Kryteria oceny działania megasystemu i podsystemów administracji publicznej.

Sprawność działania systemu administracji publicznej a prakseologia.

Prakseologia jest nauką o sprawności działań ludzi. Stworzyła ona terminologię potrzebną do opisywania procesów oraz serię dyrektyw zmierzających do usprawnienia działania.

Sprawność działania - pozytywnie oceniana cecha działania charakteryzującego się jednym lub wieloma walorami praktycznymi pojmowanymi prakseologicznie.

Sprawność w sensie:

• syntetycznym - ogól praktycznych walorów działania,

• uniwersalnym - każdy z walorów dobrej roboty z osobna,

Prakseologia skupia w sobie 3 główne działy:

• typologia sprawnego działania,

• formułowanie zasad dobrej roboty,

• ocena rzeczywistych sposobów działania,

Sprawność działania powinna być podstawowym elementem oceny działania systemu administracji i jego podsystemów.

Skuteczność działania administracji publicznej

Kwestią sprawności działania zajmuje się zarówno nauka o administracji jak i nauka o zarządzaniu. W tym podejściu jest ona wiązana z realizacja koncepcji opartych na założeniach wynikających z celów, zadań i wartości.

Skuteczność

• działanie, które w jakimś stopniu prowadzi do skutku jako zamierzonego celu; miarą skuteczności jest zbliżenie do celu; przy ocenie skuteczności nie bierze się pod uwagę kosztów; jest jednym z podstawowych walorów sprawności,

• zgodność efektu z celem,

Skuteczność:

• stopniowalna - jeżeli można osiągnąć cel częściowo, itd.,

• niestopniowalną - w przypadku wystąpienia jednego niestopniowalnego celu,

Kryterium skuteczności dotyczy oceny programów, projektów i zadań, na podstawie wcześniej przyjętych kryteriów.

Zajmuje ono szczególne miejsce zarówn0o w nauce o administracji jak i TOZ.

Ekonomiczność działania administracji publicznej

Jeżeli wartość stosunku:

cenności wyników użytecznych / cenności kosztów

jest: [1< - ekonomiczne][1 - obojętne][1> - nieekonomiczne]

Kryterium ekonomiczności działania administracji było kwestia kontrowersyjną. Problem ten rozpatrywać można w dwóch ujęciach:

• łączonym ze skutkami czynności organu administracji - wszelkiego rodzaju redystrybucja, reglamentacja czy interwencja w rynek powinna podlegać kryterium ekonomiczności,

• łączonym z procesem funkcjonowania organu administracji - porównywanie ekonomiczności działań poszczególnych organów administracji

W ramach tego drugiego podejścia, występuje ciekawy postulat, maksymalizacji ilości zadań i efektów, przy jak najmniejszych kosztach. Można go przedstawić w dwóch podstawowych postaciach:

• minimalizacji kosztów - stosunek określonego wcześniej celu do minimalnych kosztów,

• maksymalizacji efektów - stosunek maksymalnego celu do określonego wcześniej kosztu,

W przeszłości podejmowano próby porównywania ekonomiczności działania urzędów AP, obecnie kwestia ich wznowienia jest aktualna. Ich przeprowadzenie jest możliwe po przyjęciu 3 abstrakcyjnych zasad:

1. określone wydziały danej jednostki terytorialnej spełniają wystarczająco potrzeby mieszkańców,

2. każda podejmowana przez urzędy czynność jest celowa,

3. zadania wykonywane przez porównywane organy/ośrodki są porównywalne,

Ekonomiczność:

wynik użyteczny / koszty działania - w sensie ekonomicznym,

w sensie prakseologicznym, uwzględnia się także koszty moralne,

Jest to ważne kryterium, ale nie najważniejsze i nie powinno ograniczać systemu.

Korzystność działania administracji publicznej.

Kryterium to, wraz z skutecznością i ekonomicznością, pozwala określić stopień sprawności systemu.

Korzystność jest porównaniem przewidywanych i rzeczywistych wyników i kosztów działania, określonej w wielkości wymiarowej. Jej wymiarem jest cenność. Może być określona liczbą mianowaną.

Działanie jest:

• korzystne: cenność wyników użytecznych > cenność kosztów,

• obojętne: cenność wyników użytecznych = cenność kosztów,

• niekorzystne: cenność wyników użytecznych < cenność kosztów,

W literaturze TOZ określa się równa powiązani między korzystnościa a skutecznością:

• działanie jest skuteczne ale nie korzystne,

• działanie jest nieskuteczne ale korzystne,

• działanie jest skuteczne i korzystne,

• działanie jest nieskuteczne i niekorzystne,

Korzystnośc jest atrakcyjnym kryterium oceny, ale trudnym do precyzyjnego okreslenia.