plik


ÿþPodstawowe za o enia teorii Daltona: -Materia z o ona jest z niewidzialnych atomów -Wszystkie atomy jednego pierwiastka maj identyczn mas i w a ciwo ci -Ka dy pierwiastek zbudowany jest z niepowtarzalnych atomów, ró ni cych si od innych mas-Atomy s niezniszczalne i nie podlegaj przemianom podczas reakcji chemicznych, zmienia si tylko ich wzajemne u o enie i powi zanie -Cz steczka zwi zku chemicznego sk ada si ze sko czonej i niewielkiej liczby atomów ró nych pierwiastków powloki elektronowe tworzone s przez elektrony kr ce w tej samej odleg o ci od jadra, 2 pow ok mozebyc 7 oznaczamy je literami k-p na powloce mo e by 2n atomów (n to nr powloki) elektrony na ostatniej powloce nazywaj si walencyjnymi i okre laj warto ciowo pierwiastka orbital wyró niamy orbitale s(2),p(6),d(10),f (14) zakaz pauliego na jednym orbitalu elektrony musza mie przeciwne spiny zasada hunda liczba nei sparowanych elektronów powinna by jak najwieksza uk ad okresowy pierwiastków jest to zestawienie wszystkich znanych pierwiastkow chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli uporz dkowanych wg ich rosn cej masy atomowej, grupuj ce pierwiastki wedlug ich cyklicznie powtarzaj cych si w a ciwo ci grupy wypisuje w kolumnach dzieli si je na gropy g ówne i poboczne (pierwiastki z tej samej grupy maja tyle samo elektronów walencyjnych) okresy wypisuje si w rz dach (pierwiastki z tego samego okresu maja tyle samo powlok izotop odmiana tego samego pierwiastka rózni ca si liczba neutronów (izotopy wodoru: Prot 1proton 0 neutronow, deuter 1proton 1neutron, tryt 1 proton 2 neutrony) izotopy dzielimy na a)sta e (nie ulegaja samorzutnym przemianom w inne izotopy) b) nietrwale (promoeniotwórcze)( ulegaj samorzutnym przemianom w inny izotop najcz ciej innego pierwiastka, wydzielaja czasami promie iowanie gamma i energie kinetyczna produktow ) zwi zek chemiczny jednorodne polaczenie conajmiej dwóch pierwiastkow mieszanina polaczenie dwoch lub wiecej peirwiastkow które po zmieszaniu wykazuj nadal swoje w a ciwo ci s usbsatnce chemiczne dzielimy na a)proste: pierwiastki b) zlo one: mieszaniny (jednorodne i niejednorodne) i zwi zki Uk ad koloidalny niejednorodna mieszanina sprawiaj ca wrazenie jednorodnej ze wzgl du na rozdrobnienie subst rozpuszczonej fazy faza ci gla subst rozpraszaj ca faza rozproszona subst zawieszona efekt tyndala wi zka swiatla przechodzaca przez koloid jest widoczna w postaci smugi czasteczka by powstala atomy musza si zderzy a zderzenie musi by efektywne, energia uk adu jest miejsza ni pojedynczych atomow przez co czasteczka jest trwalsza ni jej atomy sk adowe. Wiazania chemiczne tworza atomy walencyjne. Cz steczka d rzy do uzyskania trwa ej konfiguracji elektronowej (najtrwalsza maja gazy szlachetne 8 elektronow na pow oce walencyjnej) wiazanie jonowe powstaje gdy roznica elektroujemno ci wynosi ponad 1,7 nastepuje przesuniecie elektronu do tego atomu który ma wieksz elektroujemnos atom który oddaje elektrony staje si kationem a ten który przyjmuje staje si anionem cechy zwi zków z przewag wiazania jonowego  cia a stale  twarde krysztaly o wysokiej temp topnienia i wrzenia  rozpuszczaja si dobrze w rozp polarnych (woda)  w roztworze lub stanie stopionym dobrze przewodza pr d  dosyc szybko reaguja wiazaie kowalencyjne uwspolnienie pary elektronów (ka dy atom dostarcza po jednym) mog powsta wi zania potrójne lub poczwórne uwsulniajace 4 lub 6 elektronów cechy zwi zków z przewag wiazania kowalencyjnego  slaba odporno mechaniczna  niskie temp przej fazowych-rozpuszczaja si w rozp niepolarnyc (benzen)  w stanie stopionym i roztworze nie przewodza pr du  reaguja do c wolno wiazanie kowalencyjne spolaryzowane  po rednie miedzy jonowym a atomowym róznica elektroujemno ci wynosi 0,4-1,7  uwspó niona para elektronow przesuni ta jest w strone pierwiastka o wi kszej elektroujemno ci wiazania metaliczne elektron znajduje si pod wp ywem kilku s siednich jader co powoduje aczenie si w jedno ciag e pasmo przewodnictwa  brak kierunkowo ci- materia y o dobry wiazanie wodorowe dwie czasteczki polaczone SA jonem wodorowym pelni szczegoln role w utrzymaniu bia ek i kwasow nukleinowych wiazanie van der walsa wustepuje miedzy wszystkimi czasteczkami zwi zane jest z przyci ganiem si dipoli i odpowiada za w a ciwo ci fizyczne zwi zku (stan skupienia itp.) hybrydyzacja proces tworzenia si nowych jednakowych i odpowiednio ukierunkowanych orbitali w celu na o enia si dwóch orbitali dwóch atomow i stworzeniu zwi zku dyfuzja proces rozprzestrzeniania si czasteczek w danym osrodku lepko cieczy opór przeciw dzia aj cy jej p yni ciu, zwykle maleje wraz ze wzrostem temp napiecie powierzchniowe cieczy okre la sile dzialaj ca na jej powierzchnie, odpowiada za tworzenie si kropel Cia a stale a) krystaliczne maja uporz dkowana budowe b) bezpostaciowe (amorficzne) nie maja okre lonego rozmieszczenia atomów, ciecze przechlodzone itp.(szkolo, smola) ciek e krysztaly pomimo pewnego uporz dkowania atomow wykazuja p ynno lepkich cieczy metale ruchliwo ich atomów walencyjnych warunkuje cechy: po ysk, kowalno , rozci gliwo , przewodnictwo elektryczne klasyfikacja wg przewodnictwa a)izolator b)pólprzwodnik *krystaliczny- nie zawiera obcych atomów w sieci krystalicznej *typu n- elektryczno przenoszona poprzez nadmiar elektronów *typu p- elktryczno c jest przenoszona przez dziury elektronowe, c)przewodnik d)nadprzewodnik Stopy a) homogeniczne (jednofazowe) atomy róznych metali rozmieszczone s równomiernie b) heterogeniczne (wielofazowe) mieszaniny obszarow krystalicznych o róznym skladzie anizotropia wystepuje w kryszta ach- jest to uzaleznieei pewnych walsciwoscii fizycznych od kierunku w którym si je bada (mo na cos roz upac w poprzek ale wzd u ju nie) cia abezpostaciowe s izotropowe, tzn we wszystkich kierunkach maja te same w a ciwo ci monokrysztal materia bed cy w ca o ci jednym kryszta em polikryszta material bedacy zlepkiem ró nych kryszta ów zwanych ziarnami jest on czestszy ni monokryszta komórka elementarna najmniejsza komórka z której mo na zbodowa kryszta poprzez powielanie jej w 3 prostopadlych kierunkach ma zawsze kszta t równoleg o cianu elementarnego srukture krystaliczna charakteryzuj : liczba njebli szych s siadów (kordynacyjna)  odleg o mi dzy najbli szymi atomami  liczba atomów w komórce elementarnej  wspó czynnik upakowania (stosunek obj to ci kryszta u zaj tej przez atomy do ca kowitej obj to ci kryszta u poprzez translacje komórki elementarnej o wektory bed ce ca kowitymi wielokrotno ciami wektorów sieci krystalicznej otrzymuje si ca sie krystaliczn kryszta y cz steczkowe takie struktury w których pojedyncze cz steczki utrzymywane s w sieci w wyniku dzia ania si van der walsa lub dipolowegow a ciwo ci niska temp topnienia do mi kkie s abe przewodniki kryszta y jonowe twarde wysoka temp topnienia z e przewodniki pr du i ciep a kryszta kowalencyjny atomy zwi zane s wi zaniami atomowymi w a ciwo ci kryszta ów kowalencyjnych twarde niepodatne na odkszta cenia izolatory w niskich temperaturach przewodniki w wy szych temperaturach kryszta metaliczny od ka dego atomu metalu odczepiaj si jego elektrony walencyjne które w sieci przestrzennej poruszaj si jako gaz elektronowy wi zanie metaliczne nie jest zorientowane (metale s plastyczne) atwo zamiany atomów ( atwo aczenia metali) metale nieprzezroczyste (promieniowanie widzialne silnie absorbowane przez elektrony swobodne klasyfikacja struktur typ a) jednostki strukturalne b) wi zania c)w a ciwo ci d)przyk ady jonowy a)kationy i aniony b) elektrostatyczne nieukierunkowane c)twarde kruche wysoka temp topnienia izolatory, stopione przewodz d) halogenki alkalicznekowalencyjny a) atomy b) kowalencyjne c) bardzo twarde wysoki temp topnienia izolatory d) diament molekularny a) cz steczki B) kowalencyjne wewn trz cz steczkowe wodorowe i van der walsa c) mi kkie niskie tmep topnienia du y wspó czynnik rozszerzalno ci termicznej d)lód metaliczny a) metaliczne b) mi kkie wytrzyma o zale y od defektów przewodniki d) glin mied elazo defekty struktury defekty w rozmieszczeniu cz steczek w stanie krystalicznym a) punktowy (wakans lub luka defekt rozmieszczony wokó punktu b) liniowy polimorfizm lub alotropia wyst powanie tego samego pierwiastka w postaci kilku odmian krystalicznych odmiany w gla a) diament struktura przestrzenna kubicznie centrowana ka dy atom w gla otoczony jest 4 sasiadami z którymi tworzy w przestrzeni czworo cian foremny najtwardszy naturalny minera izolator wiazania o charakterze kowalencyjnym hybrydyzacja sp3 b) grafit uk ad p askich pier cieni po aczonych wiazaniami kowalencyjnymi hybrydyzacja sp2 dobry przewodnik ma a g sto pomiedzy kryszta ami s abe oddzia ywanie van der walsa c) fuleren kazda czatseczka zawiera parzyst liczb atomów w gla a jego struktura sklada si z 12 pierscieni pi ciok tnych i m sze ciok tnych {m=(n-20)/2} tlenki a) oboj tne nie reaguj z wod kwasami zasadami npCO NO b) kwasowe reaguj z zasadami SiO2 a1)bezwodniki kwasowe reaguj z zasadami a z wod tworza kwasy SO3 c) amfoteryczne reaguj i z kwasami i z zasadami PbO w zale no ci od rodowiska w jakim si znajduja d)zasadowe reaguj z kwasami FeO c1)bezwodniki zasadowe reaguja z kwasami a z wod tworz zasadyNa2O otrzymywanie wodorotlenków a) metal+woda=wodorotlenek+wodór b)tlenek metalu +woda=wodorotlenek w ciwo ci wodorotlenków a) metali alkalicznych (1 dr. Uk . Okres) silne oraz bardzo silne wodorotlenki bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie aktywne chemicznie dysocjuja na jednododatni jon metalu oraz anion OH b) metali ziem alkalicznych (2 gr uk okres) dos mocne zasady dobrze rozpuszczalne w wodzie dysocjuja na dwudodatnia kation metalu oraz dwa aniony OH c) amfoteryczne s abo rozpuszczalne w wodzie w rodowisku kwa nym dysocjuj na kation metalu i anion OH w wodnym rodowisku zasadowym na anion MO i kationy H2O Kwasy to zwi zki chemiczne które dysocjuja na kation wodoru i anion reszty kwasowej otrzymywanie a)tlenek kwasowy + woda b) reakcja str cania osadu c) kwasy beztlenowe otrzymuje si poprzez rozpuszczenie w wodzie odpowiedniego wodorku sole zwi zki chemiczne powsta e w wyniku ca kowitego lub cz ciowego zast pienia w kwasach atomow wodoru atomami b d grupami takimi jak : metale NH4 lub RO (r- dowolna grupa organiczna otrzymywanie soli a) kwas+ zasada= sól +woda b)zasada+ tlenek niemetalu=sól+ woda c) kwas+ tlenek metalu= sól+ woda d) kwas+ metl=sol +wodór e)tlenek niemetalu+ tlenek metalu= sol f)niemetal+ metal= sól g) kwas(1)+ sól(1)=kwas(2) + sol(2) h) sól(1)+sól2)= sól(3)+sol(4) podzial soli a) nienasycone a1) hudroksosole- zawieraj ce wolne grupy hydroksylowe a2)wodorosole zawieraj ce tzw. kwa ne atomy wodoru b)nasycone nie wyst puj ani grupy hydroksylowe ani kwa ne atomy wodoru c)hydraty maja w swoim krysztale cz steczki wody w gliki to zwi zki chemiczne zawieraj ce wy cznie metal lub pó metal i wegiel. Rodzaje w glików a) acetylenki zawieraj ce anion C22-. W tym anionie wyst puje potrójne 4- wi zanie kowalencyjne miedzy atomami w gla b) metylenki zawieraj ce anion C w a ciwo ci weglików wysoce reaktywne z woda Azotki to zwi zki z metalami lub niektórymi nie metalami, pochodne amoniaku Cia sta e odporne termicznie niektóre maja bardzo duza temp topnieniai du a twardo zwi zki te otrzymywane SA poprzez bezposredni synteze lub dzialanie amoniakiem na metale lub ich tlenki reakcje po ówkowe reakcje chemiczne przedstawiaj ce zmiany zwi zane tylko z utlenianiem lub redukowaniem reakcja elektrochemiczna utleniania i redukcji w której wymiana elektronów zachodzi poprzez przewodnik elektronowy przewodnik elektronowy-przewodnik który przewodzi pr d poprzez elektrony przewodnik jonowy przewodzi prad za pomoca jonów pó ogniwo: przewodnik elektronowy elektroda zanurzona w roztworze elektrolitu albo innym przewodniku jonowym pierwsze prawo elektrolizy masa subst wydzielonej podczas elektrolizy jest proporcjonalna do adunku jaki przp yn przez elektrolit niezale nie od rodzaju elektrolitu i elektrod drugie prawo elektrolizy adunek niezb dny do wydzielenia si lub wchlloni cia jednostkowej masy m okre lony jest wzorem Q=(FmZ)/M (gdzie Q-ladunek M-masa molowa danego roztworu F-sta a Faradaya) zastosowanie elektrolizy produkcja metali zwi zków chemicznych (aspiryna) gazów ogniwo galwaniczne jest to urz dzenie w którym wytwarza si prad dzieki przebiegowi samorzutnej reakcji chemicznej podzial ogniw a) ogniwa odwracalne roz adowanie i powrot b) nieodwracalne pracuj do wyladowania c) ogniwa st eniowe- pracuja do wyrównania st en Sem-sila elektro motoryczna ogniwa równa jet róznicy potencja ów tworz cych ja elektrod E=E0+[(RT)/(nF)]lnc E0- standardowy potencja elektrody R-stala gazowa T- temp w kelwinach F-sta a Faradaya n-ilo c elektonów ulegajacych wymianie c- st enie jonow szereg napi ciowy metali normalne potencja y metali uszeregowane wzrastaj co metale wyst puj ce w szeregu przed wodorem maja ujemny potencjal i s nieszlachetne te za wodorem SA szlachetne i maja dodatni potencja ogniwo paliwowe- ogniwo galwaniczne w którym procesami zachodz cymi na elektrodach s utlenianie paliwa oraz redukcji tlenu czasteczki chiralne- czasteczki nieidentyczne ze swoim lustrzanym odbiciem zawieraj ce atom w gla z 4 ro nymi gropamia czasteczka chiralna ze swoim lustrzanym odbiciem tworza pare enancjomerów enancjomery maj identyczne w a ciwo ci chemiczne z wyj tkiem przypadków gdy reaguj z innymi chiralnymi zwi zkami rózni si tylko jedn w a ciwo ci fizyczn - wykazuj zdolno optyczna tzn zdolno skrecania p aszczyzny polaryzacji wiat a Polimery zwi zki o budowie a cuchowej których czasteczki zbudowane SA z po aczonych ze sob powtarzaj cych si elementów najmniejszy powtarzaj cy si element a cucha to  mer cz steczki polimerów SA bardzo d ugi ei maja duze masy cz steczkowe Polimery wyst puj w przyrodzie (bialak) ale s tez produkowane sztucznie typy polimerów a) homopolimer utworzony z jednego typu monomerów b) kopolimer- polimer utworzony z wielu typów monomerow otrzymywanie polimerów polimery otrzymuje si w reakcji aczenia pojedynczych monomerów w d ugie ancuchy monomery acza si ze sob bez powstawanie produktów ubocznych sieciowanie polimerów proces prowadz cy do powstania trójwymiarowej sieci polimerów w ciwo ci fizyczne polimerównie maja zdefiniowanej temp topnienia polimery o d ugich a cuchach maj zazwyczaj du a lepko c wytzrymalasc polimerów roscie wraz ze wzrostem dl. a cucha Polimery przewodz ce zwi zki cz steczkowe niemetali przewodza prad pnie koroduj  maja ma a g sto SA elastyczne d ugo c a cucha wegla o hybrydyzacji sp2 kauczukUk ad koloidalny nieusieciowane polimery o w a ciwo ciach elastomerycznych wulkanizacja sieciowanie polimeru prowadzi d uzyskania gupu, podgrzewanie kauczuku bialka biopolimery zbudowane z resztek aminokwasów polaczonych wiazaniem peptydowym peptyd- czasteczka powst la z 2 lub wiecej aminokwasów biopolimery rodzaje a) monosacharydy (glukoza fruktoza) b) disacharydy (sacharoza w glowodan z o ony z fruktozy i glukozy ) c) polisacharydy (celuloza skrobia glikoge ) izomery zwi zki o tym samym wzorze cz steczkowym lecz róznym uporz dkowaniu atomów w przestrzeni rodzaje izomerów a) strukturalne te same atomy inni partnerzy b)geometryczne te same atomy ci sami partnerzy ró ne rozmieszczenie w przestrzeni c) optyczne te same atomy ci sami s siedzi rózne odbicia lustrzane stereo izomery izomery w których atomy po aczone s z tymi samymi atomami s siaduj cymi lecz ich usytuowanie w przestrzeni jest rózne rodzaje stereoizomwri geometryczna optyczna uk ad-wyodrebniony obiekt zamkni ty- nie wymienia masy i energi z otoczniem otwarty- wymienia energie ale nie mase izolowany nie wymienia z otoczniem ani masy ani energii zmiana energi wew odbywa si poprzez prace i cieplo (zderzenia miedzy czasteczkami) Suma energii uk adu jest zawsze sta a Entalpia H(entalpia)=U(energia wew)+PV(praca objeto ciowa) Z entalpia spotykamy si gdy przemiana chemiczna zachodzi pod sta ym cisnieniem prawo hessa entalpia (ciep o) nie zalezy od drogi reakcji tylko od stanu pocz tkowego i koncowego entalpia tworzenia [przyrost entalpi w procesie tworzenia na 1 mol subst entropia miara uporz dkowania sk adników subst. Okresla ona nie ad k adu kompleks aktywny nietrwaly uk ad utworzoy w wyniku zderzenia, krótkotrwaly stan przej ciowy katalizator nie bierze udzia uw reakcji ale u atwia jej zajscie inhibitor odwrotny katalizator raekcja  endo pobiera cos z otoczenia a egzo wydziele spektroskopia nauka o powstawaniu widm w wyniku oddzia ywania promieniowania na mterie Prawo Lamberta A=c*l* rozszczepienie wiat a rozdzielenie poszczególnych sk adowych wiat a na palete barw co jest skutkiem róznej pretkosci rozchodzenia si wiate kolorowych wiazanie sigma  wi zanie chemiczne powsta e w wyniku nak adania czo owego orbitali atomowych. Kszta t wi zania wyznacza orbital molekularny . Przy opisie wi zania w indeksie dolnym lub po spacji podaje si , jakie orbitale tworz dane wi zanie, np.: sp-sp, sp2-sp, sp3-s, p-p*, s-s, gdzie * oznacza orbital antywi cy. Katalizator nie ulega trwa ej przemianie chemicznej w wyniku reakcji. Nie znaczy to jednak, e w niej nie uczestniczy. Katalizator wp ywa na przebieg reakcji zmieniaj c jej mechanizm. Jego dzia anie opiera si na powstawaniu w reakcji z substratem przej ciowego zwi zku chemicznego lub struktury nadcz steczkowej, która jest nietrwa a, dzi ki czemu reaguje dalej z wytworzeniem produktu ko cowego i odtworzeniem wyj ciowego katalizatora: Inhibitor ( ac. inhibeo - zatrzymuj ) - zwi zek chemiczny powoduj cy zahamowanie b d spowolnienie reakcji chemicznej. Proces ten nazywa si inhibicj . Inhibitorem mo na nazwa zarówno substancj powoduj c spowolnienie lub zatrzymanie reakcji niekatalizowanej jak i substancj obni aj c aktywno katalizatora w reakcji katalizowanej. Odwrotnym dzia aniem do inhibitora charakteryzuje si katalizator. Pó ogniwo  cz ogniwa galwanicznego zbudowana z elektrody, przewodnika metalicznego i roztworu tego metalu, w którym zanurzona jest elektroda. Konfiguracja elektronowa (struktura elektronowa) pierwiastka  uproszczony (a przez to nie do ko ca cis y i w niektórych przypadkach umowny - vide infra) opis atomu polegaj cy na rozmieszczeniu elektronów nale cych do atomów danego pierwiastka na jego pow okach, podpow okach i orbitalach. Ka dy elektron znajduj cy si w atomie opisywany jest przy pomocy zbioru liczb kwantowych. 1. Przeanalizuj konfiguracj elektronow : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 Izotopy  odmiany pierwiastka chemicznego ró ni ce si liczb neutronów w j drze atomu (z definicji atomy tego samego pierwiastka maj t sam liczb protonów w j drze). Izotopy tego samego pierwiastka ró ni si liczb masow ( czn liczb neutronów i protonów w j drze), ale maj t sam liczb atomow (liczb protonów w j drze). Typ centrowania komórki elementarnej, typ centrowania sieci Bravais'go, rodzaj komórki elementarnej sieci przestrzennej wybierany, zgodnie z konwencj , do opisu danej sieci (sie krystaliczna). Typ centrowania komórki elementarnej wi e si z po o eniem najkrótszych translacji (periodów a,b,c) danej sieci wzgl dem elementów jej symetrii punktowej. Rozszczepienie wiat a jest wynikiem ogólniejszego zjawiska fizycznego zwanego dyspersj , które okre la zjawiska zachodz ce dla fal na skutek zale no ci pr dko ci rozchodzenia si fali w o rodku od cz stotliwo ci fali. Rozszczepienie w fizyce to zjawisko rozdzielenia si fali na sk adowe o ró nej d ugo ci. Odbicie wiat a, zjawisko zmiany kierunku rozprzestrzeniania si promieni wietlnych zachodz ce na granicy dwóch o rodków, przy czym gdy co najmniej jeden z nich jest przezroczysty. Atomy sk adaj si z j dra i otaczaj cych to j dro elektronów. W j drze znajduj si z kolei nukleony: protony i neutrony. Neutrony s cz steczkami oboj tnymi elektrycznie, protony nosz adunek elektryczny dodatni, za elektrony  ujemny. odmiany alotropowe w gla, z czego najbardziej znane to grafit oraz diament. W a ciwo ci fizyczne w gla zale od odmiany w jakiej wyst puje. Na przyk ad diament jest przezroczysty, natomiast grafit jest nieprzezroczysty i czarny. Diament jest jednym z najtwardszych materia ów na ziemi, podczas gdy grafitem mo na narysowa kresk na papierze. Diament ma bardzo niskie przewodnictwo w a ciwe, a grafit jest dobrym przewodnikiem elektrycznym. Diament posiada najwy sz przewodno ciepln z wszystkich znanych materia ów w warunkach normalnych. Wszystkie odmiany alotropowe w gla s w warunkach normalnych cia ami sta ymi rodzaje st e : st enie procentowe: Cp = ms/mr *100% st enie molowe: Cm = n/v st enie masowe: C = ms/v ms - masa substancji mr - masa roztworu v - obj to roztworu n - liczba moli orbital typu p (przypominaj cy figur otrzyman przez obrót ósemki dooko a osi pod u nej; Wi zanie wodorowe  rodzaj stosunkowo s abego wi zania chemicznego polegaj cego g ównie na przyci ganiu elektrostatycznym mi dzy atomem wodoru i atomem elektroujemnym zawieraj cym wolne pary elektronowe. Klasyczne wi zanie wodorowe powstaje, gdy atom wodoru jest po czony wi zaniem kowalencyjnym z innym atomem o du ej elektroujemno ci (np. tlenem) i w ten sposób uzyskuje nadmiar adunku dodatniego. W wyniku tego oddzia ywania pierwotne, kowalencyjne wi zanie wodór  inny atom ulega cz ciowemu os abieniu, powstaje za nowe, stosunkowo s abe wi zanie mi dzy wodorem i innym atomem (akceptorem wi zania wodorowego) Van der Waalsa oddzia ywania, si y van der Waalsa, wzajemne oddzia ywania elektrostatyczne pomi dzy dipolami cz steczkowymi, pomi dzy cz steczkami pozbawionymi momentów dipolowych lub atomami (tzw. oddzia ywania dyspersyjne). Przyczyn wyst pienia oddzia ywania van der Waalsa s trwa e oraz wyindukowane momenty dipolowe w cz steczkach lub - w przypadku oddzia ywa dyspersyjnych - chwilowe asymetrie rozk adu adunku w cz steczce lub atomie. Elektron walencyjny - elektrony znajduj ce si na ostatniej, najbardziej zewn trznej pow oce atomów, która nazywana jest pow ok walencyjn . Liczba oraz poziomy energetyczne elektronów walencyjnych decyduj w du ym stopniu o w a ciwo ciach atomów a tym samym i pierwiastków chemicznych. Wi zanie metaliczne - ogólna nazwa dla wszelkich wi za chemicznych wyst puj cych bezpo rednio mi dzy atomami metali. Wi zania mi dzy atomami metalu, je li wyst puj w izolowanej formie (np. w zwi zkach metaloorganicznych) s w zasadzie typowymi wi zaniami kowalencyjnymi, wyró niaj si jednak w stosunku do analogicznych wi za mi dzy niemetalami dwiema istotnymi cechami: Komórka elementarna - w krystalografii - najmniejsza, powtarzalna cz struktury kryszta u, zawieraj ca wszystkie rodzaje cz steczek, jonów i atomów, które tworz okre lon sie krystaliczn . Komórka elementarna powtarza si we wszystkich trzech kierunkach, tworz c zamkni ta sie przestrzenn , której g ówn cech jest symetria. Komórka elementarna ma zawsze kszta t równoleg o cianu. Sie krystaliczna (przestrzenna) - sposób wype nienia atomami przestrzeni tak, e pewna konfiguracja atomów zwana komórk elementarn jest wielokrotnie powtarzana. Wiele spo ród cia sta ych ma budow krystaliczn , tzn. e atomy, z których si sk adaj u o one s w okre lonym porz dku. Porz dek ten daje si stosunkowo prosto opisa przez podanie w asno ci symetrii. Symetri kryszta u definiuje si poprzez podanie operacji symetrii przekszta caj cych kryszta sam w siebie. Przekszta ceniami symetrii s translacje, obroty, inwersja, obroty inwersyjne i p aszczyzny odbicia. Regu a Hunda - regu a mówi ca, e w atomie, w celu uzyskania najbardziej korzystnego energetycznie zape nienia orbitali atomowych, powinno by jak najwi cej elektronów niesparowanych. Elektrony ulegaj sparowaniu po pojedynczym zape nieniu wszystkich form przestrzennych danych orbitali danej pow oki elektronowej. Alotropia - zjawisko wyst powania ró nych odmian krystalograficznych tego samego pierwiastka chemicznego. Alotropia jest szczególnym przypadkiem polimorfizmu czyli ró nopostaciowo ci substancji. 2. konfiguracja elektronowa magnezu Orbital - powierzchnia opisana funkcj falow , b d c rozwi zaniem równania Schrödingera dla szczególnego przypadku uk adu jednego elektronu znajduj cego si na jednej z pow ok atomowych lub tworz cych wi zanie chemiczne. W glowodorami nienasyconymi nazywaj si zwi zki, w cz steczkach których znajduj si atomy w gla powi zane ze sob wi zaniami podwójnymi potrójnymi. Nazywa si je tak dlatego, poniewa ich cz steczki maj mniejsz liczb atomów wodoru ni zwi zki nasycone, wi zania wielokrotne (podwójne i potrójne) s mniej trwa e, ni pojedyncze i dlatego stosunkowo atwo p kaj w czasie reakcji chemicznych. 5. podzia kwasów Elektron walencyjny - elektrony znajduj ce si na ostatniej, najbardziej zewn trznej pow oce atomów, która nazywana jest pow ok walencyjn . Liczba oraz poziomy energetyczne elektronów walencyjnych decyduj w du ym stopniu o w a ciwo ciach atomów a tym samym i pierwiastków chemicznych. 2)co to utlenianie i redukcja na przyk adach Równanie Nernsta, równanie wyra aj ce potencja elektrody. EM  potencja elektrody EM0  potencja standardowy elektrody  warto sta a, charakterystyczna dla danej elektrody n  liczba elektronów bior ca udzia w reakcji elektrodowej R  sta a gazowa T  temperatura [K] F  sta a Faraday a W glowodory to organiczne zwi zki chemiczne zawieraj ce w swojej strukturze tylko atomy w gla i wodoru. Wszystkie one sk adaj si z podstawowego szkieletu w glowego (powi zanych z sob atomów w gla) i przy czonych do tego szkieletu atomów wodoru. Wzór ogólny w glowodorów to CxHy W glowodory s podstawowym sk adnikiem ropy naftowej, która stanowi ich podstawowe ród o w przemy le. Innym ród em w glowodorów s procesy tzw. suchej destylacji drewna i zgazowywania w gla. Oprócz tego w glowodory o z o onej budowie pe ni rozmaite role w organizmach ywych (np. karotenoidy). Typ centrowania komórki elementarnej, typ centrowania sieci Bravais'go, rodzaj komórki elementarnej sieci przestrzennej wybierany, zgodnie z konwencj , do opisu danej sieci (sie krystaliczna). Typ centrowania komórki elementarnej wi e si z po o eniem najkrótszych translacji (periodów a,b,c) danej sieci wzgl dem elementów jej symetrii punktowej. Si a elektromotoryczna (SEM)  czynnik powoduj cy przep yw pr du w obwodzie elektrycznym [1] równy energii elektrycznej uzyskanej przez jednostkowy adunek przemieszczany w urz dzeniu ( ródle) pr du elektrycznego w przeciwnym kierunku do si pola elektrycznego oddzia uj cego na ten adunek. Si a elektromotoryczna jest najwa niejszym parametrem charakteryzuj cym ród a energii elektrycznej zwane te ród ami si y elektromotorycznej, s nimi generatory elektryczne (pr du sta ego i zmiennego), baterie, termopary, fotoogniwa[2][3]. Budowa atomu Atomy sk adaj si z j dra i otaczaj cych to j dro elektronów. W j drze znajduj si z kolei nukleony: protony i neutrony. Neutrony s cz steczkami oboj tnymi elektrycznie, protony nosz adunek elektryczny dodatni, za elektrony  ujemny. równania dysocjacji kwasu fosforowego H3PO4 <==> 3 H+ + PO43 - 1 cz steczka kwasu fosforowego (V) dysocjuje na 3 kationy wodoru i 1 anion fosforanowy (V) Reakcja egzoenergetyczna  reakcja chemiczna, w wyniku której wyzwala si do otoczenia energia w dowolnej postaci. Np. efektem egzoenergetycznej reakcji elektrolitycznej, która zachodzi w ogniwie galwanicznym, jest generowanie energii w postaci si y elektromotorycznej. Reakcji egzoenergetycznej nie nale y myli z reakcj egzotermiczn , która mo e, lecz nie musi by procesem egzoenergetycznym (nie b dzie nim, je li praca si zewn trznych przewy szy ciep o oddane przez uk ad do otoczenia; stwierdzenie to jest prost konsekwencj pierwszej zasady termodynamiki). Absorpcja, w chemii proces dyfuzyjny polegaj cy na poch anianiu jakiej substancji (zwany absorbatem) przez ca obj to innej substancji, która tworzy odr bn faz (zwany absorbentem). Absorbatem jest najcz ciej gaz lub ciecz, a absorbentem ciecz lub cia o sta e. Absorpcj prowadzi si cz sto w celu wydzielenia okre lonego sk adnika z mieszaniny gazów. Polimery substancje chemiczne o bardzo du ej masie cz steczkowej, które sk adaj si z wielokrotnie powtórzonych jednostek zwanych merami. stan ciek y substancji Ciecz - stan skupienia materii - po redni mi dzy cia em sta ym a gazem, w którym cia o fizyczne trudno zmienia obj to , a atwo zmienia kszta t. Wskutek tego ciecz przyjmuje kszta t naczynia, w którym si znajduje, ale w przeciwie stwie do gazu nie rozszerza si , aby wype ni je ca e. Powierzchnia styku cieczy z gazem lub pró ni nazywa si powierzchni swobodn cieczy. koloid  niejednorodna mieszanina, zwykle dwufazowa, tworz ca uk ad dwóch substancji, w którym jedna z substancji jest rozproszona w drugiej. Rozdrobnienie (czyli dyspersja) substancji rozproszonej jest tak du e, e fizycznie mieszanina sprawia wra enie substancji jednorodnej, jednak nie jest to wymieszanie na poziomie pojedynczych cz steczek. St ene - miara ilo ci jednego pierwiastka, zwi zku chemicznego lub jonu w jednostce obj to ci uk adu, jednostce masy roztworu lub jednostce masy rozpuszczalnika w jednym molu mieszaniny lub w przeliczeniu na 1 mol rozpuszczalnika. Dysocjacja jonowa jest rozpadem elektrooboj tnych cz steczek elektrolitu na jony (aniony i kationy). Dysocjacja jonowa jest procesem równowagowym, sta a dysocjacji jonowej nie zale y od st enia elektrolitu. Alotropia - zjawisko wyst powania ró nych odmian krystalograficznych tego samego pierwiastka chemicznego. Podzia kwasów KWASY beztlenowe tlenowe w których reszt kwasow reszt kwasow stanowi grupa atomów stanowi atom niemetalu np. w tym tlen np. HCl, H2S H2SO4, H2CO3, HNO3 Uk ad okresowy pierwiastków - zestawienie wszystkich pierwiastków chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli, uporz dkowanych wed ug ich rosn cej liczby atomowej, grupuj ce pierwiastki wed ug ich cyklicznie powtarzaj cych si podobie stw w a ciwo ci, zgodnie z prawem okresowo ci Dmitrija Mendelejewa. Reakcja egzotermiczna to reakcja chemiczna, która ma dodatni bilans wymiany ciep a z otoczeniem. Mo na te powiedzie , e jest to reakcja, w której ciep o znajduje si po stronie produktów, albo inaczej która emituje ciep o. Liczba atomowa ( Z ) (liczba porz dkowa) okre la, ile protonów znajduje si w j drze danego atomu. Jest tak e równa liczbie elektronów niezjonizowanego atomu. Liczba masowa (A) to warto opisuj ca liczb nukleonów (czyli protonów i neutronów) w j drze (w nuklidzie) danego izotopu atomu danego pierwiastka. Reakcja endoenergetyczna  reakcja chemiczna, która poch ania energi z otoczenia w dowolnej postaci. Np. efektem endoenergetycznej reakcji elektrolitycznej, która zachodzi w trakcie adowania ogniwa galwanicznego, jest pobór energii elektrycznej. Reakcji endoenergetycznej nie nale y myli z reakcj endotermiczn , która mo e, lecz nie musi by procesem endoenergetycznym (nie b dzie nim, je li praca wykonana przez uk ad reaguj cy przewy szy warto ciep a pobranego przez ten uk ad z otoczenia; stwierdzenie to jest prost konsekwencj pierwszej zasady termodynamiki). Budowa atomu Atomy sk adaj si z j dra i otaczaj cych to j dro elektronów. W j drze znajduj si z kolei nukleony: protony i neutrony. Neutrony s cz steczkami oboj tnymi elektrycznie, protony nosz adunek elektryczny dodatni, za elektrony  ujemny. W ka dym oboj tnym atomie liczba protonów i elektronów jest jednakowa. W takiej sytuacji czony adunek protonów i elektronów wynosi zero. Atomy z liczb elektronów ró n od liczby protonów nazywane s jonami, czyli atomami posiadaj cymi adunek elektryczny. O w a ciwo ciach atomów decyduje g ównie liczba protonów w j drze atomowym. Grupy atomów o takiej samej liczbie protonów w j drze, a ró nej ilo ci neutronów okre lamy jako izotopy danego pierwiastka (okre lonego liczb protonów). Pierwiastek chemiczny  podstawowe poj cie chemiczne posiadaj ce dwa znaczenia: zbiór wszystkich atomów posiadaj cych jednakow liczb protonów w j drze taka substancja chemiczna, która sk ada si wy cznie z atomów posiadaj cych jednakow liczb protonów w j drze Liczba atomowa ( Z ) (liczba porz dkowa) okre la, ile protonów znajduje si w j drze danego atomu. Jest tak e równa liczbie elektronów niezjonizowanego atomu. Liczba masowa (A) to warto opisuj ca liczb nukleonów (czyli protonów i neutronów) w j drze (w nuklidzie) danego izotopu atomu danego pierwiastka. Konfiguracja elektronowa (struktura elektronowa) pierwiastka  uproszczony (a przez to nie do ko ca cis y i w niektórych przypadkach umowny - vide infra) opis atomu polegaj cy na rozmieszczeniu elektronów nale cych do atomów danego pierwiastka na jego pow okach, podpow okach i orbitalach. Ka dy elektron znajduj cy si w atomie opisywany jest przy pomocy zbioru liczb kwantowych. Orbital - powierzchnia opisana funkcj falow , b d c rozwi zaniem równania Schrödingera dla szczególnego przypadku uk adu jednego elektronu znajduj cego si na jednej z pow ok atomowych lub tworz cych wi zanie chemiczne. W ród orbitali atomowych wyró nia si : orbitale s - o kszta cie sferycznym orbitale p - o kszta cie "hantli" orbitale d i f - o bardziej z o onych kszta tach w których wyst puje kombinacja "hantli" i torusów. Zwi zek chemiczny - jednorodne po czenie co najmniej dwóch ró nych pierwiastków chemicznych za pomoc dowolnego wi zania.Podstawow jednostk zwi zku chemicznego jest cz steczka. Cz steczki powstaj i rozpadaj si w wyniku tworzenia i zrywania wi za chemicznych mi dzy atomami. Procesy tworzenia i zrywania wi za nazywa si reakcjami chemicznymi. Uk ad okresowy pierwiastków - zestawienie wszystkich pierwiastków chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli, uporz dkowanych wed ug ich rosn cej liczby atomowej, grupuj ce pierwiastki wed ug ich cyklicznie powtarzaj cych si podobie stw w a ciwo ci, zgodnie z prawem okresowo ci Dmitrija Mendelejewa. Sie krystaliczna - sposób wype nienia atomami przestrzeni tak, e pewna konfiguracja atomów zwana komórk elementarn jest wielokrotnie powtarzana.Wiele spo ród cia sta ych ma budow krystaliczn , tzn. e atomy, z których si sk adaj u o one s w okre lonym porz dku. Porz dek ten daje si stosunkowo prosto opisa przez podanie w asno ci symetrii. Symetri kryszta u definiuje si poprzez podanie operacji symetrii przekszta caj cych kryszta sam w siebie. Przekszta ceniami symetrii s translacje, obroty, inwersja, obroty inwersyjne i p aszczyzny odbicia. Izotopy  odmiany pierwiastka chemicznego ró ni ce si liczb neutronów w j drze atomu (z definicji atomy tego samego pierwiastka maj t sam liczb protonów w j drze). Izotopy tego samego pierwiastka ró ni si liczb masow ( czn liczb neutronów i protonów w j drze), ale maj t sam liczb atomow (liczb protonów w j drze). Mieszanina  uk ad dwóch lub wi cej pierwiastków lub zwi zków chemicznych zmieszanych ze sob w dowolnym stosunku i wykazuj cych swoje indywidualne w a ciwo ci. St enie - miara ilo ci jednego pierwiastka, zwi zku chemicznego lub jonu w: jednostce obj to ci uk adu, jednostce masy roztworu lub jednostce masy rozpuszczalnika w jednym molu mieszaniny lub w przeliczeniu na 1 mol rozpuszczalnika. St enie molowe roztworów zwi zków chemicznych to liczba moli danego zwi zku jak zawiera 1 dm3 danego roztworu. St enie procentowe to udzia zwi zków chemicznych w mieszaninach i roztworach wyra ony w procentach. St enie masowe (st enie masowo-obj to ciowe)  stosunek masy wybranego zwi zku chemicznego do obj to ci roztworu lub mieszaniny. Wi zanie chemiczne wed ug klasycznej definicji to ka de trwa e po czenie dwóch atomów. Wi zania chemiczne powstaj na skutek uwspólnienia dwóch lub wi cej elektronów pochodz cych b d z jednego, b d z obu cz cych si atomów lub przeskoku jednego lub wi cej elektronów z jednego atomu na atom i utworzenia w wyniku tego tzw. pary jonowej. Hybrydyzacja - w chemii kwantowej to matematyczne przekszta cenie funkcji orbitalnych, polegaj ce na "skrzy owaniu" dwóch lub wi cej orbitali atomowych, na skutek czego powstaj nowe orbitale, posiadaj ce inny kszta t i energi . W istocie hybrydyzacja jest operacj matematyczn u atwiaj c skonstruowanie teorii orbitali walencyjnych, a nie rzeczywistym zjawiskiem fizycznym. Stan skupienia materii - podstawowa forma, w jakiej wyst puje substancja, okre laj ca jej podstawowe w asno ci fizyczne. W asno ci substancji wynikaj z uk adu oraz zachowania cz steczek tworz cych dan substancj . Bardziej precyzyjnym okre leniem form wyst powania substancji jest faza materii. Teoria pasmowa jest kwantowomechanicznym opisem zachowania elektronów w krystalicznym ciele sta ym. Jak pokazuje rysunek 1.1, elektron w krysztale jest przyci gany przez dodatnio na adowane j dra atomów i odpychany przez inne elektrony. Krystalografia (od greckich s ów krystallos   lód , które pó niej zacz o oznacza tak e kryszta górski i inne kryszta y, oraz grapho   pisz  )  dzia nauki zajmuj cy si opisem, klasyfikacj i badaniem kryszta ów, krystalitów oraz substancji o strukturze cz ciowo uporz dkowanej. Jej zakres pokrywa si cz ciowo z mineralogi , fizyk cia a sta ego, chemi i materia oznawstwem. Alotropia - zjawisko wyst powania ró nych odmian krystalograficznych tego samego pierwiastka chemicznego. Alotropia jest szczególnym przypadkiem polimorfizmu czyli ró nopostaciowo ci substancji. Elektrochemia jest dzia em chemii fizycznej, zajmuj cym si badaniem elektrycznych aspektów reakcji chemicznych, a tak e w mniejszym stopniu w asno ciami elektrycznymi zwi zków chemicznych. Utlenienie to reakcja chemiczna, w której jaki atom (lub ich grupa) przechodzi z ni szego na wy szy stopie utlenienia (oddaje elektrony). Nazwa ta ma charakter bardzo umowny, gdy w praktyce, ka dej reakcji utlenienia musi towarzyszy jaka reakcja redukcji. cznie takie procesy nazywa si reakcjami redoks. W praktyce, dan reakcj nazywa si utlenieniem, gdy struktura g ównego substratu i g ównego produktu ró ni si tylko tym, e jedna niewielka grupa lub pojedynczy atom zwi kszy w jej wyniku swój stopie utlenienia, kosztem redukcji prostego zwi zku zwanego w tym przypadku rodkiem utleniaj cym. Np.: CH3CH2OH + O2 CH3COOH + H2O Redukcja (inna nazwa elektronacja) to proces, w trakcie którego atom lub ich grupa przechodzi z wy szego na ni szy stopie utlenienia. Ka dej redukcji musi towarzyszy utlenienie. cznie takie procesy nazywa si reakcjami redoks. Zwi zki nieorganiczne - wszystkie zwi zki chemiczne nie b d ce zwi zkami organicznymi. Do najwa niejszych grup zwi zków nieorganicznych nale : tlenki, kwasy, wodorotlenki, sole i wodorki. Znacznie rzadziej spotyka si nietrwa e nadtlenki i ponadtlenki. Przyk adem zwi zku nieorganicznego jest woda. Tlenki  nieorganiczne zwi zki chemiczne, zbudowane z tlenu i dowolnego pierwiastka chemicznego. Powstaj w wyniku reakcji pierwiastków z tlenem ( utlenianie, spalanie) oraz rozk adu zwi zków zawieraj cych tlen lub rozk adu zwi zków pod wp ywem tlenu. Najbardziej rozpowszechnionymi tlenkami s : woda (H2O), krzemionka (SiO2 piasek), dwutlenek w gla (CO2). Kwasy  zwi zki wykazuj ce charakter kwasowy, co w zale no ci od definicji mo e oznacza zdolno do (i) zakwaszania rodowiska, (ii) dostarczania kationów wodorowych lub (iii) przyjmowania pary elektronowej. W najprostszym podej ciu s to zwi zki chemiczne zawieraj ce atwo dysocjuj ce atomy wodoru. W roztworach wodnych dysocjuj one na kation wodorowy i anion reszty kwasowej. Wodorotlenki  zwi zki chemiczne zawieraj ce stabilny kation i anion hydroksylowy OH-. Kationem zazwyczaj jest metal ( M ) lub grupa amonowa, a wzór ogólny wodorotlenków ma wówczas posta M(OH)x (gdzie x to liczba grup wodorotlenkowych). Znane s tak e wodorotlenki organiczne, b d ce zazwyczaj czwartorz dowymi zwi zkami amoniowymi Sole - zwi zki chemiczne powsta e w wyniku ca kowitego lub cz ciowego zast pienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami b d grupami o w asno ciach elektrofilowych, takimi jak metale, NH4+, RO- (gdzie R - dowolna grupa, np. organiczna) itp. Sole znalaz y liczne zastosowania, przede wszystkim jako nawozy sztuczne, a ponadto w budownictwie, komunikacji, w przemy le spo ywczym i wielu innych. Wodorki to zwi zki wodoru z innymi pierwiastkami. Si a elektromotoryczna (SEM)  czynnik powoduj cy przep yw pr du w obwodzie elektrycznym [1] równy energii elektrycznej uzyskanej przez jednostkowy adunek przemieszczany w urz dzeniu ( ródle) pr du elektrycznego w przeciwnym kierunku do si pola elektrycznego oddzia uj cego na ten adunek. Si a elektromotoryczna jest najwa niejszym parametrem charakteryzuj cym ród a energii elektrycznej zwane te ród ami si y elektromotorycznej, s nimi generatory elektryczne (pr du sta ego i zmiennego), baterie, termopary, fotoogniwa[2][3]. Prawo podzia u Nernsta albo krótko prawo podzia u okre la sposób, w jaki dowolna substancja chemiczna ulega podzia owi pomi dzy dwie oddzielone od siebie, ale pozostaj ce w kontakcie fazy obj to ciowe (o rodki). Uk ady, w których mo e zaistnie równowaga podzia owa (rodzaj równowagi dynamicznej), to np. gazy lub pary rozdzielone membran pó przepuszczaln , gaz i ciecz oraz dwie ciecze niemieszaj ce si lub oddzielone membran . Prawo podzia u Nernsta wyra a si wzorem: gdzie: KX(12) - sta a podzia u substancji X pomi dzy fazy "1" i "2" (zwana te wspó czynnikiem podzia u), [X]i - st enie substancji X w fazie "i" W glowodory to organiczne zwi zki chemiczne zawieraj ce w swojej strukturze tylko atomy w gla i wodoru. Wszystkie one sk adaj si z podstawowego szkieletu w glowego (powi zanych z sob atomów w gla) i przy czonych do tego szkieletu atomów wodoru. Wzór ogólny w glowodorów to CxHy . Paliwo  substancja wydzielaj ca przy intensywnym utlenianiu (spalaniu) du e ilo ci ciep a. Energia uzyskana ze spalania paliwa wykorzystywana jest: przez maszyn (silnik cieplny) lub zespó maszyn i urz dze (si ownia cieplna) do produkcji energii mechanicznej przez kocio do celów grzewczych lub procesów technologicznych. Najwa niejsz cech paliw jest ich ciep o spalania i warto opa owa. Izomeria - zjawisko istnienia ró nic w budowie lub w a ciwo ciach cz steczek o takim samym sk adzie atomowym. Polimery substancje chemiczne o bardzo du ej masie cz steczkowej, które sk adaj si z wielokrotnie powtórzonych jednostek zwanych merami. Funkcja stanu to w termodynamice funkcja zale na wy cznie od stanu uk adu, czyli od aktualnych warto ci jego parametrów, takich jak masa, liczno materii, temperatura, ci nienie, obj to i inne. Kataliza - zjawisko zmiany szybko ci reakcji chemicznej pod wp ywem dodania do uk adu niewielkiej ilo ci zwi zku chemicznego, zwanego katalizatorem, który sam nie ulega trwa ym przekszta ceniom lecz tylko tworzy z innymi substratami przej ciowe kompleksy. Kataliza ze swej definicji jest to przyspieszenie reakcji chemicznej. Zjawisko opó nienia reakcji chemicznej nazywa si inhibicj . Cz sto jest ona niepoprawnie nazywana kataliz ujemn , inhibitor cz sto jest niepoprawnie nazywany katalizatorem ujemnym. Spektroskopia  nauka o powstawaniu i interpretacji widm powstaj cych w wyniku oddzia ywa wszelkich rodzajów promieniowania na materi rozumian jako zbiorowisko atomów i cz steczek. Spektroskopia jest te cz sto rozumiana jako ogólna nazwa wszelkich technik analitycznych polegaj cych na generowaniu widm. Absorpcja - w optyce proces poch aniania energii fali przez cia o (ang. photo- absorption). W procesie absorpcji (tak e emisji) wiat o zachowuje si jak cz stka elementarna i mo e by poch aniane tylko w porcjach zale nych od cz stotliwo ci wiat a. Zjawisko to opisuje poprawnie mechanika kwantowa. Kwant energii fali przenoszony jest przez foton, który zderza si z cz stk elementarn (np. elektronem) lub j drem atomowym. Cz stka poch ania zawsze ca energi fotonu i tylko wtedy, gdy pozwalaj jej na to jej dopuszczalne stany kwantowe. emisja wiat a, wysy anie promieniowania wietlnego przez wzbudzon materi ; w wyniku e. . uk ady promieniuj ce (atomy, cz steczki, jony) przechodz ze stanu o wy szej energii do stanu o ni szej energii, a energia wzbudzenia jest zamieniana na energi wytwarzanej cz stki wiat a  fotonu; e. . spontaniczna i e. . wymuszona. Zjawiska optyczne: t cza, cien, pó cien, zacmienie, zorza polarna

Wyszukiwarka