CZĘŚĆ VII

ANTROPOLOGICZNE, SAKRALNE I PEDAGOGICZNE FUNKCJE TURYSTYKI I REKREACJI

Rozdział 1. Antropologiczne podłoże refleksji filozoficznej nad przyrodą i turystyką.

1. Spór o istnienie filozofii turystyki.

• jest to filozofia w formie myśli myślącej, przedstawiającej siebie samą, kreacji czysto ludzkich możliwości (jak w medytacjach Kartezjusza)

• myśli pomyślanej, obiektywizującej, są w podmiocie, niezależnie od niego (jak w Heglowskim absolucie)

• namysł nad filozofią jest filozofią turystyki, mimo, że nie istnieje jako dziedzina formalnie

• aby nie wprowadzać paradoksu lepiej jednak posługiwać się pojęciem namysłu filozoficznego, który nawiązuje do filozofii:

• przyrody

• ontologii

• epistemologii

• aksjologii

• estetyki

• filozofii społecznej

• antropologii

1. Antropologia jako rzeczywista treść filozofii przyrody.

• filozofia przyrody i antropologia filozofii - jako punkt wyjścia do rozważań nad filozofią turystyki

• są to rozważania nad bytem (obiektywnie egzystującego) lub niebytem (świata zjawiskowego, przygodnego, zmysłowego)

• są one uwarunkowane antropologicznie - podmiotowo, a ich warunkiem jest człowiek - jako źródło rozważań nad istniejącą lub nieegzystującą przyrodą

• człowiek opisuje przyrodę, przedstawia właściwości

• wyjątkiem są religie i filozofie (np. Biblia) przedstawiające opis stworzenia świata, że człowiek jest autorem przekazu, jest środkiem do objawienia Słowa Bożego

• człowiek nasyca to, co istnieje obiektywnie swoimi cechami podmiotowymi (filozofia Kanta - estetyka transcendentalna - człowiek jest bytem aktywnym, nasyca istniejące fakty empiryczne, subiektywnie odczuwanym czasem). Niemożliwe staje się oddzielenie tego, co niezależne od człowieka i jego właściwości poznawczych (obiektywne) od tego, co przypisuje przyrodzie człowiek ograniczony z czysto poznawczymi właściwościami

• u podstaw filozofii przyrody znajduje się więc antropologia

• wg Feuerbacha człowiek jest prawdziwym stwórcą Boga i wyposażył go we właściwości absolutne

• nie co inaczej jest z przyrodą - bytuje poza człowiekiem, nie zależy od kreacyjnych możliwości człowieka, jedynie jej charakterystyka zależy od ludzkiej natury, wrażliwości, kultury, symboliki

1. Antropologizacja a antropomorfizacja przyrody.

• antropologizacja ma dwa oblicza:

• implicite - w ujęciu niejawnym - związana jest z poznawaniem i określeniem jej, niezależnych od człowieka własności

• explicite - ujęcie jawne - objawia się w przypisywaniu przyrodzie cech ludzkich, czyli antropomorfizacja

1. Turystyka jako forma antropologizacji przyrody.

• turystyka prakseologiczna, instrumentalna (o podłożu ekonomicznym, migracyjnym lub politycznym), autoteliczna (aktywna, przygodowa, pątnicza, poznawcza)

• refleksja nad przyrodą ożywiona i nieożywioną - wytwory cywilizacji i natury

• opis gór patrzących na świat - Zaruski, na myśl nad kulturą i cywilizacją jako źródła zagrożeń dla społeczeństw i jednostek, które w turystyce szukają wytchnienia

1. Eskapizm jako motywacja do aktywności turystycznej i filozoficznego oglądu przyrody.

• związany jest z pragnieniem zmiany otaczającego środowiska społecznego i miejskiego

• jest formą holistycznej terapii i profilaktyki zdrowia psychicznego, cielesnego i relacyjnego

• motywacja do aktywności turystycznej - dzieła Zaruskiego

• ucieczka od negatywnie działających na człowieka warunków (przełom XIX/XX w - okres modernizmu, niepohamowanego uprzemysłowienia, co za tym idzie - dehumanizacji, uprzedmiotowienie, chęć zysków, ciężka fizyczna, psychiczna praca, zmęczenie środowiskiem miejskim, stres)

• turystyka stawiała nowe cele, relacje społeczne, wyzwania, znajomości itp.

• powrót do równowagi psychicznej, fizycznej i społecznej

• pozwala odnaleźć własną tożsamość i autonomię, ułatwia relację z innymi i przyrodą, powrót sił witalnych

1. Turystyka jako sprawdzian prawości i dobroci czynnej.

• zmusza do ocen, wyborów moralnych

• rygoryzm etyczny (Kant, Neotomiści) - konieczność ratowania życia ludzkiego za wszelką cenę - jako wartość najwyższą

• relatywizm etyczny, sytuacjonizm - wskazują na brak ponadczasowych wartości etycznych, stałych i niepodważalnych wyznaczników postępowania, wskazują na kierowanie się w trudnych sytuacjach wyborem mniejszego zła - lub większej korzyści (np. ratownicy górscy nie wyjeżdżają z pomocą, jeśli wiedzą, że nie ma szans pomocy, a mogą narazić swoje życie)

• roztropność chrześcijańska - nie kieruje się bezkompromisyjnym rygoryzmem i nie jest odmianą sytuacjonizmu, uwzględnia w zaistniałych okolicznościach zaistniałe warunki i okoliczności

• turystyka jako sprawdzian postaw moralnych, wg Koterbińskiego należy postępować tak, aby nie zasłużyć na pogardę