Zagrożenie gazowe w zakładach górniczych
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych. (Dz.U.02.139.1169)
Dział IV Przewietrzanie i klimatyzacja
Rozdział 1 Postanowienia ogólne
§ 187. 1. Ilość powietrza doprowadzana do wyrobisk powinna zapewniać utrzymanie w tych wyrobiskach wymaganego składu powietrza i temperatury.
2. Wszystkie dostępne wyrobiska i pomieszczenia przewietrza się w taki sposób, aby zawartość tlenu w powietrzu nie była mniejsza niż 19% (objętościowo), a najwyższe dopuszczalne stężenia gazów w powietrzu nie przekraczały wartości określonych w tabeli:
Rodzaj gazu |
NDS/mg/m3 (objętościowo i %) |
NDSCh/mg/m3 (objętościowo i %) |
NDS - najwyższe dopuszczalne stężenie średnio ważone,
NDSCh - najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe-zdefiniowane w odrębnych przepisach. |
Dwutlenek węgla |
- 1 |
- 1 |
|
Tlenek węgla |
30 0,0026 |
180 0,015 |
|
Tlenek azotu |
5 0,00026 |
10 0,00052 |
|
Dwutlenek siarki |
2 0,000075 |
5 0,00019 |
|
Siarkowodór |
10 0,0007 |
20 0,0014 |
|
4. W zakładach górniczych stosujących maszyny z napędem spalinowym zawartość tlenków azotu określa się na podstawie stężenia dwutlenku azotu.
5. Prawidłowość wskazań i działań przyrządów automatycznych oraz indywidualnych stosowanych do pomiarów stężeń gazów, o których mowa w ust. 2, kontroluje się za pomocą mieszanek wzorcowych.
Najwyższe dopuszczalne stężenia substancji szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (NDS) z definicji mogą być przekraczane pod warunkiem, że przekroczenie zostanie skompensowane w ciągu tego samego dnia pracy przez równoważną obniżkę stężeń poniżej poziomu NDS. Uciążliwość lub szkodliwość dla zdrowia przekroczenia wartości NDS w ciągu 8-godzinnego dnia pracy zależy nie tylko od wielkości przekroczeń, czasu ich trwania i częstotliwości, ale przede wszystkim od specyfiki biologicznego działania poszczególnych substancji, na którą składają się: ilość substancji wchłoniętej do organizmu, metabolizm, zdolności do kumulowania oraz miejscowe działanie drażniące.
Na podstawie wartości NDS nie można wnioskować o uciążliwości czy szkodliwości substancji działającej na człowieka w wyższych stężeniach niż NDS, ale w czasie krótszym niż 8 godzin. Jeżeli więc w środowisku pracy mogą wystąpić krótkoterminowe stężenia przekraczające NDS, wówczas ze względu na bezpieczeństwo pracujących, powinny być podjęte ograniczenia wielkości i czas trwania tych przekroczeń uwzględniające specyfikę działania konkretnej substancji.
W polskim systemie dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia ograniczeniem takim jest przede wszystkim najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh), które odnosi się do średnich stężeń 30-minutowych i jest wartością suplementarną do wartości NDS, co należy rozumieć w ten sposób, że NDS i NDSCh stanowią łącznie jedno kryterium oceny warunków pracy, gdy nie przekroczenie wartości NDS nie jest jeszcze wystarczającym zabezpieczeniem przed szkodliwym dla zdrowia działaniem określonej substancji. Warunkiem bezpieczeństwa jest wtedy także nie przekroczenie wartości NDSCh. Chociaż wartości NDS i NDSCh są w praktyce najbardziej odpowiednie do oceny środowiska pracy, to nie powinny one być wykorzystywane w odniesieniu do niektórych substancji charakteryzujących się przede wszystkim znaczną szybkością działania, do których zalicza się substancje silnie drażniące, substancje o bardzo niskim progu zapachowym, gazy duszące z powodu niedoboru tlenu i substancje bardzo toksyczne.
Najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29.11.2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 217, poz. 1833, zmiana - Dz.U. Nr 212/2005 poz. 1769)
Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - wartość średnia ważona stężenia którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń;
Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) - wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina;
Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) - wartość stężenia, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.
Najwyższe dopuszczalne natężenia fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia (NDN) - wartość średnia natężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie Pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
§ 188. W przypadku stwierdzenia, że skład powietrza nie odpowiada określonym wymaganiom niezwłocznie wycofuje się ludzi, a wejście do zagrożonego wyrobiska zabezpiecza się. W miejscach tych wykonuje się wyłącznie prace z zakresu ratownictwa górniczego i przeciwpożarowego.
§189. Nieprzewietrzane wyrobiska niezwłocznie otamowuje się lub likwiduje, a do czasu ich otamowania lub zlikwidowania zamyka się do nich dostęp.
§ 190. 1. Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach w polach metanowych, z wyjątkiem komór, nie może być mniejsza niż 0,3 m/s, a w wyrobiskach z trakcją elektryczną przewodową w tych polach - nie mniejsza niż 1 m/s.
2. Przy stosowaniu śluz wentylacyjnych w wyrobiskach w polach metanowych dopuszcza się mniejsze prędkości prądu powietrza od określonych w ust. 1, pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu powietrza.
3. Prędkość prądu powietrza nie może przekraczać:
5 m/s - w wyrobiskach wybierkowych,
8 m/s - w wyrobiskach korytarzowych,
12 m/s - w szybach i szybikach podczas jazdy ludzi.
4. Prędkość prądu powietrza w wyrobiskach korytarzowych, w których nie odbywa się regularny ruch ludzi, można zwiększyć do 10 m/s.
5. Pomiary prędkości prądu powietrza wykonuje się w wolnych przekrojach wyrobiska.