Rak żołądka
Rak żołądka zajmuje na świecie (również w naszym kraju) drugie miejsce wśród nowotworów złośliwych, zarówno pod względem zachorowalności jak i umieralności.
O rozwoju chorób żołądka, zwłaszcza raka i choroby wrzodowej decyduje wiele czynników. Główną rolę w ich etiopatogenezie odgrywa prawdopodobnie zakażenie bakterią H. pylori, która w 1994 roku została uznana przez Międzynarodową Agencję ds. Badań nad Rakiem (IARC) za karcinogen klasy I (udowodnione działanie rakotwórcze).
Jednakże, jedynie u około 10-20% zakażonych osób rozwija się choroba wrzodowa, a w znikomym odsetku przypadków H. pylori przyczynia się do rozwoju raka.
Wynika to z faktu, że na rozwój tych chorób mają istotny wpływ i inne czynniki, takie jak: osobnicza reakcja gospodarza na zakażenie, patogenność szczepu H. pylori oraz różne czynniki środowiskowe, a zwłaszcza dieta.
Czynniki dietetyczne a ryzyko zachorowania na raka żołądka
( wg. Międzynarodowej Agencji ds. Badań nad Rakiem)
Dowody |
Zmniejszenie ryzyka |
Brak zależności |
Wzrost ryzyka |
Przekonywujące
|
Warzywa i owoce (głównie : surowe, czosnek, owoce cytrusowe.)
Zamrażanie- działanie pośrednie przez zmniejszenie stosowania soli i ryzyka kontaminacji.
|
|
Opóźnienie opróżniania żołądka |
Prawdopodobne |
Witamina C |
Alkohol* Kawa Czarna herbata
|
Sól (NaCl) |
Możliwe |
Karotenoidy Pełnoziarniste produkty zbożowe Zielona herbata |
Cukier Witamina E Retinol |
Skrobia Grilowane mięso i ryby
|
Niewystarczające |
Włókna roślinne Selen
|
|
Mięso konserwowane N-nitrozoaminy
|
Niektóre składniki pokarmowe, jak arginina, glutamina, nukleotydy czy omega 3-kwasy tłuszczowe z oleju rybiego wywierają korzystne działanie immunomodulacyjne.
Dieta wzbogacona w powyższe składniki, zastosowana u chorych leczonych operacyjnie z powodu raka żołądka zmniejsza ilość powikłań i przyspiesza gojenie się ran.
WITAMINA C
Dieta bogata w świeże warzywa i owoce (z dużą zawartością witaminy C) zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe górnego odcinka przewodu pokarmowego, tj. przełyku i żołądka
Protekcyjne działanie witaminy C dotyczy głównie wczesnych etapów karcinogenezy, wyniki badań wskazują, że jej niskie spożycie sprzyja rozwojowi zmian przedrakowych w żołądku.
Między obniżeniem ryzyka rozwoju raka a spożyciem warzyw i owoców występuje silniejsza korelacja niż w przypadku samej witaminy C; wpływ na to zjawisko ma prawdopodobnie obecność innych substancji protekcyjnych ( karotenoidów, błonnika)
Witamina C przeciwdziała powstawaniu nowotworów złośliwych poprzez różne mechanizmy.
Witamina C wykazuje zdolność niszczenia wolnych rodników, które mogą uszkadzać materiał genetyczny komórek inicjując początkowe stadia karcinogenezy. (Wytwarzanie wolnych rodników w żołądku wzrasta w wyniku działania wielu czynników, takich jak: palenie tytoniu, leki, toksyny i zakażenie Helicobacter pylori)
Witamina C jest najsilniejszym inhibitorem procesu nitrozowania, w trakcie którego powstają w żołądku nitrozoaminy, związki o działaniu mutagennym.
Witamina C a zakażenie H. pylori
Dieta bogata w witaminę C zmniejsza ryzyko zachorowania na zakażenie H. pylori, poprzez silne hamowanie jej wzrostu oraz hamowanie aktywności ureazy - patogennego enzymu produkowanego w dużych ilościach przez tę bakterię.
(Ureaza - rozkłada mocznik znajdujący się w żołądku na jony amonowe i dwutlenek węgla powodując alkalizację środowiska wokół bakterii, co umożliwia jej przetrwanie w kwaśnym środowisku żołądka).
W przebiegu zakażenia H. pylori dochodzi do znacznego spadku stężenia witaminy C w soku żołądkowym uznano, co prowadzi do wzrostu ryzyka raka żołądka i sprzyja tworzeniu się wrzodu trawiennego.
W wielu krajach (również w Polsce), obserwuje się jednak stały spadek zachorowań na raka żołądka.
Jest to związane z obserwowanym wzrostem spożycia świeżych owoców i warzyw, przy jednoczesnym zmniejszeniu spożycia soli kuchennej oraz solonych i wędzonych ryb i mięsa oraz prawdopodobnie pokarmów konserwowanych i marynowanych.
Alkohol nie ma prawdopodobnie wpływu na ryzyko raka żołądka, lecz jest możliwe, że powoduje wzrost ryzyka raka wpustu.
Spośród czynników dietetycznych, nadmierne spożycie soli oraz dieta uboga w antyoksydanty (zwłaszcza witaminę C) zwiększa prawdopodobnie ryzyko rozwoju wrzodu żołądka.
Około 60% pacjentów z tym nowotworem wykazuje przy przyjęciu do szpitala objawy niedożywienia, które pogłębiają się w trakcie dalszej hospitalizacji.
Przyczynami tego zjawiska są zmniejszone łaknienie, hiperkatabolizm i wzrost zapotrzebowania na białko i energię, upośledzona tolerancja glukozy oraz objawy dyspeptyczne.
Oceniono, że samo niedożywienie jest prawdopodobnie przyczyną zgonu aż u około 20% pacjentów z chorobami nowotworowymi układu pokarmowego.
Poza tym niedożywienie prowadzi często do nasilenia zaburzeń odporności odpowiedzialnych za ciężkie zakażenia i upośledzenie gojenia ran