Pojęcie integracji.
Integracja (pot.)- połączenie pewnych części w całość.
Integracja (ekonom.)- łączenie się przedsiębiorstw. Tworzenie wielkich przedsiębiorstw. Przez długi czas zdawano sobie sprawę, że można integrować przedsiębiorstwa i państwo. W latach 30- tych słowo to weszło do użycia w znaczeniu pozytywnym i negatywnym (dezintegracja). Dezintegracja oznaczała prowadzenie polityki protekcyjnej, odnośnie do gospodarki, nakładanie wysokich ceł, ograniczenie emigracji. Taką politykę kraje europejskie prowadziły w latach 30- tych XX wieku. Taka polityka nosiła miano interwencjonizmu państwowego. Wiele państw europejskich posiadało w tym okresie dużą liczbę kolonii. Kraje kolonialne współpracowały na obszarze kolonii, ale w Europie rywalizowały ze sobą. W latach 30- tych odnotowano 25% wzrostu produkcji, ale tylko o 10% wzrósł handel. Dezintegracja oznaczała, więc integracje w koloniach, ale produkcja następowała we własnym zakresie.
W Polsce pojęcie integracji pojawiło się dopiero po II wojnie światowej i było związane z „Planem Marshall'a”. Komisja ekonomiczna przygotowująca plan pomocy dla krajów najbardziej zniszczonych w czasie wojny napisała raport, w którym stwierdzono, że kraje europejskie powinny się zintegrować w uzyskiwaniu pomocy- „Zniszczenia wojenne są mniejsze niż zniszczenia tkanki europejskiej współpracy”.
Integracja- integrowanie się państw, gospodarek, tworzenie jednolitego obszaru gospodarczego.
Obecnie można wyróżnić 3 kategorie definicji integracji:
Definicje ekonomiczne- integracja następuje wraz z odniesieniem korzyści ekonomicznych.
Przedstawicielami tego nurtu byli:
Aron- dwie różne gospodarki można uznać za w wysokim stopniu zintegrowane, kiedy transakcje pomiędzy dwoma jednostkami (każda z innej gospodarki) przypominają transakcje pomiędzy dwoma jednostkami tej samej gospodarki. Definicja Arona mówi o integracji, wtedy, gdy istnieje wolność zawierania transakcji biznesowych. Integrację wyznaczają 4 wolności:
Wolność przepływu towarów;
Wolność przepływu ludzi, tj. ludzie podejmują pracę tam gdzie są lepsze warunki (występuje tylko w UE);
Wolność przepływu usług;
Wolność przepływu kapitału.
Repke- integracja gospodarcza to pewien stan rzeczy, która umożliwia stosunki handlowe między różnymi gospodarkami narodowymi, równie korzystnie jak te rzeczy, istniejące wewnątrz gospodarki narodowej. Repke był zwolennikiem integracji całego świata. Uważał, że proces integracji regionalnej umożliwia integrację globalną.
Ballassa- specjalizował się w integracji międzynarodowej. Jest autorem książki „Teoria integracji ekonomicznej”. Integrację uważał jako proces, w którym sytuacja gospodarcza obejmuje środki do zniesienia dyskryminacji podmiotów gospodarczych ze względu na ich przynależność do różnych państw.
Möller- integracja to stopniowa eliminacja granic pomiędzy krajami. Składa się z 3 etapów:
Liberalizacja obrotu towarowego;
Zniesienie przeszkód w zakresie czynników produkcji (ludzi, kapitału);
Koordynacja polityki ekonomicznej w krajach członkowskich.
Robson- koniecznymi warunkami do integracji są wolność przepływu towarów i czynników produkcji oraz brak dyskryminacji. Potrzebne są również instytucje, tj. rynki krajów członkowskich powinny wykreować odpowiednie sygnały, zwiększające wykorzystanie zasobów. Wszystkie porozumienia integracyjne powinny się charakteryzować pewnymi cechami:
Zniesienie w pewnych dziedzinach dyskryminacji między partnerami;
Utrzymywanie dyskryminacji wobec krajów trzecich;
Zawarcie porozumienia, które ma charakter trwały.
Głównym sednem integracji jest podział pracy. Pełna integracja jest wtedy, gdy wykorzystane są wszystkie możliwości efektywnego podziału pracy. Skutkiem zniesienia granic między państwami jest zwiększenie obrotu towarowego. Gospodarki dostosowują się w ten sposób, że zwiększają obrót gospodarczy. Tworzą jedną gospodarkę.
Marshall- integracja gospodarcza odpowiada idei solidarności. Zespół zintegrowany ma miejsce wtedy, kiedy więzy solidarności istniejące pomiędzy elementami są takie, iż pełna swoboda handlu nie szkodzi nikomu, jest korzystna dla wszystkich. Żaden z krajów na niej nie straci.
Integracja polityczna.
Cechą szczególna jest tutaj fakt, że kraje członkowskie ograniczają swoją suwerenność, aby się zintegrować. Ostatnim etapem jest stworzenie nowego organizmu państwowego, kosztem suwerenności. Integracja ta nie może się odnosić tylko do elementów politycznych, bo jeżeli dojdzie do konfliktów ekonomicznych to kraje mogą się szybko zdezintegrować. Dlatego integrację polityczną należy połączyć z integracją ekonomiczną.
Przedstawiciele nurtu integracji politycznej:
Scherpenberg- prawdziwe trwanie będzie miało sens wtedy, gdy do celów i interesów politycznych dojdą cele i interesy ekonomiczne. Wolny przepływ towarów nie da się pogodzić z ograniczeniem suwerenności. Ratunkiem jest powołanie organizacji United States of Europe (Stany Zjednoczone Europy). Rolę przewodnią miałyby tutaj Niemcy, bo one mają największe doświadczenie federacyjne.
Rode- jeżeli proces integracji obejmuje kraje o różnych strukturach politycznych i gospodarczych, to należy troszczyć się o zjednoczenie. Rode podzielał koncepcję subsydiarności (tj. UE wspomaga państwa ponadnarodowe; przekazuje się organom ponad narodowym kompetencje państwa narodowego oraz część kompetencji samorządu terytorialnego, czyli ochronę środowiska, politykę transportową, ochronę konkurencji oraz politykę monetarną).
Sannwald i Stohler- klasyfikują różne koncepcje w dwie grupy:
Integracja instytucjonalna- obejmuje koordynację i unifikację polityki ekonomicznej. Jest prowadzona przez stosowanie środków administracyjnych. Zmierza do utworzenia unii, w których funkcje polityczne zostają przekazane ponadnarodowemu organowi.
Integracja funkcjonalna- zniesienie dyskryminacji w przepływie towarów i czynników produkcji.
Hass- integracja to proces, w którym politycy z poszczególnych krajów członkowskich są przekonani o przesunięciu swojej aktywności i lojalności w kierunku większego tworu państwowego. Główne elementy to transfer władzy z rządów narodowych do instytucji ponadnarodowych; zmiana postaw urzędników oraz grup interesów. Integracja postępuje kiedy tego chcą ludzie. Jest zależna od naszej woli. Ważnym elementem jest wykorzenienie (zniszczenie) nacjonalizmu. Należy wytworzyć plon szanowania innych narodów.
Jean Monet- „Prawdziwy Europejczyk będzie myślał o Europie jako o całości, a nie tylko o własnym kraju”. Integracja to tworzenie takiego domu, w którym wszystkie narody będą miały jednolite prawa. Bogatsze kraje pomagają biedniejszym krajom w imię solidarności, w imię własnych celów i w imię wspólnego dobra.
1