Bezpieczeństwo- to spokój ,poczucie bezpieczeństwa, brak zagrożeń, ochrona przed zagrożeniami
„Potrzeba bezpieczeństwa jest ważniejsza niż potrzeba kochania i bycia kochanym” - dr Abraham Maslow
Hierarchia potrzeb ludzkich:
1.poczucie fizycznego nasycenia (pokarm, seks, sen)
2.poczucie bezpieczeństwa
3.poczucie przynależności, bycia członkiem grupy
4.poczucie że się kocha i że jest się kochanym
5.poczucie polegania na sobie, szacunku do siebie, wiary w siebie
(Daniel Lerne)- W najbardziej dosłownym znaczeniu bezpieczeństwo jest właściwie identyczne z pewnością i oznacza brak zagrożenia fizycznego i ochronę przed nim.
Bezpieczeństwo ma naturę dwojaką, nie ma bezpieczeństwa absolutnego.
Zagrożenia bezpieczeństwa mogą mieć źródła zewnętrzne i wewnętrzne:
wewnętrzne-oznacza stabilność funkcjonowania danego organizmu
zewnętrzne-brak zagrożenia z innych podmiotów
Model objaśnienia bezpieczeństwa wg Daniela Frei:
1.stan braku bezpieczeństwa
2.stan obsesji(zagrożenie jest nieznaczne)
3.stan fałszywego bezpieczeństwa (oznacza sytuację w której zagrożenie jest poważne a stwierdza się jako nieważne
4.stsn bezpieczeństwa (zagrożenie jest nieznaczne a postrzegamy prawidłowo).
Dwa typy, rodzaje bezpieczeństwa:
wąskie-negatywne
szerokie-pozytywne- traktuje bezpieczeństwo jako brak zagrożeń i koncentruje się na analizie działań dotyczącej ochrony przed zagrożeniami.
Są trzy wymiary bezpieczeństwa wg prof. Kukułki:
1.wymiar procesualny- obejmujący zmienność w czasie subiektywnych i obiektywnych aspektów bezpieczeństwa
2. wymiar przedmiotowy- obejmujący pewność stanu posiadania, w tym tożsamość i swobód rozwojowych
3.wymiar podmiotowy- pewność istnienia i przetrwania danego uczestnika życia społecznego.
Bezpieczeństwo jest kategorią niepodzielną
Ogólna typologia bezpieczeństwa:
Bezpieczeństwo dzielimy na :
kryterium podmiotowe: są 3 kategorie:
1.bezp. międzynarodowe
2.bezp. narodowe (państwa)
3.bezp. jedności- osobiste(personalne)
B) kryterium przedmiotowe:
1.bezp. polityczne
2.bezp. militarne
3.bezp.ekonomiczne:
a)surowcowe
b)finansowe
c)technologiczne
d)rolne
e)żywnościowe
f)socjalne
4.bezp.spoleczne
5.bezp.kulturowe
6.bezp.ideologiczne
7.bezp.ekologiczne
8.bezp.informacyjne
C)kryterium przestrzenne
1.bezp.lokalne
2.bezp. subregionalne
3.bezp.regionalne
4.bezp.ponadregionalne
5.bezp.globalne
D)kryterium sposobu organizacji
1.bezp.indywidualne
2.bezp.blokowe
3.bezp.kooperatywne
4.bezp.zbiorowe
5.równowaga sił
E)kryterium czasowe
1.stan bezpieczeństwa
2.proces bezpieczeństwa
DEFINICJE:
Bezp.międzynarodowe (służy do analizowania)- stanowi wynik i sumę bezp. każdego i wszystkich państw- członków wspólnoty międzynarodowej, odpowiednio do tego międzynarodowe bezp., nie może być zapewnione bez pełnej współpracy międzynarodowej.
Bezp.międzynarodowe- termin oznaczający taki układ stosunków międzynarodowych, który zapewni wspólne bezpieczeństwo państw danego obszaru
Bezp.miedzynarodowe- miało by oznaczać, że wszyscy członkowie wspólnoty międzynarodowej jako całości czują się bezpieczni oraz że w międzynarodowym systemie politycznym istnieją takie stosunki , bądź takie mechanizmy, które umożliwiają zagwarantowane i praktyczne zapewnienie bezp. wszystkim państwom.
Struktura bezpieczeństwa międzynarodowego:
1)układ sił (w pojęciu globalnym)
2)położenie geograficzne
3)charakter powiązań politycznych
4)koalicja i sojusze
5)współpraca wojskowa
6)systemy zbiorowego bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo Narodowe:
1)Zdolność narodu do ochrony jego wewnętrznych wartości przed zagrożeniami zewnętrznymi
2)Zabezpieczenie narodu przed grożbą, podboju przez zewnętrzna potęgę- taki samo zabezpieczenie życiowych praw i interesów kraju w stosunkach międzynarodowych, jakimsię cieszą obywatele każdej, dobrze zorganizowanej wspólnoty narodowej w jej stosunkach interpersonalnych.
Fundamentalne wartości państwa: tzw. katalogi
Przetrwanie- jest fundamentalną wartością każdego państwa. Rozumiane jako istnienie narodu.
Integralność.
Jakość życia (decyduje stan środowiska, standard życia, perspektywa dalszego rozwoju
Bezpieczeństwo osobiste(personalne)- możemy zdefiniować jako stan wolny od zagrożeń dla istotnych dla każdego człowieka wartości takich jak: życie, zdrowie, nietykalność osobista i mienia, wolność, swoboda przekonań i głoszenia poglądów, prawo do pracy.
Ewolucja pojmowania bezpieczeństwa:
Czynniki:
1)Skutki rewolucji naukowo-technicznej(np. powstanie broni jądrowej, chemicznej, biologicznej).
2)Delegalizacja wojny napastniczej i międzynarodowa kontrola zbrojna.
3)Wzrost współzależności międzynarodowej
4)Wzrost znaczenia podmiotów pozarządowych.
Polityka bezpieczeństwa-jest zasadniczą częścią polityki wewnętrznej i zewnętrznej.
Def. Wg.Prof. Zięba - Polityka Bezpieczeństwa-jest celowa i zorganizowana działalność upoważnionych organów państwa zmierzająca do stałego zapewnienia, optymalnego bezp. narodowego, a także często równocześnie bezp. międzynarodowego.
Polityka bezpieczeństwa państwa- to element polityki państwa dotyczący przedsięwzięć związanych z tworzeniem i wykorzystaniem potencjału obronnego w celu zapobiegania i przeciwdziałania różnego rodzaju zagrożenia(def. Pod kątem militarnym).
Polityka bezpieczeństwa-element polityki państwa w zakresie praktycznej działalności władzy wykonawczej w sferze tworzenia i wykorzystania potencjału obronnego dla realizacji celów i zadań wynikających z założeń polityki bezpieczeństwa.
Polityka Bezpieczeństwa Narodowego państwa- to celowa, planowana i zorganizowana w ramach państwa oraz pod kierownictwem organów państwowych działalność podmiotów państwowych , społecznych i prywatnych ukierunkowana na uzyskanie i utrzymanie optymalnego w danych warunkach poziomu bezpieczeństwa narodowego połączona z tworzeniem warunków do skutecznego reagowania na występujące zagrożenia.
Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa wg R. Vukadinavica:
Położenie geopolityczne.
Potencjał społeczno-militrrny (potrzebne są zasoby).
Siła militarna (służby obronności i suwerenności).
Doświadczenie historyczne.
Tradycja.
Kultura polityczna (wiedza).
Kryteria siły lub słabości panstwa:
Czynnik demograficzny (liczba ludności i ich struktura).
Czynnik geograficzny (położenie, klimat, ukształtowanie terenu).
Czynnik ekonomiczny (zasobność państwa: surowce)
Czynnik historyczno-psychologiczno-socjologiczny
Czynnik organizacyjno-administracyjny (forma rządow)
Czynnik militarny (organizacja i stan sił zbrojnych)
Modele bezpieczeństwa:
1.Modele bezp. narodowego
2.Modele bezp. międzynarodowego
POJĘCIA;
System międzynarodowy-(niemiecki uczony), to określony dynamiczny układ stosunków międzynarodowych, który chroni w formie traktatów lub porozumień politycznych, wartości i interesy uznane przez jego twórców oraz określa reguły postępowania w ich wzajemnych stosunkach i mechanizmy samoregulacji umożliwiając utrzymanie, rozwój, dostosowanie systemu do zmieniających się uwarunkowań.
System bezp.międzynarodowego- to rodzaj kompromisu w ramach oddziaływania na siebie różnorodnych, często nawet bardzo odmiennych( w skrajnych przypadkach przeciwstawnych) interesów. Trwałość takiego kompromisu zależy od zdolności adaptacyjnych wytworzonego systemu, związanych z możliwością uzyskania i utrzymywania konsensusu w zakresie realizacji przez państwa (głównie mocarstwa) ich interesów.
Modele (z 1985) bezpieczeństwa międzynarodowego wg raportu dla sekretarza generalnego ONZ:
równowaga sil
odstraszanie
równe bezpieczeństwo
bezp. zbiorowe
niezaangażowanie
pokojowe wspólnienie
wspólne bezp.
Modele bezp. wg Z. Berenta:
Bezp. subordynacyjne:
model supremacji mocarstw
Bezp. koordynacyjne:
model równowagi sił (niedopuszczenie do potęgi któregoś z państw)
model odstraszania
model bezp. zbiorowego
model rządu światowego(koncepcja teoretyczna, nakazują wiedzieć)
model KBWE/OBWE
model izolacjonizmu
model neutralności( zawsze były państwa które chciały uniknąć wojny)
model niezaangażowania
neutralność stała( polityczna):-przyjmuje na siebie katalog zobowiązań
neutralność wojenna- nie obejmuje neutralności pokojowej
neutralność wojskowa
polityka neutralności-polega na nie uczestniczeniu w wojnach i zakładania baz wojskowych
ust. Bezp. 5 list. 2005r