|
„Jeden robi różnicę między dniem a dniem, drugi zaś każdy dzień ocenia jednakowo, niech każdy pozostanie przy swoim zdaniu” (Rzym. 14:5) - analiza Kiedy chrześcijanie święcący sobotę myślą o tym, dlaczego obchodzą ten dzień, to najczęściej przychodzi im do głowy myśl, że robią to, bo jest to jedno z przykazań Bożych[1]. Natomiast, kiedy chrześcijanin z jednego z tzw. kościołów ewangelicznych (baptysta, ewangelik, zielonoświątkowiec itp.) myśli o tym, dlaczego nie święci szabatu, to pierwszym skojarzeniem jest najczęściej tytułowy fragment z listu do Rzymian. Na samym początku mojej drogi z Bogiem zacząłem święcić sobotę, ponieważ ludzie, którzy mnie nawrócili, powiedzieli mi, że tak powinienem robić. Kiedy potem czytałem słowa św. Pawła do Rzymian, to musiałem odwoływać się do innych tekstów, żeby usunąć rodzącą się sprzeczność. Argumentowałem, że apostoł nie mógł tu pisać o szabacie ponieważ... i tu zaczynała się wyliczanka innych tekstów biblijnych broniących soboty. Robiąc tak, wchodziłem w typowy dla chrześcijańskich dyskusji schemat. Wyobraź sobie dwa okopy, w każdym schowany jest po uszy człowiek i strzela do tego, który chowa się w drugim okopie. Nabojami są oczywiście wersety biblijne. Na szczęście, w pewnym momencie mojej drogi z Bogiem przyszedł czas uwolnienia się od ludzi, organizacji (błędnie nazywanej kościołem) oraz autorytetów i zweryfikowania tego wszystkiego, w co wierzę. Wbrew utartej praktyce postanowiłem nie odchodzić od pojedynczego fragmentu Biblii, dopóki nie ustalę, co ten tekst mówi, a co „wkładają” weń teologowie. Tak też zamierzam uczynić z tytułowym cytatem. Dlatego też poniższy tekst nie będzie odpowiedzią na pytanie „czy należy święcić szabat”, ale wyłącznie prostą analizą pojedynczego tekstu. Przytoczmy zatem jeszcze raz sporny fragment: Jeden robi różnicę między dniem a dniem, drugi zaś każdy dzień ocenia jednakowo, niech każdy pozostanie przy swoim zdaniu (Rzym. 14:5 BW) Podstawową trudnością, jaka wiąże się z tym tekstem, jest nasza niewiedza dotycząca problemów zboru rzymskiego. Jest to o tyle ważne, że list ten jest skierowany do konkretnych ludzi, którzy żyją bardzo konkretnym życiem. Czytamy polecenia apostoła, ale możemy się tylko domyślać na jakie problemy są one odpowiedzią, a to jest w tym przypadku kluczowy problem. Oczywiście teologowie rekonstruują sytuację tego zboru, ale z braku źródeł historycznych czynią to na podstawie tego listu, więc jesteśmy w paradoksalnej sytuacji tonącego, który próbuje się uratować, chwytając się za kołnierz. Te uwagi powinny ostudzić nieco zapał tych wszystkich, którzy wypowiadają jakiekolwiek zdecydowane sądy w oparciu o ten fragment. Mimo to, zobaczymy, co można z tego tekstu „wyciągnąć”... Należy odpowiedzieć sobie na trzy pytania:
ad 1: Zajrzyjmy do przekładu dosłownego: Ten sądzi dzień obok dnia, ten zaś sądzi każdy dzień, każdy we własnej myśli niech się dopełnia (INT). Oto jak oddają ten termin inne polskie przekłady: różność czyni (BG), ktoś sądzi, że pewne dni są szczególnie ważne (BW-P), czyni różnicę (BT), robi różnicę (BW), więcej sobie warzy jeden dzień niż drugi (BBrz), wyżej stawia jakiś dzień (BP). Sens, choć w dosłownym przekładzie niezbyt jasny, jest jednoznaczny i identyczny we wszystkich innych tłumaczeniach. Robienie różnicy jest po prostu wyróżnianiem jakiegoś dnia (dni), spośród innych. ad. 2: Mówiąc najogólniej mamy do czynienia z dwoma grupami osób. Do pierwszej należą te osoby, które wyróżniają jakieś dni, druga składa się z tych, którzy tych samych (zapewne[2]) dni nie wyróżniają spośród innych. Zgodnie z najczęstszą interpretacją, pierwszą grupą są Judaizujący Chrześcijanie, którzy święcą szabat. Z kolei sobotnicy uważają, że chodzi tu o tych Naprawdę Judaizujących Chrześcijan, którzy zachowują starotestamentowe święta (np. Paschę, Święto Przaśników). Zwróćmy jednak uwagę, tekst ten traktuje o ludziach, którzy czynią różnicę. Święcący szabat nie czynią różnicy, ale jedynie akceptują różnicę, którą uczynił Bóg przy stworzeniu świata. Podobnie 10 tiszri (święto Jom Kipur) wyróżnił sam Bóg a nie człowiek. ad. 3: O jakie dni może zatem chodzić? Tego możemy się jedynie domyślać. Jeśli przyjrzymy się współczesnemu chrześcijaństwu i sporom na temat np. obchodzenia urodzin (zdaniem jednych jest to hołd składany człowiekowi, zdaniem drugich dziękowanie Bogu za przyjście na świat) to można przypuszczać, że podobne spory prowadzili i chrześcijanie tamtych czasów. Jest też prawdopodobne, że mogło chodzić o święta ustanowione przez samych Żydów, a związane z ich historią. Na przykład święto Purim (pamiątka uratowania Izraela przez Esterę) czy święto Chanuka (pamiątka wznowienia służby świątynnej po zwycięstwie Hasmoneuszy nad zhellenizowanymi Syryjczykami w okresie Drugiej Świątyni). Co istotne, oba przykładowe dni są świętami religijnymi. Jeszcze inne wyjaśnienie pokazuje sama Biblia (Łuk. 18:12). Pobożni żydzi pościli dwa razy w tygodniu, wyróżniając tym samym te dni[3]. To, że może chodzić o takie właśnie czynienie różnicy poprzez post, potwierdzałby następny werset Listu do Rzymian: Kto przestrzega dnia, dla Pana przestrzega; kto je, dla Pana je, dziękuje bowiem Bogu; a kto nie je, dla Pana nie je, i dziękuje Bogu. (Rzym. 14:6 BW) Trzeba tylko dodać jedno zastrzeżenie. Wszystkie powyższe zdania są o tyle słuszne, o ile obchodzone święta mają kontekst religijny - są obchodzone dla Pana. * * * Tylko jedno można powiedzieć o tytułowym tekście na pewno: błędem jest cytowanie go dla utwierdzenia się, w nieprzestrzeganiu dni wyróżnionych przez Boga. Natomiast można omawianym fragmentem usunąć spory wokół urodzin i tych dni, które człowiek z własnej inicjatywy wyróżnił i poświęcił Bogu. W tych sprawach niech każdy pozostanie przy swoim zdaniu. [Lublin, 18 listopada 2002]
[1]Osobom, które znają tylko katechizmową wersję dekalogu wyjaśniam, że różni się ona dość istotnie od biblijnej (por. Księga Wyjścia rozdz. 20 oraz Księga Powtórzonego Prawa rozdz. 5).
|