plik


ÿþdysleksja Miejsce na naklejk z kodem szkoBy MBI-R1A1P-062 EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII Arkusz II ARKUSZ II POZIOM ROZSZERZONY MAJ ROK 2006 Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania 30  57). Ewentualny brak zgBo[ przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. U|ywaj dBugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u|ywaj korektora, a bBdne zapisy wyraznie przekre[l. 5. Pamitaj, |e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. 6. Podczas egzaminu mo|esz korzysta z oBówka i gumki (wyBcznie do rysunków) oraz linijki. 7. WypeBnij t cz[ karty odpowiedzi, któr koduje zdajcy. Nie wpisuj |adnych znaków w cz[ci przeznaczonej dla egzaminatora. Za rozwizanie 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. wszystkich zadaD Zamaluj pola odpowiadajce cyfrom numeru PESEL. BBdne mo|na otrzyma zaznaczenie otocz kóBkiem i zaznacz wBa[ciwe. Bcznie 50 punktów {yczymy powodzenia! WypeBnia zdajcy przed rozpoczciem pracy KOD ZDAJCEGO PESEL ZDAJCEGO 2 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 30. (1 pkt) W cyklu komórkowym wyró|niamy faz podziaBu oraz okres midzypodziaBowy (interfaz). Interfaza trwa dBu|ej ni| mitoza, a w jej przebiegu mo|emy wyodrbni charakterystyczne fazy G1, S, G2. Dobierz opisy do procesów zachodzcych w fazach G1, S, G2. Opis I mitoza W tej fazie zachodzi replikacja DNA. Opis II W tej fazie ilo[ DNA jest podwojona. Opis III W tej fazie ilo[ DNA jest na poziomie 2c. faza S Faza Numer opisu G1 S G2 Zadanie 31. (2 pkt) Poni|szy rysunek przedstawia schematycznie budow mitochondrium, w którym zachodzi m.in. proces oddychania wewntrzkomórkowego. Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj, jakie etapy oddychania komórkowego zachodz w ich obrbie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... faza G 1 2 faza G Egzamin maturalny z biologii 3 Arkusz II Zadanie 32. (2 pkt) Wglowodany to grupa ró|norodnych zwizków organicznych. Wyró|niamy w[ród nich m.in. monosacharydy (cukry proste) i polisacharydy (cukry zBo|one, zawierajce wicej ni| 10 czsteczek monosacharydów). Ró|ni si one wBa[ciwo[ciami np. rozpuszczalno[ci w wodzie i, co si z tym wi|e, peBnion w komórce funkcj. UzupeBnij poni|sz tabel wpisujc odpowiednie przykBady wglowodanów oraz okre[l ich rozpuszczalno[ w wodzie i podstawow funkcj peBnion w komórce lub organizmie. Funkcja w komórce lub Rozpuszczalno[ Grupa PrzykBad organizmie w wodzie wglowodanów (nazwa zwizku) (strukturalna / energetyczna / (sBaba / dobra) zapasowa / regulacyjna) monosacharydy polisacharydy Zadanie 33. (3 pkt) U niektórych sBodkowodnych protistów, np. pantofelków wystpuj tzw. wodniczki ttnice, które zbieraj wod z wntrza komórki i wypompowuj j na zewntrz. Pulsowanie wodniczek ttnicych Batwo zaobserwowa w mikroskopie optycznym. Zaplanuj do[wiadczenie pozwalajce rozwiza problem badawczy: Czy czstotliwo[ pulsowania wodniczek ttnicych u pantofelków zale|y od st|enia NaCl w ich [rodowisku zewntrznym? Do dyspozycji masz: mikroskop, akwarium z hodowl pantofelków, zlewki, szkieBka podstawowe, zakraplacz, 1% roztwór NaCl, wod destylowan. W planie do[wiadczenia uwzgldnij: - prób kontroln, - prób badawcz, - sposób uzyskiwania wyników. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 30. 31. 32. 33. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 2 2 3 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 4 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 34. (2 pkt) Komórki |ywych organizmów s bardzo ró|norodne. Poni|sze rysunki przedstawiaj komórk bakteryjn (A) oraz ro[linn (B). Podaj nazwy dwóch widocznych na rysunkach struktur wspólnych dla obu komórek i zaznacz je na rysunkach. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 35. (1 pkt) Poni|sze zdania zawieraj informacje o fazie fotosyntezy niezale|nej od [wiatBa. Zaznacz zdanie zawierajce bBdn informacj i uzasadnij swój wybór. 1. Reakcje niezale|ne od [wiatBa przebiegaj w stromie chloroplastów. 2. Faza niezale|na od [wiatBa, czyli tzw. cykl Calvina, skBada si z trzech etapów  karboksylacji, redukcji i regeneracji. 3. W stromie chloroplastów, w wyniku cyklu przemian CO2 zostaje przeksztaBcony w produkt fotosyntezy. 4. W procesie redukcji dwutlenku wgla wykorzystywane s produkty fazy [wietlnej  ATP i NADP. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 5 Arkusz II Zadanie 36. (2 pkt) Glikoliza jest powszechnym szlakiem metabolicznym zachodzcym w cytoplazmie komórek wszystkich |ywych organizmów. Wypisz z poni|szego schematu trzy substraty oraz trzy produkty procesu glikolizy. substraty glikolizy: ..................................................................................................................................................................................... produkty glikolizy: ..................................................................................................................................................................................... Zadanie 37. (1 pkt) Chemosynteza jest form asymilacji CO2, dla której zródBem energii s procesy utleniania, najcz[ciej zwizków nieorganicznych. Mimo, i| bakterie chemosyntetyzujce nie s gBównymi producentami masy organicznej, odgrywaj jednak du| rol w ekosystemach wodnych i ldowych. Przedstaw na dowolnym przykBadzie bakterii chemosyntetyzujcych ich znaczenie w przyrodzie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 34. 35. 36. 37. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 2 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 6 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 38. (2 pkt) Tempo procesów fizjologicznych przebiegajcych u organizmów zmiennocieplnych jest w du|ej mierze uzale|nione od temperatury otoczenia. Zaobserwowano, |e je[li w| mo|e wybra sobie poBo|enie w stosunku do zródBa ciepBa, to zbli|a si do niego w okresie trawienia, za[ odsuwa si podczas gBodu. Wyja[nij, co jest przyczyn takiego zachowania si w|y podczas trawienia pokarmu, a co w czasie dBugotrwaBej gBodówki. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 39. (2 pkt) MBode organy ro[lin wieloletnich oraz caBe ro[liny zielne okrywa |ywa tkanka zwana skórk. Zbudowana jest ona najcz[ciej z pojedynczej warstwy [ci[le do siebie przylegajcych komórek. Jednak skórka takich organów jak li[cie i Bodygi ró|ni si budow i funkcj od skórki okrywajcej korzenie. Podaj dwie ró|nice w budowie midzy skórk okrywajc cz[ci nadziemne a skórk korzenia ro[lin zielnych. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 40. (1 pkt) Organizmy obupBciowe (obojnaki) charakteryzuj si tym, |e maj zdolno[ wytwarzania zarówno |eDskich, jak i mskich komórek rozrodczych. Jednak przewa|ajca cz[ tych organizmów  unika samozapBodnienia i w miar mo|liwo[ci doprowadza do zapBodnienia krzy|owego. Wyja[nij, dlaczego organizmy obupBciowe  unikaj samozapBodnienia. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 7 Arkusz II Zadanie 41. (3 pkt) Charakterystyczne cechy ptaków wi| si z ich zdolno[ci do aktywnego lotu. WymieD trzy cechy budowy szkieletu ptaków, bdce przystosowaniem do lotu oraz okre[l, jakie znaczenie adaptacyjne ma ka|da z wymienionych cech. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 42. (2 pkt) Przeczytaj uwa|nie poni|szy tekst. W rozwoju owadów o przeobra|eniu zupeBnym wystpuje charakterystyczna posta poczwarki. Wyró|nia si trzy typy poczwarek. Poczwarka wolna np. u chrzszcza przypomina ksztaBtem owada dorosBego. Ma ona wyrazne zawizki skrzydeB i odnó|y, które swobodnie wystaj nad powierzchni ciaBa. U poczwarki osBonitej wystpujcej u motyli zawizki skrzydeB i odnó|y tak [ci[le przylegaj do ciaBa, |e ich obecno[ zaznacza si jedynie w postaci niewyraznych konturów, a ksztaBt samej poczwarki jest obBy. Poczwarki tych dwu typów s w pewnym stopniu ruchliwe. Do trzeciego typu zalicza si zupeBnie nieruchom poczwark baryBkowat, charakterystyczn dla cz[ci muchówek. CiaBo tej poczwarki jest nieforemne i baryBkowate. Zawizki skrzydeB i odnó|y s zupeBnie niewidoczne. Skonstruuj tabel, w której porównasz trzy cechy wymienionych typów poczwarek owadów, wpisujc informacje podane w tek[cie. Nr zadania 38. 39. 40. 41. 42. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 2 1 3 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 8 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 43. (2 pkt) Poni|sza tabela zawiera porównanie zawarto[ci niektórych aminokwasów egzogennych w biaBku zwierzcym i ro[linnym (w gramach aminokwasów na 100 gramów biaBka). BiaBko zwierzce BiaBko ro[linne BiaBko ro[linne Aminokwas (woBowina) (kukurydza) (fasola) leucyna 7,7 24,0 10,5 fenyloalanina 5,0 6,5 8,0 tryptofan 1,4 0 0 lizyna 8,2 0 7,2 Wypisz z tabeli nazw aminokwasu, którego niedobór w organizmie mo|e by skutkiem diety wegetariaDskiej oraz taki, którego najlepszym zródBem jest biaBko ro[linne. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 44. (1 pkt) Ryniofity to najpierwotniejsze ro[liny ldowe. Najbardziej znanym ich przedstawicielem jest dewoDska rynia. WspóBczesne widBakowe to prawdziwe, |yjce skamieniaBo[ci o planie budowy niezmienionym od ponad 300 mln lat. Korzystajc z zamieszczonych rysunków, podaj jedn cech budowy wspóln dla widBaka i rynii. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 9 Arkusz II Zadanie 45. (2 pkt) Poni|ej zamieszczony wykres przedstawia zale|no[ midzy wilgotno[ci nasion kilku gatunków ro[lin a nat|eniem procesu oddychania. SformuBuj dwa wnioski wynikajce z analizy wykresu. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 46. (2 pkt) Osobliwo[ci pBazów jest ich gospodarka wodna. Zwierzta te nigdy nie pij wody, lecz pobieraj j przez skór. Na brzusznej stronie tuBowia i ud maj one okolice szczególnie obficie unaczynione, których funkcj jest absorpcja wody  do jej pobrania wystarcza wilgotna gleba. Gatunki |yjce w okolicach suchych gromadz, przy braku wody, du|e ilo[ci mocznika w pBynach ustrojowych. Wyja[nij, jakie znaczenie dla sposobu pobierania wody przez pBazy |yjce w suchym klimacie ma fakt gromadzenia znacznych ilo[ci mocznika w pBynach ustrojowych. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 43. 44. 45. 46. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 2 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 10 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 47. (2 pkt) Gen warunkujcy barw oczu u Drosophila melanogaster znajduje si w chromosomie X, przy czym allel warunkujcy oczy biaBe jest recesywny  a, a allel warunkujcy oczy czerwone jest dominujcy  A. Natomiast recesywny gen zredukowanych skrzydeB (b) nie jest sprz|ony z pBci. Dziedziczenie pBci u muszki owocowej odbywa si wedBug podobnych zasad jak u czBowieka. Zapisz wszystkie mo|liwe genotypy samicy muszki owocowej o czerwonych oczach i normalnie wyksztaBconych skrzydBach oraz wszystkie mo|liwe genotypy samca o tych samych cechach. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 48. (1 pkt) Kolchicyna jest alkaloidem wystpujcym w ro[linie zwanej zimowitem jesiennym. Ten zwizek chemiczny ma silny wpByw na przebieg podziaBu mitotycznego: hamuje wytwarzanie i funkcjonowanie wrzeciona podziaBowego powodujc, |e chromosomy nie rozchodz si do biegunów komórki. W takim przypadku nie dochodzi równie| do podziaBu cytoplazmy, czyli cytokinezy. Podaj nazw rodzaju mutacji, jaka zajdzie po zadziaBaniu kolchicyn na dzielce si, diploidalne komórki. ....................................................................................................................................................... Zadanie 49. (1 pkt) WedBug najnowszych badaD, w co najmniej 16 organizmach z oddzielnych gaBzi ewolucyjnych kodonom s przypisane aminokwasy inne ni| standardowo. Wiele gatunków glonu Acetabularia odczytuje kodony UAG i UAA, powszechnie oznaczajce  stop , jako glicyn. Kodon CUG, który normalnie oznacza leucyn, w komórkach grzybów z rodzaju Candida jest tBumaczony jako seryna. Podaj cech kodu genetycznego, od której odstpstwa zostaBy przedstawione w tek[cie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 11 Arkusz II Zadanie 50. (2 pkt) Poni|ej przedstawiono fragment rodowodu obrazujcy pojawianie si pewnej choroby. Ustal i uzasadnij na podstawie schematu, czy choroba ta jest warunkowana przez mutacj recesywn czy dominujc oraz czy gen, w którym zaszBa mutacja, le|y w autosomie, czy w chromosomie pBciowym. Oznaczenia: - kobieta zdrowa - kobieta chora - m|czyzna zdrowy - m|czyzna chory ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 51. (2 pkt) U groszku pachncego cecha szerokich kwiatów jest sprz|ona z cech gBadkich ziaren pyBku. W wyniku krzy|ówki podwójnie heterozygotycznych ro[lin groszku pachncego, o szerokich kwiatach i gBadkich pyBkach, uzyskano 624 osobniki potomne. W[ród nich 155 ro[lin wykazywaBo obie cechy recesywne: kwiaty wskie i pyBki szorstkie. W potomstwie nie byBo rekombinantów. Zapisz genotypy rodzicielskich ro[lin groszku i ich potomstwa oraz ustal stosunek fenotypowy w pokoleniu F1. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 47. 48. 49. 50. 51. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 2 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 12 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 52. (2 pkt) Zjawisko melanizmu przemysBowego zaobserwowano po raz pierwszy u motyla zwanego wBochaczem nabrzozakiem (Biston betularia). W czasach, gdy przemysB nie byB jeszcze tak rozwinity jak obecnie, podstawowe ubarwienie tego motyla byBo jasne. Osobniki z mutacj powodujc ciemne zabarwienie byBy rzadko[ci, gdy| siadajc na korze brzóz pokrytej porostami byBy Batwiej dostrzegane i cz[ciej zjadane przez ptaki. Obecnie w rejonach uprzemysBowionych kora drzew jest pozbawiona porostów i ciemna, a osobniki ciemno ubarwione  cz[ciej spotykane. Okre[l, jaki mechanizm ewolucji spowodowaB czstsze wystpowanie form ciemnych motyla i wyja[nij, jakie znaczenie dla nich ma fakt, i| obecnie kora drzew w rejonach uprzemysBowionych jest ciemna. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 53. (2 pkt) Teoria endosymbiozy zakBada, |e mitochondria i plastydy s przeksztaBconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami, które dostaBy si do wntrza komórki praeukariotycznej drog fagocytozy, przy czym nie ulegBy strawieniu, lecz przeksztaBciBy si w wymienione wcze[niej organella. Spo[ród podanych ni|ej zdaD zaznacz dwa, które stanowi argumenty przemawiajce za teori endosymbiozy. 1. Plastydy s spotykane w komórkach ro[linnych i bakteryjnych. 2. Mitochondria s spotykane we wszystkich komórkach oddychajcych tlenowo. 3. Mitochondria i plastydy zawieraj wBasn informacj genetyczn w postaci DNA. 4. Jedynie mitochondria zawieraj enzymy umo|liwiajce przeprowadzanie oddychania tlenowego. 5. Komórka eukariotyczna potrafi sama wytwarza nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych skBadników. 6. Niektóre formy plastydów mog by bezbarwne. 7. Analiza sekwencyjna biaBek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje na ich bliskie pokrewieDstwo z prokariontami. Egzamin maturalny z biologii 13 Arkusz II Zadanie 54. (1 pkt) W zale|no[ci od warunków pocztkowych sukcesji wyró|nia si dwa jej rodzaje. Pierwszy dotyczy powstawania biocenozy na terenach pozbawionych |ycia, drugi  odbudowy biocenozy, np. po wyciciu lasu. Podaj, który z rodzajów sukcesji (pierwszy czy drugi) ma miejsce w przypadku rekultywacji haBdy odpadów z kopalni wgla. Odpowiedz uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 55. (2 pkt) W 1910 roku na wysp Saint George le|c na Morzu Beringa nieopodal wybrze|y Alaski wprowadzono renifery. Na wyspie tej wypuszczono 3 samce i 12 samic. Na podstawie danych zamieszczonych w poni|szej tabeli narysuj krzyw ilustrujc zmiany liczebno[ci reniferów na badanym terenie. Rok Liczba reniferów na wyspie Saint George 1910 15 1915 50 1920 125 1925 80 1930 20 1935 40 1940 60 1945 50 1950 60 Nr zadania 52. 53. 54. 55. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 2 1 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 14 Egzamin maturalny z biologii Arkusz II Zadanie 56. (2 pkt) Program zrównowa|onego rozwoju, czyli AGENDA 21, przyjty na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro zakBada m.in. modernizacj transportu. DziaBania zmierzajce w tym kierunku to np. tworzenie w miastach nowych linii tramwajowych, wprowadzenie mikrobusów elektrycznych itp. Zaproponuj dwa inne ni| podane w tek[cie sposoby ograniczania transportu samochodowego w du|ych miastach. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 57. (2 pkt) Naukowcy zidentyfikowali gen odpowiedzialny za rozwój pków i krzewienie si ry|u. Sadzonki ze sztucznie wprowadzonym genem wytwarzaj wicej odgaBzieD i s zdecydowanie ni|sze od sadzonek wyhodowanych bez podobnej ingerencji. ZakBadajc mo|liwo[ przeniesienia genu  krzewienia do innych ro[lin, oceD przydatno[ jego odkrycia dla rolnictwa, popierajc swoje zdanie dwoma argumentami. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 56. 57. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt Egzamin maturalny z biologii 15 Arkusz II BRUDNOPIS

Wyszukiwarka