plik


ÿþRó|a Luksemburg Palce zagadnienia SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej WARSZAWA 2010 Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) ArtykuB Ró|y Luksemburg  Palce zagadnienia zostaB napisany w 1917 roku i opublikowany w pi[mie  Spartakusbriefe nr 6, sierpieD 1917. Podstawa niniejszego wydania: Ró|a Luksemburg,  Wybór pism , tom 2, wyd. Ksi|ka i Wiedza, Warszawa 1959.  2  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) I. WOJNA I POKÓJ Rewolucja rosyjska byBa pierwszym dobitnym przejawem proletariackiej polityki klasowej od czasu bankructwa midzynarodowego socjalizmu, które nastpiBo z wybuchem wojny [wiatowej, a tym samym pierwszym o epokowym znaczeniu atakiem w walce o pokój. Zaraz te| nastpnego dnia po zwycistwie nad starym re|imem rozpoczBa si akcja proletariatu rosyjskiego przeciw wojnie. Celem jej byBo przede wszystkim pozbawienie imperialistycznej wojny prowadzonej przez rzd carski i rosyjsk bur|uazj jej dotychczasowego charakteru. Po kilku gwaBtownych walkach rosyjskie masy robotnicze przeforsowaBy zwycisko, |e Rzd Tymczasowy uznaB oficjalnie nastpujc formuB celów wojennych: |adnych aneksji, |adnych odszkodowaD, pokój na podstawie samostanowienia narodów. Na pierwszy rzut oka polityka proletariacka odniosBa przez to peBne i decydujce zwycistwo. ZdawaBo si, |e otwarto woln drog do pokoju i rewolucji. W rzeczywisto[ci jednak proletariat rosyjski w wyniku swego zwycistwa znalazB si w obliczu nowych trudno[ci i problemów. FormuBa, na podstawie której pokój winien by zawarty, zostaBa znaleziona, ale od niej do zawarcia pokoju wiedzie jeszcze daleka droga. W jaki sposób mo|na osign pokój  tak brzmi teraz pytanie. Odrbny pokój byBby  co, zdaje si, wszystkie kierunki socjalistyczne w Rosji ju| zrozumiaBy  nie zakoDczeniem, lecz tylko nowym rozptaniem wojny [wiatowej. Ka|dy odrbny pokój nie jest ju| choby dlatego w ogóle polityk proletariack, lecz czysto bur|uazyjn, i| oznacza jednostronne, ograniczone do ram narodowych rozwizanie problemu wojny, poniewa| pomija losy ogóBu proletariatu europejskiego, by uwolni ze szponów wojny jeden tylko kraj. W danym wypadku odrbny pokój byBby jeszcze czym[ wicej: nieocenion przysBug wy[wiadczon imperializmowi niemieckiemu, a wic najzacieklejszemu wrogowi proletariatu niemieckiego, najpot|niejszemu bastionowi reakcji w Europie i najniebezpieczniejszemu wrogowi rewolucji rosyjskiej ju| nazajutrz po zakoDczeniu wojny. Jednak|e Rosja sama nie jest w stanie doprowadzi do powszechnego pokoju. Proletariat rosyjski mo|e zBama opór wBasnych klas panujcych, nie mo|e jednak wywrze decydujcego wpBywu na imperialistyczne rzdy Anglii, Francji i WBoch, decydujcy bowiem nacisk musi tam oczywi[cie wyj[, podobnie jak w samej Rosji, tylko od wewntrz, tylko od angielskiego, francuskiego i wBoskiego proletariatu. Tak wic, mimo pot|nej i zwyciskiej akcji pokojowej rosyjskich mas ludowych, nie mo|na na razie praktycznie osign ani pokoju odrbnego, ani te| powszechnego. Dopóki istnieje taka sytuacja, wojna toczy si dalej, a proletariat rosyjski staje przed nieuchronnym pytaniem: jak wobec tego zachowa si w tej wojnie? Uznana oficjalnie w Rosji formuBa pokojowa Rady Robotniczej i {oBnierskiej, jak si wydaje, pozbawia wojn  przynajmniej o ile chodzi o Rosj  charakteru imperialistycznej wojny zaborczej i sprowadza j wyBcznie do obrony kraju. W tym wypadku jest te| ni w najprawdziwszym znaczeniu tego sBowa, albowiem jest obron zdobyczy rewolucji, prowadzon pod suwerennym kierownictwem rewolucyjnych mas. Ale obrona polityczna nie da si p o d w z g l  d e m w o j s k o w y m oddzieli od ofensywy. Kto prowadzi wojn, musi  niezale|nie od tego, o co si wojna toczy  pod wzgldem wojskowym stawia mo|liwie na ofensyw, pamitajc o starej, wypróbowanej zasadzie ka|dej walki, |e mocny cios jest zawsze najlepsz obron. Zmuszony widocznie t logik rzeczy, postanowiB rosyjski minister wojny KiereDski oraz wikszo[ mas robotniczych i |oBnierskich przystpi do ofensywy. Ale ka|de aktywne prowadzenie wojny i ka|da ofensywa wojskowa ze strony Rosji sBu|y obecnie wskutek obiektywnego stanu rzeczy i jego logiki nie obronie rewolucji rosyjskiej, lecz interesom imperializmu ententy. {adna, najbardziej nawet radykalna i demokratyczna formuBa pokojowa nie mo|e przesBoni niewtpliwego faktu, |e wszelka podjta przez Rosj akcja wojskowa jest korzystna dla imperialistycznych celów wojennych Anglii, Francji i WBoch, |e zatem republika rosyjska, proklamujc jedynie obron kraju, uczestniczy w rzeczywisto[ci w wojnie imperialistycznej, a ogBaszajc jako zasad prawo narodów do samostanowienia, w praktyce popiera panowanie imperializmu nad innymi narodami. Co bdzie jednak, gdy Rosja nie podejmie |adnej ofensywy i  jak to czyniBa w pierwszych miesicach po wybuchu rewolucji  ograniczy si pod wzgldem wojskowym do biernej, wyczekujcej postawy, stojc z broni u nogi, by odparowa mniej lub bardziej skutecznie ewentualny atak ze strony Niemiec? T bierno[ci, która jako taka oznacza pewn poBowiczno[, pewne uchylanie si od wojny, a  3  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) nie jej zakoDczenie, wy[wiadczyBa Rosja nieocenion przysBug imperializmowi niemieckiemu, gdy| zabezpieczajc mu niejako zaplecze od wschodu, umo|liwiBa mu u|ycie swych gBównych siB zbrojnych na froncie zachodnim. Rewolucja rosyjska znajduje si zatem midzy Scyll a Charybd. Je|eli zechce wyrwa si z ptli ludobójstwa zawierajc odrbny pokój, zdradzi midzynarodowy proletariat i swój wBasny los na rzecz imperializmu niemieckiego. Je|eli natomiast nie bdzie mogBa sama doprowadzi do powszechnego pokoju, pozostanie jej tylko do wyboru albo aktywne prowadzenie wojny, a wtedy bdzie dziaBaBa na rzecz interesów imperializmu ententy, albo bierny udziaB w wojnie, tzn. zachowanie pod wzgldem wojskowym bezczynno[ci, czym równie niewtpliwie poprze interesy imperializmu niemieckiego. Takie jest prawdziwe poBo|enie republiki rosyjskiej  poBo|enie tragiczne, którego w najmniejszym stopniu nie mo|e zmieni pikna formuBa pokojowa, powitana przez wszystkich jako zbawienne, magiczne sBowo. I ten stan rzeczy sprawia, |e proletariat rosyjski mimo wszystkich swych heroicznych walk i zwycistw, mimo caBej siBy, któr rozwinB przeciwko wojnie i imperializmowi, w rzeczywisto[ci skazany jest dzisiaj na to, by by igraszk imperializmu, i |e ka|da zastosowana przezeD taktyka w ostatecznym wyniku wychodzi na dobre imperializmowi. Nie ma po prostu  choby brzmiaBo to nie wiem jak paradoksalnie  |adnej sBusznej taktyki, któr by proletariat rosyjski mógB zastosowa: ka|da, któr wybierze, bdzie faBszywa. I ma to swoje doniosBe, gBbokie uzasadnienie. Obecna wojna [wiatowa, która ze wzgldu na jej obiektywne przyczyny i charakter historyczny jest midzynarodowym konfliktem imperializmu, nie da si w jakim[ jednym zaktku, w jednym kraju, przez jednego uczestnika, przy najlepszej nawet jego woli, przeksztaBci w jej przeciwieDstwo  w demokratyczn wojn w obronie ojczyzny. Wcignita w tryby imperialistycznej katastrofy [wiatowej, republika rosyjska nie mo|e sama uchyli si od ponoszenia konsekwencji tej katastrofy, nie mo|e uwolni si z jej trybów ani te| wBasnymi siBami zatrzyma ich. Midzynarodow katastrof mo|e okieBzna tylko proletariat midzynarodowy. Imperialistyczn wojn [wiatow mo|e zlikwidowa tylko [wiatowa rewolucja proletariacka. A nieuniknione sprzeczno[ci, w[ród których rozwija si rewolucja rosyjska, s tylko praktycznymi przejawami zasadniczej sprzeczno[ci midzy rewolucyjn polityk rosyjskiego proletariatu a polityk [lepej ulegBo[ci proletariatu europejskiego, sprzeczno[ci midzy klasow postaw mas ludowych w Rosji a zdrad interesów klasowych i socjalizmu, której dopuszczaj si niemieckie, angielskie, francuskie masy robotnicze. Ci, którzy poprzestaj na tworzeniu opozycyjnych grup i partii mniejszo[ciowych oraz na okre[lonych poszczególnych wystpieniach w parlamentach i uwa|aj, |e honor midzynarodowego socjalizmu jest przez to uratowany, wci| zapominaj, i| rzeczywiste losy socjalizmu mog by rozstrzygnite nie w konwentyklach i nie przez mBócenie parlamentarnej sieczki, lecz w wielkich akcjach mas ludowych. Dopóki  jak to si dotychczas dzieje  nie wystpuj masy, dopóty wszelkie  niezale|ne konwentykle wraz z ich rezolucjami, konferencjami i memoriaBami wa| tyle, co li[ na wietrze. II. DYKTATURA PROLETARIATU Ale losy rewolucji rosyjskiej s jeszcze bardziej fatalnie zwizane z wojn [wiatow, ani|eli mo|na by to przypuszcza, uwzgldniajc tylko zewntrzn stron zjawisk. Obalenie caratu, które w pojciu liberaBów byBo wBa[ciw i wyBczn tre[ci rewolucji rosyjskiej, stanowi oczywi[cie tylko krótki jej prolog. Rewolucja, bdca pBodem caBego rozwoju kapitalistycznego, w swym dalszym logicznym postpie bynajmniej nie zamierza poprzesta na tych osigniciach, przy których chciaBby j zatrzyma kretynizm  opinii publicznej Europy, nie wyBczajc opinii socjaldemokratycznej. Jej naturalna tendencja prowadzi do generalnego starcia klas w Bonie spoBeczeDstwa rosyjskiego, przy czym gBówna rola musi z natury rzeczy przypa[ najbardziej postpowej i radykalnej klasie, tzn. proletariatowi przemysBowemu. Celem, do którego rozwój ten zmierza, jest nieuchronnie dyktatura socjalistycznego proletariatu. WBa[nie dlatego, |e walka przeciwko imperializmowi, o pokój staBa si od pierwszej chwili osi rewolucji politycznej, prawdziwy chor|y tej walki  socjalistyczne masy robotnicze wysunBy si natychmiast na czoBo i ju| w rzdzie koalicyjnym na poBy uchwyciBy ster wBadzy.  4  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) Ale rzd koalicyjny jest sam przez si tworem poBowicznym, który obarcza socjalizm caB odpowiedzialno[ci, nie stwarzajc mu przy tym bynajmniej peBnej mo|liwo[ci rozwinicia swego programu. Jest to kompromis, który  podobnie jak wszelkie kompromisy  skazany jest w ostatecznym wyniku na fiasko. Nowy rzd koalicyjny bdzie musiaB na mocy wewntrznego rozwoju logicznego ustpi wcze[niej czy pózniej miejsca rzdowi czysto socjalistycznemu, tzn. faktycznej i formalnej dyktaturze proletariatu. Tu jednak rozpoczyna si fatum rewolucji rosyjskiej. Je|eli midzynarodowa rewolucja proletariacka nie stworzy jej we wBa[ciwym czasie zaplecza, to dyktatura proletariatu w Rosji bdzie skazana na tak druzgoczc klsk, |e w porównaniu z ni los Komuny Paryskiej wyda si dziecinn igraszk. Rewolucja rosyjska bowiem wysuwa przede wszystkim takie problemy spoBeczne i polityczne, które nie mog by rozwizane inaczej, jak tylko w skali midzynarodowej. Nieuniknione wstrz[nicie bur|uazyjnymi stosunkami wBasno[ci przez majce nastpi rozwizanie kwestii agrarnej, wstrz[nicie kapitalistycznymi formami wyzysku przez radykalne przeksztaBcenie stosunków pracy, do którego rosyjska klasa robotnicza musi d|y, wstrz[nicie paDstwem bur|uazyjnym przez rzeczywiste ludowBadztwo  wszystko to nie mo|e absolutnie zmie[ci si w ramach dzisiejszej Europy, w ramach najciemniejszej reakcji militarystycznej, która od chwili wybuchu wojny [wiatowej zapanowaBa bez oporu i niepodzielnie we wszystkich krajach. Im bli|sza staje si w Rosji dyktatura proletariatu, tym bardziej dojrzewa nieuchronne przej[cie rosyjskiej bur|uazji do obozu kontrrewolucji. Rosyjska bur|uazja znosi teraz jarzmo ludowBadztwa z gBboko ukryt wrogo[ci i nienawi[ci i bdzie je znosiBa tylko dopóty, dopóki trwa wojna, tzn. dopóki masy s uzbrojone i trzymaj losy kraju w swych rkach. Gdy wojna si skoDczy, wszyscy Milukowowie, Rodziankowie i ska przejd natychmiast z lewicy do obozu skrajnej prawicy i nie ulega wtpliwo[ci, |e wówczas obie warstwy ludowe  drobnomieszczaDstwo i chBopstwo  idce dzi[ za proletariatem miejskim, w swej przewa|ajcej cz[ci uderz naD z tyBu, wzmocnione przez lumpenproletariat i wszystkie, dzisiaj jeszcze przyczajone, elementy obalonego re|imu carskiego. Nawet skwapliwo[, z jak liberalna bur|uazja zaakceptowaBa dominujce stanowisko socjalistów i za|daBa ich udziaBu w rzdzie, wynika niewtpliwie nie tylko z przymusowej sytuacji, lecz tak|e z wyrachowania i zamiaru obarczenia socjalistów cz[ciow, a gdy tylko bdzie to mo|liwe  caBkowit odpowiedzialno[ci za rzdy wraz ze wszystkimi ich nieprzezwyci|onymi trudno[ciami i w ten sposób skompromitowania socjalizmu i pobudzenia wszystkich elementów kontrrewolucyjnych do oporu przeciw niemu. Wreszcie, w miar tego, jak zbli|a si w Rosji dyktatura proletariatu, przygotowuje si równie| krucjata caBej europejskiej bur|uazji przeciw republice rosyjskiej. W paDstwach ententy jest ona ju| w peBnym toku i znajduje wyraz w brudnej fali oszczerstw wylewajcej si z Bamów prasy bur|uazyjnej tych paDstw, z wszystkich owych  Matin ,  Morning Post ,  [La] Stampa , ,,Corriere della Sera itp., rozsiewajcych dzieD w dzieD brednie o morderstwach, podpaleniach, rabunkach, anarchii, bankructwie i rozkBadzie. Ta kampania oszczerstw, przypominajca zupeBnie stosunek europejskiej prasy bur|uazyjnej do Komuny Paryskiej, systematycznie podburza opini publiczn Europy przeciw rewolucji rosyjskiej, mobilizuje wszystkie bur|uazyjne instynkty i przygotowuje krucjat przeciw Rosji. Wyjtek stanowi chwilowo oficjalne Niemcy i Austria, zachowujce peBn rezerwy |yczliwo[ z bardzo przejrzystych powodów: rewolucja rosyjska jest dla nich najwa|niejsz kart w obecnej sytuacji wojennej. Mocarstwa centralne uwa|aj j za wygodny przedmiot wyzysku i spekulacji zarówno z powodu trudno[ci wojskowych samej Rosji, jak i ze wzgldu na nacisk wywierany przez Rosj na paDstwa koalicji w kierunku pokoju i zredukowania celów wojennych. Std jednak wynika, |e peBna rezerwy |yczliwo[ rzdu Niemiec wobec rewolucji bdzie trwaBa dopóty, dopóki bdzie trwaBa wojna. Z chwil jednak, gdy wojna  bez wzgldu na jej wynik  skoDczy si, a w szczególno[ci za[ gdy zakoDczy si jakim[ dla mocarstwowej pozycji Niemiec choby na poBy korzystnym wynikiem  z chwil t wybuchnie z caB hamowan dotd gwaBtowno[ci naturalna sprzeczno[ midzy prusko-niemieckim paDstwem militarno-policyjnym a republik rosyjsk. PaDstwa centralne maj z natury rzeczy o wiele wa|niejsze powody do wyniszczajcej wojny przeciw rewolucyjnej Rosji ani|eli Anglia, Francja lub WBochy. Przede wszystkim dlatego, |e zarówno Niemcy, jak i Austria jako najbardziej reakcyjne paDstwa Europy musz strzec najwikszego inwentarza reakcji przed niebezpieczeDstwem rewolucji; nastpnie  5  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) dlatego, |e znajduj si w bezpo[rednim ssiedztwie ogniska rewolucji; wreszcie dlatego, |e w razie wybuchu rewolucji europejskiej Niemcy  jak to ich klasy panujce instynktownie wyczuwaj  zgodnie ze sw przodujc kapitalistyczn pozycj staByby si centralnym punktem powstania midzynarodowego. Z tego wynika, |e czas, jakim dla swego nieskrpowanego rozwoju dysponuje rewolucja rosyjska, jest dokBadnie okre[lony przez czas trwania wojny. Trwanie wojny jest dla rewolucji rosyjskiej historycznym odroczeniem wykonania na niej wyroku [mierci; walczc o ogólny pokój proletariat rosyjski walczy w gruncie rzeczy o powróz na wBasn szyj. Je|eli pokój, który nadejdzie, bdzie tworem rzdów kapitalistycznych, bdzie wynikiem ich porozumienia, nie za[ dzieBem powstania proletariatu w Europie, rozwi|e to rce bur|uazji rosyjskiej, paDstwom ententy, a w szczególno[ci Niemcom, umo|liwiajc im ju| nazajutrz dokonanie wspólnymi siBami napa[ci na rewolucyjny proletariat rosyjski i utopienie w morzu krwi wspólnego wroga  porzdku w Europie. Prasa ententy przygotowuje ju| preteksty, hasBa i psychologiczn atmosfer dla tego nagBego zwrotu. Sztokholmska midzynarodówka socjalistyczna natomiast, która jako po[rednik midzy imperialistycznymi rzdami dokBada staraD, by doprowadzi midzy nimi do  pokoju opartego na porozumieniu , dziaBa  nie zdajc sobie z tego sprawy  jako pomocnik przyszBej czarnej midzynarodówki, która w dzieD po zawarciu pokoju zada [miertelny cios rewolucji rosyjskiej. III. SZTOKHOLM Je|eli pierwszym warunkiem odrodzenia midzynarodowego socjalizmu jest dokonanie we wszystkich krajach obrachunku z polityk 4 sierpnia i powrót do aktywnej walki klasowej, to konferencja sztokholmska wraz ze wszystkim, co si z ni Bczy, jest najpewniejszym [rodkiem przeszkodzenia temu. Odwrót ideowej krystalizacji i oddzielenie si od socjalizmu rzdowego wymaga procesu gruntownej i dogBbnej samokrytyki, prawdziwych elementów socjalistycznych od uprawianej pod pBaszczykiem socjalizmu polityki bur|uazyjnej. Proces ten, który rozpoczB si ju| we wszystkich krajach i poczyniB pewne postpy, ale na ogóB znajduje si jeszcze w samych zacztkach, zostaB znowu caBkowicie zahamowany przez  narady sztokholmskie. Pod wspólnym hasBem pokoju i we wspólnej pracy nad jego przygotowaniem znalazBy si tam najbardziej ró|norodne elementy i tendencje. Socjalimperiali[ci kierunku scheidemanowskiego i opozycja spod znaku Haasego i Ledeboura, pod|egacze wojenni i zwolennicy nieograniczonej wojny Bodzi podwodnych z niemieckiej Komisji Generalnej Zwizków Zawodowych i przedstawiciele rosyjskiej Rady Robotniczej i {oBnierskiej, socjalistyczni ministrowie zasiadajcy w rzdach bur|uazyjnych i imperialistycznych w rodzaju Stauninga i Alberta Thomasa i socjalistyczni ministrowie rzdu rewolucyjnego, socjali[ci mniejszo[ciowi krajów ententy i socjali[ci wikszo[ciowi paDstw centralnych, machinacje rzdu niemieckiego i zrodzone z burzy hasBa rewolucji rosyjskiej  wszystko to znalazBo si razem w jednym kotle, w beznadziejnej gmatwaninie, w której wszelka mo|liwo[ jakiejkolwiek krystalizacji ideowej i oddzielenia si ginie beznadziejnie w oszukaDstwie  przygotowywania pokoju . W tym rozgardiaszu przygotowuje si w rzeczywisto[ci nie pokój, lecz wzajemne pojednanie midzy socjalistami  neutralnymi a socjalistami  prowadzcymi wojn , wzajemn absolucj i powszechn amnesti za popeBnione grzechy oraz odnowienie dawnej midzynarodówki jako domu schadzek dla socjalistycznej zdrady. Opozycja spod znaku Haasego i Kautskiego, która tu, jak zreszt zawsze, gotowa jest po[wici staBe, zasadnicze interesy socjalizmu na rzecz nadarzajcej si wBa[nie sposobno[ci do oportunizmu, goni teraz za fascynujcym widmem  pokoju i ze wzgldu na nie gotowa jest  wzi udziaB w ka|dej konferencji , zawrze  pokój nawet z samym Belzebubem, oczywi[cie pod wielosBownymi  warunkami i  zastrze|eniami przeciwko socjalizmowi rzdowemu, majcymi akurat takie samo znaczenie, co sBynne pryncypialne  zastrze|enia przy równoczesnym gBosowaniu za bud|etem i kredytami wojennymi. Sam fakt, |e socjali[ci rzdowi wszystkich krajów, tzn. ludzie, którzy w rzeczywisto[ci prowadz wojn, s dopuszczani do wspólnej  akcji pokojowej , zmienia t caB akcj w godn kontynuacj polityki prostytuowania socjalizmu, zapocztkowanej przed trzema laty przez polityk wojenn 4 sierpnia. Bezpo[rednim wynikiem sztokholmskiego szalbierstwa jest natomiast nowe fatalne wprowadzenie w bBd mas, które zbywa si nadziej i wyczekiwaniem na gadanin ich tzw. przywódców w Sztokholmie, na  memoriaBy ,  6  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok)  pertraktacje i  porozumienia paru tuzinów wa|niaków, nie reprezentujcych w rzeczywisto[ci nic innego, jak tylko krzykliw ndz swego politycznego bankructwa we wBasnych krajach, zamiast tego, aby wpaja tym masom coraz gBbiej zrozumienie, |e tylko ich wBasna akcja rewolucyjna we wszystkich krajach jest jedynym prawdziwym czynnikiem pokoju. W taki sposób odwodzi si znowu masy robotnicze Europy od poczucia wBasnej odpowiedzialno[ci i od ich wBasnej inicjatywy oraz utrzymuje si je w bierno[ci. Ale to jeszcze nie wszystko. Gdy chodzi o jej tre[, sztokholmska farsa pokojowa przeksztaBciBa si  i to stanowi jej punkt ci|ko[ci  w wykonywan ochotniczo prac przygotowawcz dla przyszBego kongresu dyplomatów poszczególnych rzdów. Socjalistyczna praca nad pokojem bdzie w Sztokholmie polegaBa na rokowaniach w sprawie przyszBej mapy politycznej Europy, w sprawie aneksji, odszkodowaD wojennych itp. Zamiast dyskutowa o zadaniach walki klasowej, o [rodkach i drogach prowadzcych do pokoju przez akcj samego proletariatu, zamiast opracowa program uksztaBtowania przez rewolucyjny proletariat spoBecznych i politycznych stosunków w duchu socjalizmu, przedstawiciele proletariatu speBniaj tam posBugi na rzecz bur|uazji. Socjali[ci zabieraj si tam do przygotowania w pocie czoBa porozumienia midzy rzdami kapitalistycznymi, caBkowicie [lepi na to, |e ka|dy  pokój oparty na porozumieniu obecnych rzdów musi by pokojem i porozumieniem wymierzonym przeciw proletariatowi i zawartym na jego koszt, musi by handlem o skór proletariatu. W machinacjach sztokholmskich najbardziej przyczynia si do stworzenia pozorów jakiej[ polityki socjalistycznej i tym samym do dezorientacji mas formuBa wprowadzona przez rosyjsk Rad Robotnicz i {oBniersk: pokój bez aneksji i odszkodowaD, na podstawie prawa narodów do samostanowienia. Dla proletariatu rosyjskiego gBówne znaczenie posiada oczywi[cie nie ta formuBa, lecz fakt, |e narzuciB on w ogóle bur|uazji swego kraju wBasn polityk pokojow. W Rosji dokonana rewolucja i pozycja, jak w paDstwie zajmuj socjalistyczne masy robotnicze stojce za t formuB, jest rzeczywistym czynnikiem pokojowym. Sama natomiast czarodziejska formuBa, podchwycona z entuzjazmem przez socjalistów pozostaBej cz[ci Europy, nie ma absolutnie nic wspólnego z polityk socjalistyczn. Jest to formuBa negatywnego wyniku wojny [wiatowej, poronionej, nie rozstrzygnitej próby siB imperializmu, jest to formuBa odroczenia rozstrzygnicia, pauzy majcej da mocarstwom militarnym chwil wytchnienia przed nastpnym taDcem. FormuBa ta odpowiada te| przede wszystkim dzisiejszej sytuacji i potrzebom imperializmu niemieckiego, który wreszcie doszedB do przekonania, |e tym razem nie zdoBa urzeczywistni swych planów panowania nad [wiatem, i który ma tylko jedno pragnienie  mo|liwie szybko wydosta si z tej matni. Rzdy krajów ententy, które |ywi jeszcze nadziej na osignicie decydujcego sukcesu militarnego, nie chc na razie nic wiedzie o tej formule. Wobec tego jednak, |e na drodze militarnej krwawy ten spór jest w rzeczywisto[ci nie do rozstrzygnicia, formuBa  bez aneksji i bez odszkodowaD odpowiada obiektywnie interesom klas panujcych wszystkich krajów  i biorc pod uwag jej tre[ pozytywn  prowadzi do przywrócenia status quo. Co oznacza jednak powrót do stanu sprzed wojny? Oznacza on przywrócenie ukBadu siB istniejcego przed wybuchem wojny, a wic przywrócenie dawnych granic paDstwowych, tzn. d a w n y c h aneksji, poprzednich posiadBo[ci kolonialnych, poprzedniej hegemonii wielkich paDstw militarnych, ich poprzedniego panowania ekonomicznego nad  sferami interesów , krótko mówic, przywrócenie wszystkich stosunków stworzonych przez dBugi szereg poprzednich wojen i przez rozwój imperializmu w ostatnim okresie. Ów status quo zawiera wreszcie obok dawnych granic paDstwowych i dawnego ukBadu siB na zewntrz tak|e dawny wewntrzny ukBad siB, tj. bur|uazyjne panowanie klasowe, paDstwo kapitalistyczne i imperializm, jako wszechwBadnie panujc siB i jako ogóln podstaw. Oto pozytywna tre[ czarodziejskiej formuBy negatywnej. Naturalno[, z jak w tym wypadku partie socjalistyczne wypisuj na swych sztandarach jako swoj formuB pokojow, oznaczajc po prostu utrzymanie i ponowne umocnienie kapitalistycznego panowania klasowego, stworzenie pewnego m o d u s v i v e n d i dla wytrconego z równowagi imperializmu  ta naturalno[ jest znamienna dla woBajcego o pomst do nieba pomieszania poj, które od wybuchu wojny zagniezdziBo si w koBach socjalistycznych wszystkich krajów. Sztokholmskie  przygotowywanie pokoju pod hasBem  bez aneksji i  7  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) bez odszkodowaD jest w istocie bezpo[redni kontynuacj polityki 4 sierpnia, tzn. abdykacj proletariatu jako klasy o wBasnej polityce i dziaBaniu, kontynuacj posBug dla klas panujcych i dla imperializmu. Co prawda, Rosjanie owinli to hasBo w bardzo radykalnie i socjalistycznie brzmic zasad: prawo narodów do samostanowienia. Na tym ma rzekomo polega nowa, demokratyczna tre[ majcego by znów przywróconym porzdku rzeczy. Wystarczy jednak zada proste pytanie, w jaki sposób zasad t w praktyce wprowadzi w |ycie, by zdemaskowa j jako czczy frazes. W jaki sposób i w odniesieniu do kogo ma by przy zawarciu pokoju urzeczywistniona zasada samostanowienia narodów? Czy tylko dla ludów zamieszkujcych obszary znajdujce si obecnie pod okupacj wojskow? RównaBoby si to przecie| u[wiceniu caBej p o p r z e d n i e j grabie|y krajów, dokonanej pod panowaniem kapitalizmu, u[wiceniu caBej jego polityki oszustw i kolonializmu, której ofiary byByby wyBczone spod zasady samostanowienia! Czy te| nale|y zapyta, jakiego losu |ycz sobie wszystkie uciskane, anektowane narody i kraje [wiata, i przeprowadzi w[ród nich plebiscyt? Kto oczekuje czego[ podobnego od dzisiejszych rzdów lub czego[ podobnego si od nich spodziewa, tego nale|aBoby przede wszystkim podda badaniu psychiatrycznemu, pomijajc ju| kwesti, |e sam pomysB  gBosowania narodów w sprawie ich przynale|no[ci paDstwowej jest po prostu chimeryczny, absolutnie nie uwzgldniajcy sprzeczno[ci klasowych i tysicy innych realnych faktów. Z zasad samostanowienia narodów wyprawiaj tutaj socjali[ci takie same bezeceDstwa, jak rzdy kapitalistyczne z  wyzwoleniem narodów i z  obron ojczyzny . Podobnie jak wojna imperialistyczna nie jest obron ojczyzny ani wyzwoleniem narodów, tak samo nie mo|na urzeczywistnia samostanowienia narodów w ramach i pod panowaniem paDstw kapitalistycznych. Jedyn realn przesBank samostanowienia narodów jest rewolucja socjalistyczna, tj. polityczne i ekonomiczne samostanowienie klas pracujcych jako wBa[ciwych mas ka|dego narodu. Dopóki natomiast bdzie istniaBo kapitalistyczne panowanie klasowe  a istota formuBy pokojowej  bez aneksji i bez odszkodowaD zakBada wBa[nie nienaruszalno[ tego panowania klasowego  dopóty samostanowienie narodów pozostanie zwyczajn mistyfikacj, która w sam raz nadaje si tylko do wprowadzania w bBd mas proletariackich wszystkich narodów. I rzeczywi[cie, w mgBawicy tego frazesu spotykaj si ze sob rzdy ententy, utrzymujce, |e ochraniaj  maBe narody i prowadz wojn tylko ze wzgldu na ich interesy, prezydent Wilson, który wyBcznie gwoli prawa narodów wtrciB w wojn Stany Zjednoczone z polecenia swych magnatów finansowych, Milukow, liberalny marzyciel i piewca imperializmu rosyjskiego, Kautsky, namiastkowy teoretyk namiastkowej opozycji Haasego, Scheidemann, byBy chBopiec na posyBki Bethmanna-Hollwega, i wszyscy marni trubadurzy socjalizmu w krajach neutralnych. Zapewne tak|e rosyjska Rada Robotnicza i {oBnierska, tak|e rosyjskie partie socjalistyczne! Ale tu bardziej ni| kiedykolwiek obowizuje zasada: gdy dwaj robi to samo, to nie jest to samo. Proletariat rosyjski speBniB i speBnia nadal sw powinno[: przetworzyB w czyn sw polityk pokojow, dokonujc rewolucji, i wBa[nie teraz szykuje si do ujcia losów kraju we wBasne rce. Wicej dla sprawy pokoju zdziaBa nie mo|e, gdy| teraz przychodzi kolej na masy proletariackie innych krajów. Dopóki one si nie rusz, dopóki bd cierpliwie gBodowaBy pod panowaniem imperializmu, dopóki bd zabijaBy i dawaBy si zabija, dopóty proletariatowi rosyjskiemu nie pozostanie nic innego jak obracanie si w krgu nierozwizalnych sprzeczno[ci i chwytanie si zdziebeB socjalistycznie zabarwionej frazeologii. Prawdziwie socjalistycznej polityce pokojowej odpowiada pierwsza, ogBoszona 27 marca odezwa Piotrogrodzkiej Rady Robotniczej i {oBnierskiej  Do wszystkich ludów [wiata! . Obecna formuBa pokojowa jest tylko ustpstwem rosyjskiej klasy robotniczej na rzecz smutnego faktu, |e owa odezwa pozostaBa dotd gBosem woBajcego na puszczy. IV. ALTERNATYWA Akcja pokojowa w stylu sztokholmskim, polegajca na tym, by doprowadzi do porozumienia midzy zwa[nionymi rzdami, by utorowa temu porozumieniu drog przez wspóln formuB celów wojennych, by przeszkodzi zmianie ukBadu siB midzy paDstwami imperialistycznymi  taka akcja jest  8  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) polityk czysto bur|uazyjn. Proletariacka polityka klasowa musi przesun akcj pokojow na zupeBnie inne tory. Midzynarodowy socjalizm nie powinien troszczy si o to, by rzdy imperialistyczne doszBy midzy sob do porozumienia i zawarBy pokój na wBasn rk, wrcz przeciwnie, winien rzuci na szal caB sw potg, a|eby zapobiec, by na t e j drodze doszBo do pokoju, tzn. by pokój byB d z i e B e m r z  d ó w k a p i t a l i s t y c z n y c h . Jedyne zadanie i najgBbszy interes socjalizmu midzynarodowego polega obecnie na tym, by pokój byB d z i e B e m m i  d z y n a r o d o w e g o p r o l e t a r i a t u i j e g o a k c j i r e w o l u c y j n e j , by zostaB osignity w walce p r z e c i w rzdom kapitalistycznym w wyniku dominujcej potgi proletariatu i doprowadziB do radykalnej zmiany stosunków spoBecznych i politycznych w paDstwach kapitalistycznych. Z proletariackiego, klasowego punktu widzenia nie ma |adnego innego sposobu poBo|enia kresu imperialistycznemu ludobójstwu, jak tylko jawny opór mas ludowych, który musi si samorzutnie przeksztaBci w walk o wBadz polityczn w paDstwie. Jest to zupeBnie ta sama alternatywa, przed któr socjalizm midzynarodowy staB 4 sierpnia 1914 r., i dopiero gdy pozna i zrozumie caB nieodwracalno[ tego historycznego rozstrzygnicia, wówczas tragiczny los socjalizmu w wojnie [wiatowej przestanie by niezrozumiaB zagadk. Tylko naiwni politycy w rodzaju opozycji Haasego mog sobie wyobra|a, i| caBy problem socjalizmu sprowadzaB si 4 sierpnia rzekomo do kwestii, czy parlamentarzy[ci socjaldemokratyczni bd gBosowali za kredytami wojennymi, czy te| nie. WedBug tego typowego, wBa[ciwego kretynizmowi parlamentarnemu pogldu socjalizm byBby uratowany, gdyby tych 110 ludzi odmówiBo w Reichstagu kredytów wojennych, a poza tym zalecaBo masom robotniczym speBnienie swego  obowizku obywatelskiego , tzn. spokojne odegranie roli misa armatniego w imperialistycznym ludobójstwie. Tym sposobem socjalistyczna cnota zostaBaby tanim kosztem uratowana, a jednocze[nie uniknito by wszelkiego ryzyka. Historia jednak nie uBatwia tak dalece |ycia socjalistom, a problem nie polegaB na tym, jak bdzie gBosowaBa garstka parlamentarzystów w przodujcym niegdy[ kraju socjalizmu  w Niemczech. GBosowanie parlamentarzystów za kredytami wojennymi czy przeciw nim byBo wa|ne tylko jako sygnaB dla mas, czy maj wybra tak czy inn taktyk jako pierwszy krok w rozwiniciu pozytywnego programu walki klasowej podczas wojny. Odmówienie kredytów w dniu 4 sierpnia miaBoby sens tylko jako zapowiedz walki przeciwko wojnie i imperializmowi na caBej linii  w poBczeniu z jawnym rozwiniciem programu akcji rewolucyjnej oraz z apelem do mas, by przez powstanie przejBy w swoje rce organizacj obrony ojczyzny, tj. wBadz polityczn. Innej drogi przeciwstawienia si wybuchowi wojny w sposób powa|ny, czynny, a nie frazesami, wtedy nie byBo, tak samo jak nie ma jej dzisiaj. Z chwil jednak, gdy cofnito si przed t jedynie mo|liw drog walki, nie pozostaBo nic innego jak caBkowite wyrzeczenie si wszelkiej walki i wszelkiej wBasnej polityki, tzn. abdykacja polityczna. GBosowanie za kredytami wojennymi i polityka z 4 sierpnia staBy si wtedy logiczn konsekwencj, narzucajc si z nieodpart siB, gdy| w tej historycznej sytuacji nie byBo drogi po[redniej. Socjalizm midzynarodowy znalazB si przed alternatyw: albo walka o wBadz polityczn, albo bankructwo i przej[cie na pozycje polityki rzdowej. Sytuacja ta trwa od chwili wybuchu wojny i dzi[, w obliczu problemu pokoju, historia z bezwzgldno[ci lichwiarza przedstawia europejskiej klasie robotniczej ten sam oblig: Tak, odsBoD pier[, Tak opiewa oblig! Tylko sw piersi, w wielkiej otwartej walce mas proletariackich o wBadz mo|e socjalizm poBo|y kres wojnie [wiatowej. Je|eli tego nie uczyni, to mimo caBej gadaniny o wojnie, ba, wBa[nie przez t gadanin usiBujc doprowadzi do ugody midzy wojujcymi mocarstwami, pozostanie pomocnikiem imperializmu, podnó|kiem bur|uazyjnego panowania klasowego, a wic zupeBnym przeciwieDstwem samego siebie, i po doj[ciu do skutku takiego pokoju nie pozostanie mu nic innego, jak wyrzec si na jakie[ lat dziesi roli czynnika historycznego.  9  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/ Ró|a Luksemburg  Palce zagadnienia (1917 rok) Pozornie sBabym punktem prawdziwie socjalistycznej polityki w czasie wojny jest to, |e rewolucji nie da si przeprowadzi na komend. Argument ten ma by usprawiedliwieniem zarówno postawy proletariatu w chwili wybuchu masowego ludobójstwa, jak i obecnego stanowiska proletariatu w kwestii pokoju oraz pBaszczykiem osBaniajcym fakt, |e socjalizm wyrzekB si sam siebie. Ale ten pozornie nieodparty zarzut natury  praktycznej jest tylko zwykBym wykrtem. Prawd jest oczywi[cie, |e rewolucji nie robi si na komend, ale te| nie jest to wcale zadaniem partii socjalistycznej. Jej obowizkiem jest tylko nieustraszenie  wyjawia to, co jest , tzn. przedstawia jasno i wyraznie masom ich zadania w danej chwili historycznej oraz proklamowa program i hasBa akcji politycznej, które wynikaj z danej sytuacji. Trosk o to, czy i kiedy wyniknie z tego rewolucyjne powstanie mas, musi socjalizm z caBym spokojem pozostawi samej historii. Je|eli tylko w tym sensie speBni swój obowizek, to dziaBanie jego bdzie pot|nym bodzcem w rozwoju rewolucyjnych elementów sytuacji i przyczyni si do przyspieszenia wybuchu akcji masowych. Ale nawet w najgorszym wypadku, tj. gdyby miaB na razie by tylko gBosem woBajcego na puszczy, za którym masy nie chciaByby pój[, stworzyBby sobie  jak to si zawsze w koDcu okazuje  pozycj moraln i polityczn, której obfity plon zebraBby pózniej, gdy wybije godzina historycznego speBnienia. Dzisiejsza rewolucja rosyjska, w której socjali[ci zajmuj bezprzykBadnie siln pozycj, jest tylko pokwitowaniem wystawionym przez histori za trwajce od dziesitków lat niestrudzone woBanie socjaldemokracji rosyjskiej na pustyni, w pozornie caBkowicie beznadziejnej sytuacji, do masowej rewolucji pod sztandarami proletariackiej polityki klasowej, jako do jedynej drogi wyzwolenia si z pt absolutyzmu. Je|eli za[, na odwrót, partie socjalistyczne wyrzekaj si walki klas  jak si to dzieje od 4 sierpnia do dnia dzisiejszego  staj si przez to najbardziej skutecznym [rodkiem parali|owania mas, a wic czynnikiem kontrrewolucyjnym. Midzynarodowy socjalizm dziaBa te| istotnie od chwili wybuchu wojny jako najbardziej niezawodny czynnik stojcy na stra|y bur|uazyjnego panowania klasowego. I tej swojej funkcji pozostaje wierny zwBaszcza w chwili obecnej, gdy pod egid konferencji sztokholmskiej dokBada wszystkich siB, by doprowadzi do porozumienia midzy rzdami imperialistycznymi, a wic do przywrócenia imperializmowi pozycji, które zajmowaB przed wojn. Socjalizm midzynarodowy przygotowuje w ten sposób w istocie rzeczy nie zakoDczenie wojny, lecz [miertelny caBun po zawarciu pokoju  przede wszystkim dla rewolucji rosyjskiej, nastpnie za[ tak|e dla siebie jako czynnika ksztaBtujcego wspóBczesn histori [wiata. Dzisiaj, podobnie jak przed trzema laty, istnieje tylko alternatywa: Wojna albo rewolucja! Imperializm albo socjalizm! GBo[ne i wyrazne proklamowanie tego oraz wycignicie rewolucyjnych konsekwencji w ka|dym kraju  oto jedynie dzi[ mo|liwa proletariacko-socjalistyczna dziaBalno[ na rzecz pokoju!  10  © SamoksztaBceniowe KoBo Filozofii Marksistowskiej http://skfm.dyktatura.info/

Wyszukiwarka