wydruk, biol c, MIKROSKOP


MIKROSKOP

Zdolność rozdzielcza wyraża się najmniejszą odległością pomiędzy dwoma punkatami na preparacie, które dają oddzielne obrazy, nie są ze sobą zlane, przy słabej zdolności rozdzielczej dwa takie punkty widoczne są jako jeden. Zdolność rozdzielcza jest związana z obiektywem i jest wprost proporcjonalna do apertury numerycznej a odwrotnie proporcjonalna do długości fali świetlnej.

d = A / λ , gdzie d - zdolność rozdzielcza, A - apertura numeryczna , λ - długość fali

A = nsinU , gdzie n - współczynnik załamania światła

sinU = ½ kąta aperturowego

Zdolność rozdzielcza oka ludzkiego wynosi 0,1 mm, zdolność rozdzielcza mikroskopu świetlnego jest 500 razy większa niż oka ludzkiego, a mikroskopu elektronowego ok. 10 000 większa niż oka ludzkiego. Długość fali elektronowej wynosi 0,1 - 0,2 nm.

Współczynnik mikrometryczny - ilość mikrometrów przypadających na jedną podziałkę szkiełka mikrometrycznego dla danego powiększenia mikroskopu. Zastosowanie współczynnika - by móc zmierzyć komórki.

Aby wyskalować podziałkę potrzebna jest kamera Burkera - skala obiektywowa:

Olejek imersyjny:

Powiększenie mikroskopu

N = L*250 / F1*F2 , gdzie L - długość tubusa (16 cm), 250 mm odległość dobrego widzenia, F1 i F2 - ogniskowe obiektywu i okularu

Powiększenie mikroskopu jest wprost proporcjonalne do odległości dobrego widzenia i tubusa i odwrotnie proporcjonalne do iloczynu ogniskowych obiektywu i okularu.

Starter RNA - do zainicjowania replikacji konieczny jest starter (primer).Syntetyzowany jest przez polimerazę RNA zwaną prymazą.Starter jest wydłużany przez polimerazę DNA III, która syntetyzuje DNA na obu matrycowych niciach DNA, to jest na nici wiodącej i opóźnionej.Polimeraza DNA I degraduje starter i zastępuje go odcinkiem DNA, a następnie ligaza DNA łączy końce DNA.

Replikon jest to odcinek DNA replikowany pod kontrolą pojedynczego miejsca początku replikacji. Replikacja rozpoczyna się w pojedynczym miejscu inicjacji (ori), przebiega dwukierunkowo i jest semikonserwatywna. Każde oczko replikacyjne zawiera dwa widełka replikacyjne. Synteza DNA przebiega tak długo dopóki nie połączą się wszystkie oczka replikacyjne.

Promotor jest to odcinek DNA, po którego napotkaniu polimeraza RNA tworzy silny kompleks. Promotor zawiera sekwencje nukleotydowe stanowiące dla polimerazy RNA informację o miejscu startu transkrypcji.

Chromatyna jądrowa składa się z DNA, histonów oraz białek niehistonowych.W okresie aktywności transkrypcyjnej w jej składzie pojawiają się dodatkowo RNA.

DNA stanowi najważniejszy składnik chromatyny.Całkowita zawartość DNA w jądrze podstawowym tj. o haploidalnej liczbie chromosomów tworzy genom.Każda dwuniciowa cząsteczka DNA tworzy chromosom.

CECH KODU GENETYCZNEGO

  1. jest trójkowy - 3 nukleotydy kodują jeden aminokwas

  1. jest zdegenerowany

  1. jest jednoznaczny

  1. jest nie nakładający się

  1. jest bezprzestankowy

  1. jest uniwersalny

Formy inwazyjne wiciowców:

Ontohabitaty wiciowców:

Ontocenoza towarzysząca zakażeniom:

Formy inwazyjne wszystkich pierwotniaków:

a) pełzaki

b) sporowce

c) wiciowce

Ontohabitat:

  1. pełzaki

  1. sporowce

  1. wiciowców

Terminy używane w parazytologii:

FORMY PRZETRWALNE

TROFOZOIT U PIERWOTNIAKÓW

Trofozoity większości pierwotniaków okryte są zwykle trójwarstwową lipidowo-białkową błoną komórkową lub niektóre - pellikulą o złożonej budowie (np.Balantidium). Otoczka cyst lub oocyst różni się cechami morfologicznymi i strukturą chemiczną od błony komórkowej trofozoitów; składa się z 2, 3 lub większej ilości warstw ograniczających w dużym stopniu wymianę ze środowiskiem, tylko u niektórych gatunków w błonach otaczających cystę lub oocystę występuje specjalny otworek - ostiola.

Cytoplazma niektórych pierwotniaków np.Sarcodina wyraźnie dzieli się na zewnętrzną (ektoplazma) i wewnętrzną (endoplazma).Istotną rolę odgrywa zdolność cytoplazmy do zmiany stanu koloidalnego (zol-żel).

W cytoplaźmie trofozoitu umieszczone jest zwykle jedno jądro i liczne organelle (retikulum endoplazmatyczne, mitochondria, aparat Golgiego, wodniczki) wykonujące określone czynności.

Jądro pierwotniaków jest kuliste, owalne, jajowate lub wrzecionowate, często umieszczone pozaśrodkowo (ekscentrycznie). Otoczone jest podwójną błoną z charakterystycznymi otworkami, zawiera sok jądrowy i chromatynę, której rozmieszczenie może być charakterystyczne dla rodzju i gatunku. Niektóre pierwotniaki cechuje duży polimorfizm jąder komórkowych (np. Amoebida).

Odróżnia się 3 zasadnicze typy układu chromatyny: kariosom mały, zbity, najczęściej kulisty, a pozostała chromatyna rozsiana w grudkach (np. u Entamoeba, Trichomonas); kariosom duży, zbity, różnokształtny i rzadko chromatyna rozsiana w grudkach (np.Endolimax, Giardia); kariosom złożony z licznych grubych ziarnistości, chromatyna rozsiana nie występuje np. u Dientamoeba.

Trofozoity pojedynczych gatunków pierwotniaków występujących u człowieka np. Plasmodium, mają liczne jądra w niektórych fazach cyklu rozwojowego lub dwa jądra: małe (micronucleus) i duże (macronucleus) pełniące różne funkcje.

Glikogen, wolutyna i lipidy należą do substancji gromadzonych w cytoplaźmie pierwotniaka jako substancje zapasowe, wykorzystywane w okresie głodzenia lub przechodzenia przez niektóre stadia rozwojowe.

Błona falująca (membrana ondulans) jest to błona cytoplazmatyczna rozpięta między wicią sterową a trzonową częścią ciała. Umożliwia poruszanie się w płynach ustrojowych czy wydzielinie dróg moczowo-płciowych np. rzęsistek pochwowy.

Jednostki chorobowe wywoływane przez pierwotniaki:

  1. pełzaki

  1. sporowce

  1. wiciowce

ROBAKI

Formy inwazyjne:

  1. płazińce

  1. obleńce

Jednostki chorobowe:

  1. płazińce

b) obleńce

Ontohabitat:

DROGI ZARAŻENIA:

  1. Trichomonas vaginalis - kontaktowa bezpośrednia np. stosunek płciowy, kontaktowa pośrednia np. kropla niewyschniętej wydzieliny, zanieczyszczona wspólna bielizna, urządzenia sanitarne, urządzenia lekarskie, kąpiele borowinowe, w których panuje korzystne pH ok. 6 dla pasożyta

  2. Giardia lamblia - na drodze pokarmowej lub od zwierząt (antropozoonoza)

  3. Trypanosoma gambiense - na drodze transmisyjnej, przenosiciele Glossina (palpalis, fuscipes, tachinoides)

  4. Leishmania donovanii - droga transmisyjna ( z przedniej części jelita moskita z rodzaju Phlebotomus major, martini, orientalis), przez rozgniecenie moskita i wtarcie w uszkodzoną skórę postaci inwazyjnych; rzadko ale możliwe zarażenie od innego człowieka przez kał, mocz, kontakty sexualne, wydzielinę z nosa

  5. Leishmania tropica - droga zarażenia transmisyjna przez rozgniecenie i uszkodzoną skórę (Phlebotomus papatasi, sergenti)

  6. Entamoeba histolitica - droga pokarmowa

  7. Naegleria fovlerii - droga inhalacyjna przez jamę nosowo - gardłową w wodzie podczas pływania lub cystą z powietrza

  8. Plasmodium vivax - samica komara widliszka z rodzaju Anopheles (maculipenis, quadrimaculatus, gambie)

  9. Toxoplasma gondi - droga pokarmowa (tachyzoity w mleku nieprzegotowanym chorej krowy), bradyzoity (w mięsie drobiowym i wołowym), tachyzoity (w mleku matki), sporozoity (żywność zanieczyszczona odchodami kota); kontaktowa bezpośrednia (łożysko, stosunek płciowy, transfuzja krwi)

  10. Fasciola hepatica - droga pokarmowa (adoleskaria w wodzie, na warzywach)

  11. Taenia saginata - droga pokarmowa np. niedogotowanym mięsem (z cisticercus bovis)

  12. Taenia solium - droga pokarmowa, autoinwazja (samozarażenie) - autoegzoinwazja - zjeść jaja własnego tasiemca i będzie wągrzyca, lub autoendoinwazja (na skutek ruchów antyperystaltycznych, człony maciczne zostają strawione i uwolnione onkosfery, które dostają się do krwiobiegu i z krwią dalej do mięśni)

  13. Enterobius vermicularis - autoinwazja: egzoautoinwazja - jaja własnego owsika do jamy ustnej; autoendoinwazja - przy długotrwałej obstrukcji; retroinwazja - w fałdach odbytu uwalniają się jaja z L2, z jaj larwy, które jak gdyby same cofają się w głąb jelita grubego i następuje dalszy rozwój

  14. Trichinella spiralis - postacią inwazyjną z mięsem wieprzowym

STAWONOGI

Kleszcz jest pasożytem okresowym, każda postać rozwojowa musi napić się krwi, by przeobrazić się w kolejne stadium rozwojowe, a samica musi napić się krwi by móc złożyć jaja.

Jednostki chorobowe przenoszone przez kleszcze:

SARCOPTES SCABIEI (Świerzbowiec ludzki)

BLATELLA GERMANICA (Prusak)

Populacja-jest to zbiorowość osobników jednego gatunku, które zamieszkują określony obszar np. ludzie mieszkający w Bstoku, wilki w Bieszczadach.

Pula genowa-jest to suma genów wszystkich osobników należących do populacji.

O strukturze genowej w populacji decyduje wiele czynników takich jak rozmieszczenie, rozprzestrzenianie się, rozrodczość, śmiertelność struktura wieku i płci, a także interakcja wewnątrzgatunkowa.

Rozprzestrzenianie się - migracje, emigracje (na zewnątrz),imigracje (do wewnątrz) - prowadzi to do wzrostu lub spadku puli genowej w populacji.

Zagęszczenie - wzrost populacji, zachodzi tak samo niezależnie czy będziemy rozpatrywać populacje żubrów czy drożdży w pożywce.

Krzywa

Początkowo, gdy zagęszczenie populacji jest niewielkie, przyrost jej liczebności odbywa się powoli i w miarę zagęszczenia rośnie. Przyrosty stają się coraz większe i krzywa wzrostu wykładniczego zaczyna ostro piąć się w górę. O populacji takiej mówimy ,że znajduje się w fazie wzrostu wykładniczego, tzn. przyrost liczby populacji i przyrosty jej masy (produktywność) są najwyższe.

Dalej sytuacja może się rozwijać różnie w zależności od zasobów środowiska (pojemności).Kiedy te zasoby przestają być w nadmiarze zaczynają stopniowo ograniczać kondycję danej populacji i tempo wzrostu maleje, a liczebność ustali się na określonym poziomie odpowiadającym pojemności środowiska (krzywa wzrostu logistycznego).

Rozrodczość określamy jako liczbę młodych, które pojawiają się w jednostce czasu w przeliczeniu na 1000 osobników populacji bądź na 1000 samic w wieku rozrodczym. Wyróżnia się 2 typy strategii rozrodczych:

Jeżeli organizmy rodzicielskie płodzą niewielu potomków, ale dokładają starań, aby każdy z nich miał szansę osiągnięcia dojrzałości, to taką strategię nazywamy typu K. Stosują ją populacje ludności, słoni, goryli. Struktura ta daje sukcesy w środowiskach bardzo stabilnych, gdzie warunki bytowania nie zmieniają się od dawna i nie zmieniają się radykalnie w ciągu roku. W takich środowiskach wszystkie populacje żyją w zagęszczeniach bliskich pojemności środowiska, wydając liczne potomstwo kilkakrotnie w ciągu roku.

Struktura typu r, kiedy organizmy wytwarzają olbrzymią liczbę potomstwa np. bakterie, pierwotniaki, większość ryb ,nie interesując się dalszym losem tego potomstwa. Strategia ta opłaca się w warunkach skrajnych, gdzie wiele organizmów ginie w sposób przypadkowy np. od suszy czy mrozu Sprawdza się też w środowiskach małych i np. małe żyjątka, które potrafią się szybko namnażać.

Śmiertelność - jest to liczba zgonów na 1000 osobników w ciągu roku np. fizjologiczna związana z wiekiem bądź też wywołana przez czynniki abiotyczne czyli nieożywione i biotyczne czyli organizmy należące do innych populacji.

Czynniki abiotyczne środowiska nieożywionego działają niezależnie od zagęszczenia populacji, natomiast wpływy organizmów innych populacji są z reguły zależne od zagęszczenia.

Do opisu śmiertelności najlepiej służą: krzywa przeżywania obrazująca zależność śmiertelności od wieku. Klasyfikację tych krzywych podał w 1928r. Pearl w postaci 3 typów:

TYP 1 - występuje w populacjach ludzkości w krajach wysoko rozwiniętych, a także w hodowli zwierząt w laboratoriach a także obrazuje populację, gdy śmiertelność osobników jest niska w wieku młodym i dorosłym i wzrasta gwałtownie w wieku starczym.

TYP 2 - obrazuje przeżywalność osobników, u których prawdopodobieństwo śmierci nie zależy od wieku np. stułbia i inne, które rozmnażają się przez pączkowanie.

TYP 3 - opisuje populację, której młode osobniki szybko namnażają się i szanse ich przeżycia wzrastają dopiero po osiągnięciu określonego wieku - dla wszystkich organizmów preferujących strategię typu r.

ZMIENNOŚĆ LICZEBNOŚCI osobników w czasie jest to tempo wzrostu populacji:

Zmiana liczebności w czasie jest to różnica tempa rozrodczości i umierania.

Struktura wieku i płci jest to udział różnych grup wiekowych i populacji. Parametr ten jest dość stałą cechą gatunkową. Z drugiej strony podlega on silnym wpływom takich czynników jak rozrodczość i śmiertelność. Ocena dostarcza informacji o aktualnej kondycji danej populacji. W życiu każdego osobnika możemy wyróżnić 3 podstawowe okresy:

bądź na osobniki młodociane, starzejące się i dojrzałe. Liczba tych klas może być większa.

Dla populacji ludzkich i zwierząt ustalono 3 typy piramid wieku:

Tolerancja ekologiczna - każdy organizm ma inne wymagania wobec czynników środowiska takich jak temperatura, wilgotność, nasłonecznienie.

Liebig zauważył wpływ niedoboru danego czynnika i sformułowane prawo nazywane jest prawem minimum Liebiga.

Twórcą zasady tolerancji ekologicznej jest Shelford, który zauważył limitujący wpływ niedoboru jak i nadmiaru danego czynnika. Można wyróżnić liczbowo wartość progową danego czynnika poniżej którego organizm nie może istnieć i jest to tzw. dolny punkt krytyczny minimum i powyżej natężenie danego czynnika jest to tzw. Górny punkt krytyczny bądź maximum. Zawarty pomiędzy tymi czynnikami (punktami) zakres zmienności czynnika stanowi strefę tolerancji ekologicznej.

W pobliżu punktów krytycznych znajdują się strefy pesymalne (pesimum) ,których aktywność organizmów jest silnie ograniczona. Oddalając się od punktów krytycznych mamy strefy pejus, gdzie obserwujemy wyraźny pozytywny wzrost aktywności organizmu. Strefa środkowa nosi nazwę optimum, gdzie natężenie czynnika jest najbardziej korzystne dla funkcjonowania organizmu.

EURYBIONTY - organizmy o szerokiej skali tolerancji danego czynnika.

OLIGOBIONTY - tolerują wąskie zakresy natężenia danego czynnika.

POLIBIONTY - wąski zakres wysokich stężeń danego czynnika.

Eurybaty - małże, Mediolaria discolor

Stenobaty - płaszczki

Stenohalinowe - głowonogi, szkarłupnie

Euryhalinowe - węgorz, łosoś

Stenotermy - Termonatomus bernacki

Oligostenotermy - ryby arktyczne np. Kargulena

Stenopolitermy - skrupiak z rodzaju Triops

INTERAKCJE WEWNĄTRZGATUNKOWE

Neutralizm:

- koegzystencja (0, 0) np. lew i rośliny

- saprobioza (0, 0) - odżywianie się resztkami martwych ustrojów np. sępy

Antagonizm:

- antybioza (0, - ) - jeden organizm wpływa ujemnie na drugi, ten drugi z kolei nie wpływa ujemnie na ten pierwszy, jest to proces oddziaływania ujemnego jednego gatunku, w którym populacja jednego gatunku hamuje rozwój populacji drugiego gatunku nie czerpiąc z tego żadnych korzyści i są to np. grzyby produkujące antybiotyki (penicylinę), które hamują rozwój bakterii

- konkurencja ( -, - , ) - (przestrzenna i pokarmowa)

- eksploatacja (+, - ) - (roślinność, drapiżstwo, pasożytnictwo)

Protekcjonizm

- foreza (+, 0 ) - bierne przenoszenie np. jaja pasożytów przenoszone przez muchy

- synoikia (+, 0) - współdomność

- epioika, endoikia (+, 0 )

- komensalizm (+, 0) - współbiesiadnictwo

- mutualizm (+, +) - symbioza obligatoryjna np. termity i wiciowce rozkładające celulozę, przeżuwacze i bakterie celulolityczne, glony i workowce tzw. porowce)

Zanieczyszczenia powietrza

Smog atmosferyczny - mgła zanieczyszczona gazami i innymi szkodliwymi pyłami:

1.kwaśny (redukujący) - typu londyńskiego np. w Zakopanym, na Górnym Śląsku - wytwarza się na bazie dużej emisji SO2,ze spalania paliw (głównie węgiel w warunkach nasycenia powietrza wodą, występuje w dużych miastach w klimacie umiarkowanym; po raz pierwszy odnotowano go w Londynie na przełomie wieków doszło wśród ludzi do poparzeń górnych dróg oddechowych w dzielnicy domków jednorodzinnych w Londynie.

2.fotochemiczny (utleniający) - typu Los Angeles - powstaje na bazie dużej emisji spalin samochodowych, w warunkach intensywnego promieniowania słonecznego, tworzy się tzw. Ozon agresywny, który jest gazem cieplarnianym.

KWAŚNE DESZCZE

DZIURA OZONOWA

Bezpośrednio nad ziemią jest warstwa troposfery, zawiera ok.90 % H2O jakiej jest w ogóle w atmosferze. Długość troposfery nad biegunami wynosi ok.8 km, a nad równikiem ok.18 km, a nad nami ok. 12 km .

Wśród gazów stratosfery jest ozon. Jest to O3.Jego ilość jest tam bardzo mała. Można to porównać tak ,że gdyby cały ozon spadł na ziemię to jego grubość wyniosłaby 3 mm czyli ok. 300 jednostek Dabsona. Warstwa ozonu jest niezbędna dla życia na ziemi, gdyż pochłania UV w jego środkowym widmie (280-320 nm) - dla nas jest to pasmo najgroźniejsze. Warstwę ozonową niszczą zwłaszcza freony, czyli fluoro- i chloropochodne węglowodorów. Np. wiosną 1992r. Warstwa zubożała nad Europą o 10-18 % a w roku 1993 już o 27 %.Ocenia się, że spadek ozonu o 1 % powoduje wzrost występowania nowotworów skóry od 2 do 20 %.Spadek ozonu powoduje zmniejszenie plonów. Ozon niszczą także halony i czterochlorki węgla (chłodnictwo).

EFEKT SZKLARNIOWY- czyli cieplarniany

Gazy tworzące ponad 99 % składu atmosfery (azot, tlen, gazy szlachetne) nie zatrzymują promieniowania IR (ciepło),minimalna domieszka ok.0.33 % CO2 jest przyczyną tzw. efektu szklarniowego. Dwutlenek węgla w atmosferze nagromadzony odgrywa taką rolę jak szklarny dach w szklarnii, czyli promieniowanie słoneczne o krótkiej fali, przechdzące przez tą warstwę CO2 rozgrzewa jakby ziemię wewnątrz, natomiast ziemia rozgrzana emituje promieniowanie o fali dłuższej, którego to promieniowania ta warstwa CO2 dalej nie przepuszcza i stąd właśnie efekt cieplarniany.

CO2 odpowiada za 55 % efektu szklarniowego, 24 % dają freony, ok.15 % to skutek obecności metanu, również swój udział mają tlenki azotu i ozon agresywny. Na kuli ziemskiej jest coraz mniej lasów pochłaniających CO2,największa i odgrywająca istotną rolę jest puszcza amazońska.

PROMIENIOWANIE

SZKODLIWE ODDZIAŁYWANIE METALI

KADM

RTĘĆ

1.mikromerkurializm - niewielkie stężenie w ustroju, zaburzenia snu, pamięci, ogólne rozdrażnienie

2.tremormerkurializm - zaburzenia mowy, prowadzi do ataksji

3.encephalopatiomerkurializm - powolne obumieranie mózgu

OŁÓW

NITROZOAMINY

WPŁYW SOCJOSFERY

CHOROBY ZWIĄZANE Z GRZYBAMI - grzybice

GLEBY

Erozja - wypłukiwanie i wydmuchiwanie związków mineralnych z warstwy powierzchniowej.

WODY

GENETYKA POPULACJI

Częstość poszczególnych genotypów jest prostą funkcją częstości genów

nAA:nAa:naa=p2:2pq:q2= (p+q)2

n -ilość alleli

P -suma częstości genotypów w populacji

Pd+Ph+Pr=1 , p+q=1 , d -dominujące, h -heterozygoty, r- recesywne

DRYF GENETYCZNY

Jest to przypadkowa losowa zmiana częstości genów w populacji, zarówno ukierunkowana jak i nie ukierunkowana, która może doprowadzić do utrwalenia jednego z alleli i wykluczenia drugiego. Ma to miejsce w populacjach nielicznych i izolowanych. Są to odchylenia od pierwotnej częstości genotypów.

Dużą rolę odgrywa tzw .efekt założyciela, czyli występowania genu u jednego z członków populacji wyjściowej. Może losowo doprowadzić do znacznej częstości tego genu w następnych pokoleniach np. populacja izolowana genetycznie, bądź izolacja kulturowa.

Przykład dryfu genetycznego - ze względu na położenie geograficzne zauważyć możemy efekt założyciela na pewnej wyspie Oceanu Spokojnego. Wykryto tam dużą częstość achromatopsji-jest to autosomalna recesywna całkowita ślepota na barwy.W końcu XVIII w. Przez tą wyspę przetoczył się huragan. Przy życiu pozostało 30 osób. Wódz był heterozygotą na tą chorobę. Miał wiele żon i dzieci i w ten sposób przekazał tą chorobę potomkom.

Izolacja kulturowa- np. częstość występowania sfingolipidoz (autosomalna recesywna) Toya - Sahsa była bardzo częsta u Żydów Aszkenazyjskich zamieszkujących Europę Środkowo -Wsch. Żydzi ci mieli kojarzenie krewniacze, małżeństwa były zawierane w obrębie tej kasty.

Różnice w przystosowaniu biologicznym różnych genotypów można tłumaczyć występowaniem w populacji polimorfizmów. Polimorfizm genetyczny jest to regularne i jednoczesne występowanie w tej samej populacji dwóch lub więcej genotypów odrębnych, których obecności nie można wytłumaczyć powtarzającymi się mutacjami np. grupy krwi.

Polimorfizm powstały na skutek mutacji i zmienności rekombinacyjnej jest podtrzymywany przez dobór naturalny i możemy mówić o polimorfiźmie adaptacyjnym i heterozygotycznym czyli zrównoważonym np. .ptaki jedząc ziarno wybierają te średnie, nie zauważają rzadkich przypadków.

Polimorfizm zrównoważony utrzymuje się na stałym poziomie, pod działaniem selekcji naturalnej faworyzującej heterozygoty, bądź pod działaniem selekcji apostatycznej, która faworyzuje genotypy rzadko występujące w danej populacji np. osobniki z lepszym przystosowaniem do danego środowiska.

Polimorfizm genetyczny przejściowy- selekcja naturalna powoduje wypieranie alleli o niższej wartości przystosowawczej przez allel bardziej wartościowy np. żywotność potomstwa.

Polimorfizm naturalny polega na utrzymywaniu się w populacji dwu lub więcej alleli dzięki jednakowej wartości przystosowawczej.

Polimorfizm adaptacyjny np. heterozygoty sierpowatości krwinek.

Podczas powstawania gatunku istotną rolę odgrywa specjacja:

IZOLACJA-jest to ograniczenie, uniemożliwienie krzyżowania się populacji:

1.prezygotyczna-siedliskowa (inne środowisko -niziny, góry),sezonowa (inne pory rozrodu), etologiczna (sposób zachowania się),mechaniczna (różnice w doborze narządów rozrodczych)

2.postzygotyczna-śmiertelność gamet np. plemniki nie mogą przebić się przez błonę kom.jajowej, śmiertelność zygot-niezgodność materiału genetycznego, bezpłodność mieszańców-osobniki z F1 są całkowicie niepłodne lub częściowo bezpłodne, nieżywotność mieszańców np. osobniki z pokolenia F1 mają zmniejszoną żywotność

KARIOTYP

KARIOGRAM=IDIOGRAM

MORFOLOGIA CHROMOSOMÓW:

PODZIAŁ CHROMOSOMÓW NA 7 GRUP

  1. duże metacentryczne - pary 1, 2, 3

  2. submetacentryczne - 4 i 5 para

  3. submetacentryczne średniej wielkości - pary od 6 do 12 i chromosom X

  4. akrocentryczne średniej wielkości, mają wtórne przewężenie, czyli są jąderkotwórcze - 13, 14, 15 para

  5. submetacentryczne małe - 16, 17, 18 para

  6. para 19 i 20

  7. bardzo małe akrocentryczne - pary 21 i 22 (wtórne przewężenia),również chromosom Y, ale on nie posiada satelity

Występujące w chromosomach prążki jasne i ciemne służą do identyfikacji chromosomów i fragmentów. Są 4 typy prążków: G, R, C, Q.

Do barwienia używane są chromosomy metafazowe i barwi się fuksyną i orceiną. Prążki G (ciemne) zawierają DNA, które się replikuje w późnej fazie, prążki jasne R - replikacja DNA we wczesnej interfazie.

CHROMOSOMY JĄDERKOTWÓRCZE - 13, 14,15,21 i 22 para.

Duże podobieństwo stwierdzono w kariotypie człowieka i małp człekokształtnych:

CHROMATYNA PŁCIOWA i teoria LYON