się organ (jakimi sprawami może się zajmować ze względu na materię).
Właściwość miejscowa (art.21) terytorialny zasięg działania organu. Podstawową zasadą jest miejsce stałego zamieszkania lub pobytu.
Wyjątki:
W sprawach o nieruchomość według miejsca położenia nieruchomości.
W sprawach zakładu pracy według umiejscowienia zakładu.
Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej to bierze się pod uwagę miejsce zdarzenia.
Jeżeli nadal nie można ustalić właściwości miejscowej to właściwy jest organ Warszawy Centrum.
Właściwość instancyjna, na jakim poziomie wydawana jest decyzja.
Właściwość delegacyjna organ może być wyznaczony
Do przeprowadzenia postępowania (wyłączenie organu) (art. 26)
Do przeprowadzenia określonej czynności prawnej. (art. 52)
Spory o właściwość (kompetencyjne)
Sytuacja, gdy zachodzą wątpliwości, co do tego, który organ ma rozstrzygnąć sprawę i wydać decyzję.
Rodzaje.
I.1. Pozytywne dwa organy czują się właściwe do rozpatrzenia sprawy.
I.2. Negatywne nie ma organu, który chciałby rozstrzygnąć sprawę.
II.1. Spór między organami administracji rozstrzyga nadrzędny organ.
II.2. Spór miedzy organami samorządowymi a rządowymi
a. Spór między organem samorządu a ministrem rozstrzyga Prezes RM (art. 22 1 pkt.9)
b. Spór między organem samorządu a terenowym organem administracji rządowej rozstrzyga NSA. (art. 22 2 i 3)
II.3. Między organami administrującymi a sądami powszechnymi rozstrzyga kolegium kompetencyjne przy SN na rozprawie i wydaje
postanowienie. (art. 190 do 195).
Instytucja wyłączenia.
W przypadku, gdy istnieje możliwość rozstrzygnięcia nie obiektywnego stosowane jest wyłączenie.
Wyłączenie pracownika (art. 24)
1. Obligatoryjne ze względu na:
Bliskość wobec strony (pokrewieństwo)
Bliskość wobec sprawy (w której jest stroną, świadkiem, biegłym, rozpatrywał już w pierwszej instancji, jeśli wszczęto wobec pracownika
postępowanie dyscyplinarne)
2. Fakultatywne na wniosek:
Pracownika (jego samego)
Strony.
Lub wyłącza przełożony.
Stosowane, jeżeli pojawiają się wątpliwości, co do bezstronności pracownika.
Wyłączenie organu (art. 25).
Przesłanki:
Bliskość wobec strony.
Bliskość wobec sprawy.
Rodzaj sprawy gdy sprawa dotyczy interesów kierownika organu, lub osoby na stanowisku kierowniczym wyższego stopnia.
Wyłączenie członka organu kolegialnego.
Tak jak wyłączenie pracownika.
Skutki wydania decyzji przez osobę lub organ, który powinien być wyłączony,
Możliwość wznowienia postępowania (do 5 lat)
Pojęcie strony.
Strona jest podmiotem, bez której postępowanie nie może istnieć (tak samo jak organ), jest osobą, dla której wydawana jest decyzja.
Definicja strony (art. 28).
Stroną jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie (chodzi tu o postępowanie z urzędu).
Lub, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (dotyczy postępowania na wniosek)
Pojęcie interesu prawnego.
Określone w przepisach prawa materialnego uprawnienie lub obowiązek.
Osoba zainteresowana.
Dotyczy jej dana sprawa nie ma ona jednak interesu prawnego.
W postępowaniu administracyjnym osoby zainteresowane nie mają żadnych uprawnień, mogą jedynie przyłączyć się za pośrednictwem organizacji
społecznej która może być stroną lub złożyć skargę w postępowaniu skargowo wnioskowym.
Osoba zainteresowana nie ma interesu prawnego jedynie faktyczny.
Osoby, które mogą być stronami (art. 29)
Osoby fizyczne (zdolność do czynności prawnych.
Osoby prawne.
Inne jednostki organizacyjne (organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej)
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych ustala się najpierw według prawa administracyjnego (mogą być niższe granice wieku niż w KC),
następnie na podstawie KC (art. 30)
Pełnomocnictwo procesowe.
Strona może ustanowić pełnomocnika (art. 33)
Pełnomocnik osoba, która działa w imieniu strony i zamiast niej. Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna zdolność do czynności prawnych.
Zakres pełnomocnictwa:
Jest zależny od strony.
Pełne (cała sprawa)
Częściowe (część sprawy lub pojedyncza czynność)
Forma udzielenia pełnomocnictwa (art. 33 4)
Pisemna.
Ustna do protokołu (przed organem).
Domniemanie pełnomocnictwa (art. 33 4)]
Osoba bez pełnomocnictwa nie jest pełnomocnikiem, ale może działać za stronę.
Warunki:
W sprawach mniejszej wagi (dostarczanie dokumentów, przeglądanie akt, odebranie wezwania, uiszczenie opłaty)
Może to być tylko członek najbliższej rodziny lub domownik.
Nie ma wątpliwości, co do zakresu pełnomocnictwa.
Podmioty na prawach strony.
Podmioty, które mają uprawnienia wynikające z KPA, czyli tylko uprawnienia procesowe a sprawa ich nie dotyczy.
Są to:
Organizacje społeczne.
Prokurator.
Rzecznik praw obywatelskich.
Organizacje społeczne (art. 5 2 pkt. 5).
Organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne.
1. Może działać na prawach strony, jeżeli cele statutowe organizacji są zgodne z postępowaniem i gdy przemawia za tym interes społeczny.
2. Może przedstawiać opinie i poglądy organowi, gdy nie uczestniczy w postępowaniu.
3. Może być stroną. Gdy reprezentuje własny interes prawny.
4. Może być organem wydającym decyzję (art. 1 pkt. 2)
Prokurator (Dział IV)
1. Może się przyłączyć ze względu na ochronę praworządności na prawach strony. Może żądać wszczęcia postępowania z urzędu prze organ w
celu usunięcia stanu nie zgodnego z prawem.
2. Może zaskarżyć wydaną decyzję, może wnieść odwołanie, sprzeciw od decyzji ostatecznej (jest to tylko jego uprawnienie) lub skargę do NSA.
Rzecznik Praw Obywatelskich.
Nie jest ujęty w KPA jedynie przepisy ustawy o RPO z 15.05.87 mówią o udziale RPO w postępowaniu. Stosuje się odpowiednio przepisy
dotyczące prokuratora, bez prawa do sprzeciwu.
RPO przyłącza się do postępowania ze względu na ochronę praw i wolności obywatelskich. Może również żądać wszczęcia postępowania z tych
przyczyn.
Środki przysługujące RPO.
Zaskarżenie i odwołanie.
W trybach nadzwyczajnych.
Skarga do NSA.
Zasady ogólne postępowania
Normy obowiązujące w postępowaniu.
Obowiązki organu.
Uprawnienia strony..
1. Zasada praworządności (art. 6 i 7)
Organy administracji działają w granicach i na podstawie prawa.
2. Zasada prawdy obiektywnej (art. 7)
Organ ma wyjaśnić sprawę w sposób wyczerpujący, obiektywny i wszechstronny (stadium wyjaśniające postępowania).
3. Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu jednostki. (art. 7)
4. Pogłębiania zaufania do organów państwa.
5. Wpływu wychowawczego na obywateli 9art. 8)
6. Informowania (art.9)
Pełna i wyczerpująca informacja o przysługujących stronie prawach i stanie faktycznym i prawnym sprawy.
7. Czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10)
Strona ma prawo do udziału w każdym stadium postępowania.
Strona powinna wypowiedzieć się, co do zebranych materiałów dowodowych.
Środki przysługujące stronie: przeglądanie akt, żądanie przeprowadzenia dowodu, żądanie zawieszenia lub umorzenia postępowania, żądanie
zawarcia ugody z innymi stronami.
Wyjątek (art. 10 2)
Chodzi o działanie w stanie wyższej konieczności, np.: ochrona życia lub zdrowia ludzkiego oraz grożąca niepowetowana strata materialna.
8. Zasada przekonywania (art. 11)
Organ ma przekonać stronę do słuszności decyzji.
9. Zasada szybkości i prostoty postępowania (art. 12 porównaj art. 35)
Sprawy winny być załatwiane niezwłocznie i najprostszymi środkami.
10. Zasada dążenia do ugody (art. 13)
Powinno się nakłaniać strony do ugody.
11. Zasada pisemności (art. 14).
Decyzje wydaje się na piśmie.
Wszystkie ważne czynności dokonywane są pisemnie.
Forma ustna jest wyjątkiem (art. 14 2)
W formie pisemnej:
Podanie o wszczęcie postępowania.
Dokumenty jako środek dowodowy.
Wezwania.
Decyzje.
Protokoły.
Adnotacje.
12. Zasada dwuinstancyjności postępowania (art. 15)
Prawo strony do dwukrotnego rozpatrzenia sprawy.
13. Zasada trwałości decyzji ostatecznej (art. 16)
Doręczona lub ogłoszona decyzja jest trwała, to znaczy wiąże organ i stronę, może być uchylona lub zmieniona jedynie, kiedy przepis tak stanowi.
14. Zasada sądowej kontroli decyzji i postanowień (art. 17)
Prawo do skargi do NSA na decyzje i postanowienia.
Terminy załatwiania spraw (art. 35)
Organy administracji publicznej zobowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Szczególnie, jeżeli sprawa może być rozpatrzona w oparciu o
przedstawione dowody lub fakty i dowody znane organowi z urzędu.
Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a w sprawach szczególnie
skomplikowanych w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.
Organy wyższego stopnia mogą wyznaczyć rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach krótszych niż powyższe.
Jeśli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie
nastąpiło.
Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwa odpowiada początkowemu dniowi terminu.
Przywrócenie terminu.
W razie nie dotrzymania terminu, termin można przywrócić na prośbę zainteresowanego, jeżeli uchybienie nastąpiło bez jego winy (art. 58 1).
Prośbę o przywrócenie terminu wnosi się w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminu. Równocześnie z wniesieniem prośby należy
dopełnić czynności, dla której określony był termin. Przywrócenie terminu do przywrócenia terminu jest niedopuszczalne (art. 58 2 i 3).
O przywróceniu terminu decyduje właściwy organ w formie postanowienia. Służy na nie zażalenie. (art. 59 1).
Przed rozpatrzeniem prośby o przywróceniu terminu organ może, na wniosek strony, wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.
Bezczynność, milczenie organu.
W przypadku zwłoki organ zobowiązany jest zawiadomić stronę o przyczynach zwłoki i terminie załatwienia sprawy (art. 36).
Na nie załatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35 lub 36, stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia
uznając zażalenie za zasadne, wyznacz dodatkowy termin załatwienia sprawy i podejmuje kroki mające na celu zbadanie przyczyn zaistniałego stanu
(art. 37)
Pracownik organu, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązku zawiadomienia, podlega
odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Doręczenia.
Pisma doręcza się stronie lub jej przedstawicielowi (art. 40).
Pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu, miejscu pracy lub innym miejscu pobytu. W przypadku nieobecności adresata pismo
doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, jeśli osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi.
Informacje o tym fakcie zostawia się w skrzynce pocztowej lub w drzwiach mieszkania (art. 43)
W razie niemożności doręczenia pisma w powyższy sposób, pozostawia się je na okres siedmiu dni w placówce pocztowej lub urzędzie gminy, i
zawiadomienie o tym pozostawia się w skrzynce pocztowej lub drzwiach mieszkania. W tym przypadku za dzień doręczenia uważa się ostatni
dzień tego okresu.
Jednostkom organizacyjnym i organizacjom społecznym doręcza się pisma w ich siedzibie do rąk osób uprawnionych do odbioru pism (art. 45)
Osoba odbierająca pismo kwituje odbiór pisma podpisem wraz ze wskazaniem daty. Jeżeli odbierający pismo nie chce lub nie może tego uczynić
doręczyciel sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo, i przyczynę braku jej podpisu (art. 46)
Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, pismo zwraca się nadawcy z adnotacja o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją
włącza się do akt. Uważa się wtedy, że pismo zostało doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.
Wezwania.
Organ może wezwać do złożenia zeznań lub dokonania czynności przed organem:
Osobiście.
Przez pełnomocnika.
Na piśmie.
Obowiązek osobistego stawienia się dotyczy osób zamieszkujących w gminie, w której zamieszkuje lub przebywa lub gminie sąsiedniej.
W wezwaniu należy wskazać:
Nazwę i adres organu wzywającego.
Imię i nazwisko wzywającego.
Określenie sprawy i charakteru wezwania.
Czy wezwany ma się stawić osobiście.
Termin złożenia zeznania lub dokonania czynności.
Skutki prawne niezastosowania się do wezwania.
Protokoły i adnotacje.
Organ sporządza protokół z każdej czynności postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba, że została ona utrwalona
na piśmie w inny sposób (art. 87 1)
W szczególności sporządza się protokół z:
Przyjęcia wniesionego ustnie podania.
Przesłuchania strony, świadka, biegłego.
Oględzin i ekspertyz.
Rozprawy.
Ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia.
Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało:
Kto, gdzie, kiedy i jakich czynności dokonał.
Kto i w jakim charakterze był obecny.
Co i w jaki sposób ustalono.
Protokół odczytuje się wszystkim obecnym, biorącym udział w czynności. Osoby te powinny następnie protokół podpisać (art. 68).
Czynności, dla których nie sporządza się protokołu, a które maja znaczenie dla sprawy, utrwala się w formie adnotacji, podpisanej przez pracownika,
który dokonał tych czynności (art. 72).
Udostępnianie akt.
W każdym stadium postępowania organ jest zobowiązany umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów.
Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony (art. 73).
Przepisów art. 73 nie stosuje się do spraw:
Objętych tajemnicą państwową.
Akt wyłączonych ze względu na interes państwa.
Odmowa udostępnienia akt i uwierzytelnienia odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Decyzja ostateczna i prawomocna.
Decyzja ostateczna (art. 16 1)
Nie służy od niej odwołanie w administracyjnym toku postępowania.
Są to decyzje w drugiej instancji
Kiedy minął termin (14 dni) do wniesienia odwołania.
Decyzje podjęte w postępowaniu jednoinstancyjnym prze Ministra lub SKO
Kiedy przepis prawa tak stanowi.
Decyzja prawomocna.
Jest to decyzja ostateczna, od której nie służy skarga do NSA.
Są to decyzje:
Gdy minął termin 30 dni dla strony i 6 miesięcy dla prokuratora do wniesienia skargi.
Sprawa była już rozpatrywana przez NSA i sąd skargę oddalił.
Brak drogi sądowej, jeżeli przepis prawa tak stanowi.
.
Stadia postępowania administracyjnego.
1.Wszczęcie postępowania.
2. Postępowanie wyjaśniające.
3. Podjęcie decyzji.
Wszczęcie postępowania.
Następuje:
Na wniosek strony, w formie podania,
Z urzędu, własna inicjatywa organu.
O sposobie wszczęcia postępowania decyduje prawo materialne. Datą wszczęcia postępowania jest data wpłynięcia podania strony lub pierwsza
czynność organu przy postępowaniu z urzędu.
Elementy podania (art. 63).
Nadawca i jego adres,
Do kogo jest skierowane i o co chodzi.
Braki w podaniu (art. 64).
Usuwalne (podpis, brak celu) wzywa się wnoszącego podanie do usunięcia braków w ciągu 7 dni. Jeżeli wnoszący podanie tego nie uczyni to
podanie pozostaje bez rozpoznania.
Nieusuwalne (adres, nadawca) podanie pozostaje bez rozpatrzenia.
Pozostawienie podania bez rozpatrzenia powinno nastąpić w formie decyzji.
Stadium wyjaśniające postępowania.
Celem tego stadium jest wyjaśnienie stanu faktycznego. Maja tu zastosowanie wszystkie zasady ogólne KPA.
Dominują zasady:
1. Zasada prawdy obiektywnej. (art. 7)
2. Zasada czynnego udziału stron. (art. 10 + 78, 79, 81)
Strona może żądać przeprowadzenia dowodu.
Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i czasie przeprowadzenia dowodu.
Strona prawo ma składać wyjaśnienia.
Strona powinna móc się wypowiedzieć, co do całości materiału dowodowego.
3. Zasada równej mocy środków dowodowych.
Wszystkie dowody maja równą wartość.
Wyjątkiem są dokumenty urzędowe, którym przysługuje domniemanie prawdziwości (art. 76)
4. Zasada swobodnej oceny dowodów.
Organ sam ocenia znaczenie dowodów dla sprawy.
5. Zasada oficjalności prowadzenia postępowania dowodowego.
Pojęcie dowodu i klasyfikacja środków dowodowych (art. 75).
Dowód jest to każde źródło prawdziwych informacji o ile nie jest sprzeczne z prawem.
Klasyfikacja:
1. Ze względu na sposób zetknięcia się organu z dowodem.
Bezpośrednie pracownik organu styka się z danym dowodem (oględziny).
Pośrednie pracownik organu styka się z zeznaniami, opiniami, przesłuchaniami.
2. Kryterium źródła informacji.
Osobowe źródłem informacji jest osoba (przesłuchania, opinie, dokumenty)
Rzeczowe źródłem informacji jest rzecz (oględziny, dokumenty)
3. Kryterium dopuszczalności możliwości wykorzystania dowodu.
Podstawowe mogą być wykorzystane w każdej chwili (dokumenty, zeznania, opinie).
Posiłkowe można z nich skorzystać dopiero w ostateczności, po spełnieniu pewnych warunków (przesłuchanie i oświadczenia stron)
4. Kryterium uregulowania w KPA.
Uregulowane w KPA zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny, przesłuchanie stron, oświadczenia stron, dokumenty.
Środki nie nazwane nie wymienione w KPA.
Dokumenty.
Są to akty pisemne z zamieszczonym oświadczeniem woli.
Prywatne listy, umowy cywilne, testamenty.
Urzędowe mają szczególną moc, przysługują im dwa domniemania:
Ř Domniemanie prawdziwości oznacza, że zakładamy prawdziwość dokumentu, czyli że jest on sporządzony w odpowiedniej formie, przez
kompetentny organ, w zakresie jego kompetencji.
Ř Zgodności z prawdą zakładamy, że treść dokumentu jest prawdziwa.
Zeznania świadków.
Świadek jest to osoba fizyczna przekazująca spostrzeżenia własne i zasłyszane.
Osoby, które nie mogą być świadkami (art. 78)
Osoby nie zdolne do postrzegania.
Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej (istnieje możliwość zwolnienia z zachowania tajemnicy).
Duchowni, co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.
Każdy, kto zostanie wezwany ma obowiązek składania zeznań jako świadek.
Świadek ma prawo (art. 83):
Do odmowy zeznań w przypadku związania ze stroną.
Odmowy odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby naruszyć prawne lub faktyczne interesy oraz narazić na hańbę świadka lub jego bliskich.
Jeżeli świadek nie stawi się bez uzasadnionej przyczyny, może być ukarany grzywną do 50 zł, a w razie ponownego nie stawienia do 200 zł.
Grzywnę nakłada się w formie postanowienia przysługuje na nie zażalenie. Możliwe jest zastosowanie innych środków przymusu określonych w
przepisach szczególnych.
Opinie biegłego.
Biegły jest to osoba fizyczna o kreślonej wiedzy fachowej. Biegli są wpisani na listę biegłych. Podlegają tym samym prawom, co świadkowie oraz
wyłączeniu tak jak pracownicy organu (art. 24)
Oględziny (art. 85)
Oględziny dotyczą stanu naturalnego. Istnieje obowiązek osoby trzeciej do okazania przedmiotu oględzin.
Szczególną formą oględzin jest eksperyment dowodowy tzn.: stworzenie sztucznej sytuacji dla zaobserwowania zjawisk.
Przesłuchanie strony (art. 86)
Jest to środek posiłkowy, stosowany, kiedy wyczerpano już dowody i pozostały jeszcze istotne fakty do wyjaśnienia. Wobec strony nie stosuje się
sankcji za nie stawienie się. Strona ma prawa świadka.
Oświadczenia stron (art. 75)
Jeżeli nie jest wymagane zaświadczenie innego organu, na wniosek strony, organ przyjmuje jej oświadczenie, ale poucza o odpowiedzialności za
fałszywe zeznania.
Rozprawa (art. 89 do 96)
Rozprawa jest to koncentracja w jednym miejscu i czasie, wszystkich podmiotów (organ, strona) oraz uczestników (świadków, biegłych)
postępowania.
Rozprawę prowadzi się, gdy:
1. Przyśpiesza lub upraszcza to postępowanie.
2. Zapewni się osiągnięcie celu wychowawczego.
3. Jest to wymagane prawem.
4. Trzeba uzgodnić interesy stron.
5. Jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub w drodze oględzin.
Rozprawę prowadzi pracownik organu, który wzywa świadków, strony itd. Wezwania muszą być doręczone, co najmniej 7 dni wcześniej. Strona nie
musi uczestniczyć w rozprawie, ale pracownik organu musi stwierdzić czy została prawidłowo wezwana. Jeśli nie rozprawę odracza się. Możliwe
jest również odroczenie rozprawy z innej ważnej przyczyny.
Policja sesyjna.
Czuwanie nad porządkiem i prawidłowym przebiegiem rozprawy. Wykonuje ją osoba kierująca rozprawą. Może ona za niewłaściwe zachowanie
wydalić z rozprawy oraz ukarać grzywną do 100 zł (postanowienie o nałożeniu, służy na nie zażalenie). Wydalony może być świadek, biegły, strona
i inne osoby.
Zawieszenie postępowania.
W przypadku wystąpienia nie trwałych przeszkód w postępowaniu organ zawiesza postępowanie. Na pewien czas zostają wstrzymane czynności
postępowania, nie biegną terminy, przedłuża się termin załatwienia sprawy.
Przyczyny powodujące zawieszenie postępowania z urzędu (art. 97 1):
Chwilowy brak reprezentacji strony w postępowaniu,
Gdy wystąpiła konieczność rozstrzygnięcia kwestii wstępnej (przez inny organ lub sąd)
Kwestia wstępna nowa sprawa, która musi być rozpatrzona, aby można było rozstrzygnąć daną sprawę.
W sytuacjach szczególnych (art. 100 2) organ prowadzący postępowanie rozstrzygnie kwestię wstępną we własnym zakresie. Po czym zwraca się
do właściwego organu lub sądu i jeśli rozstrzygnięcie jest inne, jest to podstawa do wznowienia postępowania (art. 145 1 pkt. 7)
Organ może również zawiesić postępowanie na wniosek strony, jeśli inne strony się nie sprzeciwią i nie zagraża to interesowi społecznemu. Po
upływie trzech lat uważa się podanie o wszczęcie postępowania za wycofane. Zawieszenie i odwieszenie dokonywane jest w formie postanowienia,
na które służy zażalenie.
Umorzenie postępowania (art. 105).
W przypadku wystąpienia przeszkód trwałych (niemożliwych do usunięcia) organ umarza postępowanie.
1. Obligatoryjnie.
Gdy postępowanie stało się bez przedmiotowe)
2. Fakultatywnie.
Na wniosek strony.
Postępowanie umarza się w formie decyzji.
Współdziałanie organów administrujących (art. 106).
Organ prowadzący postępowanie zwraca się do innego organu o zajęcie stanowiska, wydanie opinii lub wyrażenie zgody. Obowiązek współdziałania
musi wynikać z prawa materialnego.
Organ wydaje postanowienie, w którym ustosunkowuje się do zagadnienia w terminie dwóch tygodni. Wystąpienie o współdziałanie jest
obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie, informuje on o tym stronę.
Akty administracyjne.
Decyzja i jej cechy.
Kodeks Postępowania administracyjnego nie definiuje decyzji.
Art. 104 1. Poprzez wydanie decyzji organ załatwia sprawę.
2 Decyzja jest aktem, który rozstrzyga sprawę, co do istoty (np.: przyznaje uprawnienie lub nakłada obowiązek, lub w inny sposób kończy
postępowanie)
Cechy decyzji.
1. Wydawana w oparciu o prawo materialne.
2. Skierowana do strony (stron) postępowania.
3. Musi zawierać elementy z art. 107 1.
4. Absolutne minimum, według orzeczenia NSA:
Oznaczenie organu.
Oznaczenie strony.
Rozstrzygnięcie
Podpis i stanowisko służbowe pracownika wydającego decyzję.
5. Musi być zakomunikowana stronie doręczona lub ogłoszona ustnie (art. 110)
6. Forma wydania.
Regułą jest forma pisemna.
Można za zgodą strony ogłosić ustnie (art. 109)
7. Decyzja może nosić różna nazwy np.: koncesja, licencja, nakaz, zakaz, orzeczenie, pozwolenie, zezwolenie.
Postanowienie i jego cechy.
Jest aktem administracyjnym. Dotyczy kwestii procesowych (technicznych) w toku postępowania.
Cechy:
1. Podstawą prawną do wydania postanowienia jest KPA.
2. Może być skierowane do strony, świadka, biegłego, i innych osób biorących udział w postępowaniu.
3. Elementy postanowienia. (art. 124). tak jak decyzja.
4. Forma ogłoszenia.
Pisemna, jeżeli służy na nie zażalenie.
Ustna, jeśli zażalenie nie służy
5. Zażalenie na postanowienie służy tylko wtedy, gdy kodeks to przewiduje.
Ugoda.
Zawierana przed organem przez strony.
Przesłanki zawarcia ugody:
1. Może być zawarta w toczącym się postępowaniu.
2. W sprawach spornych.
3. Musi się przyczynić do uproszczenia lub przyśpieszenia postępowania.
4. Przepis prawa się temu nie sprzeciwia.
5. Może być zawarta w I lub II instancji do momentu wydania decyzji.
6. Organ bada ugodę pod względem zgodności z prawem i interesem społecznym oraz interesem strony.
7. Forma zawarcia ugody.
Organ sporządza protokół z zawarcia ugody.
Zatwierdza lub odmawia poprzez wydanie postanowienia, które zastępuje decyzje w sprawie.
Rygor natychmiastowej wykonalności nadawany decyzji (art. 108)
1. Nadawany jest decyzji nie ostatecznej (tuz po wydaniu lub w trakcie wydawania).
2. Przesłanki: ochrona życia lub zdrowia ludzkiego, interes społeczny, ochrona gospodarki narodowej lub wyjątkowo ważny interes strony.
3. Forma nadawania:
Dodatkowy zapis w samej decyzji.
Po wydaniu decyzji w formie postanowienia.
Rektyfikacja decyzji i postanowień.
Jest to oczyszczanie z drobnych omyłek i wad oraz wyjaśnianie treści decyzji. (art. od 111 do 113).
Rektyfikacji dokonuje się poprzez:
1. Uzupełnienie decyzji na wniosek strony w terminie 14 od doręczenia.
Co do rozstrzygnięcia.
Co do środków zaskarżenia.
Organ wydaje decyzję uzupełniającą (co do rozstrzygnięcia) lub dodaje zapis do decyzji, co do środków zaskarżenia.
2. Sprostowanie.
Dotyczy błędów pisarskich, rachunkowych, które są oczywiste. Dokonuje się na żądanie strony lub z urzędu, w formie postanowienia.
3. Wykładnia decyzji.
Dokonywana na żądanie strony lub organu egzekucyjnego, w formie postanowienia.
Weryfikacja.
I. W drodze administracyjnej.
1. W toku instancji, środki zwyczajne. Przysługują od decyzji i postanowień nie ostatecznych.
Odwołanie.
Zażalenie.
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
2. Poza tokiem instancji, środki nadzwyczajne. Przysługują od decyzji ostatecznych, jeśli KPA tak stanowi.
Wznowienie postępowania (art. 145 1).
Stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia (art. 156).
Uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowych lub dotkniętych wadami niekwalifikowanymi (art. 154, 155, 161)
II. W drodze sądowej.
1. Przed NSA.
2. Przed sądem powszechnym.
Jeśli przepis prawa tak stanowi.
W sprawach odszkodowań za wadliwe decyzje.
Odwołanie.
Jest podstawowym środkiem zaskarżania decyzji. Służy jedynie od decyzji organu I instancji. Wnoszone jest do organu II instancji, za
pośrednictwem organu niższego stopnia. Zasada dwu instancyjności postępowania, daje prawo do dwukrotnego rozpatrywania sprawy.
Odwołanie może być wniesione przez:
Stronę.
Osobę, do której mylnie skierowano decyzję.
Postępowanie odwoławcze jest wszczynane tylko na wniosek uprawnionej osoby.
Warunki formalne odwołania.
1. Termin wniesienia 14 dni od doręczenia lub ogłoszenia (art. 129 2)
2. Tryb wnoszenia pośredni za pośrednictwem I instancji (art. 129 1)
3. Treść odwołania. Powinno spełniać wymogi podania, nie jest konieczne uzasadnienie merytoryczne (art.128).
4. Forma odwołania, pisemna lub ustna do protokołu.
Postępowanie odwoławcze.
Postępowanie przed organem I instancji.
Zwane jest samokontrolą lub autoweryfikacją (art. 132).
Jeżeli organ uzna odwołanie w całości za zasadne i odwołanie wniosły wszystkie strony lub odwołanie wniosła jedna strona a pozostałe zgadzają się
na zmianę treści decyzji, to wtedy organ I instancji wydaje nową decyzję, w której uchyla lub zmienia zaskarżona decyzję. Od tej decyzji można
wnieść kolejne odwołanie.
Jeżeli organ nie zmieni swojej decyzji to przekazuje sprawę do II instancji wraz z aktami sprawy.
Postępowanie przed organem II instancji.
Ma ono trzy stadia.
1. Stadium wstępne.
Organ bada czy odwołanie wniesiono w terminie oraz czy jest ono dopuszczalne.
Jeśli organ stwierdzi niedopuszczalność odwołania to wydaje postanowienie o niedopuszczalności odwołania lub w razie przekroczenia terminu,
organ wydaje postanowienie o przekroczeniu terminu. Postanowienia te są ostateczne przysługuje na nie tylko skarga do NSA (art. 134).
Organ odwoławczy to najczęściej organ wyższego stopnia. Istnieją wyjątki Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa odwołania od decyzji tego organu
wnosi się do wojewody. Odwołania od decyzji samorządu wnosi się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.
2. Stadium wyjaśniające
Organ ponownie rozpatruje sprawę badając stan faktyczny. Podstawą są akta z I instancji. Możliwe jest zebranie nowych dowodów (art. 136).
3. Decyzja.
Istnieją następujące możliwości:
1. Utrzymanie w mocy decyzji I instancji.
2. Uchylenie decyzji I instancji i wydanie decyzji odmiennej treści wtedy, gdy organ odwoławczy stwierdził nieprawidłowości w I instancji.
3. Uchylenie decyzji i umorzenie postępowania w sprawie (dotyczy sytuacji, gdy nie powinno być decyzji np.: bez podstawy prawnej).
4. Uchylenie decyzję i przekazanie sprawy do pierwszej instancji w celu ponownego rozpatrzenia (dotyczy sytuacji, gdy są błędy w postępowaniu
dowodowym I instancji).
5. Wydanie decyzji o umorzeniu postępowania odwoławczego (gdy strona wycofa odwołanie lub, gdy postępowanie stanie się bezzasadne),
pozostaje w mocy decyzja I instancji.
W postępowaniu odwoławczym obowiązuje zasada reformatio in peius , nie można zmienić decyzji na niekorzyść strony, chyba, że rażąco
naruszono lub interes społeczny (art. 139)
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra i Samorządowe Kolegium Odwoławcze odwołanie nie służy, możliwe jest jedynie wniesienie
wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 3 i 4). Do wniosku tego stosuje się przepisy o odwołaniu.
Zażalenie.
Służy na postanowienia, w terminie 7 dni, tylko wtedy, gdy kodeks tak stanowi. Postanowienia, na które nie służy zażalenie, można zaskarżyć razem
z decyzją w odwołaniu.
Zażalenie przysługuje stronie i każdemu uczestnikowi postępowania, do którego było skierowane postanowienie.
Nadzwyczajne tryby postępowania.
Nadzwyczajnych trybów nie można stosować zamiennie, służą od decyzji ostatecznych, stosowane są w sytuacjach nadzwyczajnych, tylko, gdy
pojawią się określone wady decyzji i postanowień. Prowadzone są przed organami administracji publicznej. Nie mogą toczyć się równocześnie z
postępowaniem przed NSA.
Wady decyzji i postanowień.
1. Wady kwalifikowane (ciężkie naruszenia prawa) art. 145 1:
Dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe.
Decyzja została wydana w wyniku przestępstwa.
Decyzja wydana została przez pracownika lub organ, który podlega wyłączeniu.
Strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu.
Wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w chwili wydania decyzji.
Decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu.
Zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji.
Decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.
Art. 145a
Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego na podstawie, którego wydano decyzję z Konstytucją, umową
międzynarodową lub ustawą,. Skargę wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Art. 156 1.
Decyzja została wydana z naruszeniem prawa własności.
Decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.
Decyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną.
Decyzja została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie.
Decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter stały.
Decyzja w razie wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą.
2. Wady nie kwalifikowane lżejsze niż kwalifikowane, ale cięższe niż wady lekkie.
3. Wady lekkie oczywiste błędy, pomyłki, które można usunąć w drodze rektyfikacji.
Wznowienie postępowania.
Przeprowadzenie powtórnie postępowania, które było wadliwe.
Przeszkodami w uchyleniu decyzji są:
Przedawnienie (5 do 10 lat).
Nowa decyzja wydana po wznowionym postępowaniu byłaby identyczna jak poprzednia (art. 146 2).
Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania.
Organ właściwy:
Podanie kieruje się do organ, który wydał decyzję w I instancji (148 1).
Właściwy do rozpatrzenia sprawy jest organ, który wydał decyzję.
I. Stadium wszczęcie postępowania.
1. Na wniosek strony.
2. Z urzędu.
Z inicjatywy organu wydającego decyzję.
Z inicjatywy prokuratora.
Z inicjatywy Rzecznika Praw Obywatelskich.
Z inicjatywy organizacji społecznej.
Skarga powszechna złożona przez osobę trzecią, (art. 235), może zainicjować wznowienie postępowania z urzędu.
Tylko strona może wnieść o wznowienie postępowania, gdy bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu i gdy Trybunał Konstytucyjny
orzekł o niezgodności aktu normatywnego na podstawie, którego wydano decyzję z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą,.
Wszczęcie postępowania następuje w drodze postanowienia, odmowa w drodze decyzji (normalne środki odwoławcze).
II. Postępowanie rozpoznawcze.
Organ bada czy istnieje wada z art. 145 1, jeżeli tak to rozpatruje się sprawę merytorycznie tak jak w pierwszej instancji.
III. Podjęcie decyzji.
1. Odmowa uchylenia decyzji.
2. Uchylenie decyzji poprzedniej i rozstrzygniecie sprawy.
3. Stwierdzenie niezgodności z prawem zaskarżonej decyzji istnieje wada, ale zachodzą przeszkody w uchyleniu decyzji. Strona może wtedy
wystąpić o odszkodowanie przed sądem powszechnym (art. 153).
Stwierdzenie nieważności decyzji.
Dotyczy treści decyzji nie meritum. Przesłanki z art. 156 1. Przeszkody w uchyleniu decyzji: przedawnienie (10 lat, co do przyczyn z punktów 1,
3, 4 i 7 art. 156 1), a także, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne (art. 156 2).
Organem właściwym do stwierdzenia nieważności jest organ wyższego stopnia, minister lub Samorządowe Kolegium Odwoławcze (art. 157 1)
I. Stadium wszczęcie postępowania.
1. Na wniosek strony.
2. Z urzędu tak jak przy wznowieniu..
II. Stadium rozpoznawcze.
Organ bada czy istnieje wada z art. 156 1.
III. Podjęcie decyzji.
1. Odmowa stwierdzenia nieważności gdy brak jest wad z art. 156 1.
2. Stwierdzenie nieważności, gdy jest wada z art. 156 1.
3. Stwierdzenie niezgodności z prawem możliwość roszczeń o odszkodowanie.
Uchylenie lub zmiana decyzji prawidłowych lub dotkniętych wadami niekwalifikowanymi.
Dotyczy zmian stosunków społeczno gospodarczych, gdy decyzja jest już niepotrzebna lub nie wykonywalna, gdy przemawia za tym interes
społeczny lub słuszny interes strony.
Decyzje uchyla organ, który wydał decyzję lub organ wyższego stopnia. Postępowanie wszczyna się z urzędu.
Można uchylić, bez zgody strony, decyzję, która nie tworzy praw dla strony (art. 154). Za zgodą strony można uchylić decyzję, która tworzy prawa
dla strony (art. 155). W sytuacjach zagrożenia wyższych wartości, można uchylić decyzję, jeżeli nie można w inny sposób usunąć zagrożenia.
Przysługuje ministrowi i w ograniczonym zakresie wojewodzie.
Postępowanie w sprawach skarg, wniosków i zaświadczeń.
Zaświadczenie.
Wydawanie zaświadczeń odbywa się w postępowaniu uproszczonym (art. od 217 do 220). Zaświadczenie nie jest aktem administracyjnym, lecz
potwierdzeniem stanu faktycznego. Wydawane jest na wniosek. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki nie później niż do 7 dni.
Odmowa wydania zaświadczenia następuje w formie postanowienia.
Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia, jeśli posiada on potrzebne informacje, może je ustalić na podstawie przedstawionych
przez zainteresowanego dokumentów urzędowych (art. 220).
Skargi i wnioski.
Postępowanie dostępne każdemu (również cudzoziemcy) (art. od 221 do 256).
Skargę wnosi się na negatywnie ocenianą działalność organów administracji, jest to przejaw niezadowolenia (art. 227).
Wniosek jest propozycją ulepszenia działania administracji.
Organ zobowiązany jest do odpowiedzi na skargi i wnioski w formie zawiadomienia, bez zbędnej zwłoki, nie późnej niż w ciągu miesiąca.
Skarga może spowodować wszczęcie: postępowania, postępowania odwoławczego lub w trybach nadzwyczajnych.
Nie rozpatrywane są anonimy (są rozpatrywane w sprawach skarbowych).
Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
Właściwość NSA. (art. 16 ust. o NSA)
Sąd orzeka w sprawach skarg na:
1. Decyzje administracyjne.
2. Postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę
co do istoty.
3. Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie.
4. Inne niż powyższe akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub
obowiązku wynikającego z przepisów prawa.
5. Uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego oraz akty organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego.
6. Uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt. 5, podejmowane w sprawach z zakresu
administracji publicznej.
7. Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.
8. Sąd orzeka także w sprawach, w których przepisy ustaw tak stanowią i stosuje środki określone w tych przepisach.