plik


ÿþPartnerstwo Wschodnie 1. UE wobec wschodnich ssiadów. 2. Formy wspóBpracy w ramach Partnerstwa Wschodniego. 3. Finansowanie Partnerstwa Wschodniego. 4. Wskaznik Aatwo[ci Prowadzenia Interesów (Ease of Doing Business Index). Ranking 2013 WKUEiPW. 1. UE wobec wschodnich ssiadów Kraje objte europejsk polityk ssiedztwa Wymiar Wschodni (Europa Wschodnia): BiaBoru[, Ukraina, MoBdawia Partnerstwo Wschodnie Wymiar PoBudniowo-Wschodni (Kaukaz PoBudniowy ): Gruzja, Armenia, Azerbejd|an Wymiar PoBudniowy (wybrze|e poBudniowe Morza Zródziemnego): Maroko, Tunezja, Algieria, Libia, Egipt, Izrael, Autonomia PalestyDska, Jordania, Liban, Syria Partnerstwo Wschodnie (PW) to pierwsza caBo[ciowa inicjatywa wprowadzona do systemu stosunków zewntrznych Unii Europejskiej, skierowana do paDstw Europy Wschodniej. 2008: Projekt PW zostaB opracowany wspólnie przez Polsk i Szwecj. Marzec 2009: Europejska wyraziBa jednogBo[ne poparcie dla tej inicjatywy, która staBa si tym samym cz[ci europejskiej polityki ssiedztwa. 7 maja 2009: I szczyt Partnerstwa Wschodniego, który odbyB si w Pradze, oficjalnie uruchomiB inicjatyw i przyjB Wspóln Deklaracj ( prask ). Uruchomienie tej polityki nie byBoby mo|liwe bez zaanga|owania Republiki Czeskiej, która uczyniBa z niej jeden z priorytetów swojego przewodnictwa w Unii. Wzmocnienie tej polityki staBo jednym z priorytetów pierwszej polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w 2011 r. 29-30 wrze[nia 2011: II Szczyt Partnerstwa Wschodniego odbyB si w Warszawie. W trakcie Szczytu przyjta zostaBa Wspólna Deklaracja ( warszawska ). Partnerstwo Wschodnie ma za zadanie przyczyni si do zbli|enia i integracji paDstw Europy Wschodniej z Uni Europejsk poprzez kompleksowe pogBbiania wspóBpracy i szerokie wsparcie modernizacji. Do gBównych celów Partnerstwa Wschodniego nale|: nð doprowadzenie do ustanowienia politycznego stowarzyszenia, nð stworzenie pogBbionych i kompleksowych stref wolnego handlu paDstw partnerskich z UE, nð postpujca liberalizacja re|imu wizowego, prowadzca do ustanowienia re|imu bezwizowego. Poziom PKB per capita z uwzgldnieniem parytetu siBy nabywczej w krajach ssiedzkich i wybranych nowych krajów czBonkowskich w porównaniu z UE27 (100%)* 2. Formy wspóBpracy w ramach Partnerstwa Wschodniego WSPOBPRACA WIELOSTRONNA  350 mln euro 4 platformy tematyczne: nð ds. demokracji, dobrego zarzdzania i stabilno[ci; nð ds. integracji gospodarczej i konwergencji z politykami UE; nð ds. bezpieczeDstwa energetycznego nð ds. kontaktów midzyludzkich. Inicjatywy flagowe (ok. 160 mln euro na 2010-2013): nð Program Zintegrowanego Zarzdzania Granicami (IBM)  44,5 mln euro; nð Inicjatywa wsparcia maBej i [redniej przedsibiorczo[ci (SME Facility)  57 mln euro: - program East-Invest  8,75 mln euro ( z czego 7 mln euro dotacji unijnej), - instrument wsparcia finansowego dla maBych i [rednich przedsibiorstw (SME Facility)  30 mln euro z bud|etu UE, - program doradztwa menad|erskiego i biznesowego dla maBych i [rednich przedsibiorstw TAM/BAS  20 mln euro z [rodków EBOiR; nð Regionalne rynki energetyczne i efektywno[ energetyczna  41 mln euro; nð Program zapobiegania klskom naturalnym i katastrofom wywoBanym przez czBowieka  12 mln euro: - w tym przegld struktury przepisów prawnych dot. ochrony cywilnej i zapobiegania katastrofom  6 mln euro, - oraz intensyfikacja wspóBpracy midzy UE i krajami partnerskimi m. in. w formie programów treningowych, sta|y, inwestycji w specjalistyczny sprzt (6 mln euro); nð Inicjatywa flagowa w zakresie dobrego zarzdzania [rodowiskiem  12 mln euro, w tym Inicjatywa dot. programu wymiany informacji dot. ochrony [rodowiska Environmental Governance  3 mln euro. INNA WSPOBPRACA WIELOSTRONNA W ramach organizacji pozarzdowych z UE i krajów partnerskich: nð w listopadzie 2011 r. w Poznaniu odbyBo si ju| trzecie (po Brukseli i Berlinie) posiedzenie Forum SpoBeczeDstwa Obywatelskiego PW; nð w maju 2011 r. ukonstytuowaBo sie Zgromadzenie Parlamentarne Euronest jako midzyparlamentarne forum wspierajce tworzenie warunków niezbdnych dla przyspieszenia politycznego stowarzyszenia i dalszej integracji gospodarczej midzy Uni Europejsk i paDstwami partnerskimi. W ramach przedstawicieli samorzdów lokalnych: nð Komitet Regionów powoBaB we wrze[niu 2011 roku w Poznaniu staB platform wspóBpracy pomidzy samorzdami Unii Europejskiej a wBadzami regionalnymi i lokalnymi krajów partnerskich w postaci Konferencji WBadz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego. W ramach krgów gospodarczych: nð Forum Biznesu Partnerstwa Wschodniego, zainaugurowane we wrze[niu 2011 roku w Sopocie; nð we wrze[niu 2010 roku utworzona zostaBa Grupa Informacyjno-Koordynacyjna, która w zaBo|eniu ma gromadzi paDstwa pozaunijne oraz instytucje finansowe zainteresowane realizacj celów Partnerstwa Wschodniego. WSPOBPRACA DWUSTRONNA Wsparcie reform: nð Akademia Administracji Publicznej Partnerstwa Wschodniego (AAP PW)  program realizowany przez Krajow SzkoB Administracji Publicznej przy wspóBpracy z Departamentem Wdra|ania Programów Rozwojowych MSZ oraz PeBnomocnikiem Ministra SZ ds. Partnerstwa Wschodniego, zainaugurowany jesieni 2011 roku, zakoDczyB realizacj pierwszych szkoleD dla urzdników z Armenii, Azerbejd|anu, BiaBorusi, Gruzji, MoBdawii i Ukrainy. nð Przygotowywany jest szczegoBowy wykaz kluczowych ministerstw i innych instytucji rzadowych, ktorych wzmocnienie bdzie niezbdne do sprawnej wspoBpracy z UE. Utworzono tzw. punkty kontaktowe, w ktorych ka|dy kraj i organizacja otrzyma informacje, jak mo|na si zaanga|owac w budow sprawnie dziaBajacych instytucji. Zawarcia umów stowarzyszeniowych i ustanowienia pogBbionych i kompleksowych stref wolnego handlu. nð Obecnie ju| wszystkie kraje partnerskie, z wyjtkiem BiaBorusi, znajduj si na ró|nych etapach negocjowania umów stowarzyszeniowych. Zgodnie z zapisami Deklaracji Szczytu PW w Warszawie w grudniu 2011 roku zakoDczone zostaBy negocjacje umowy stowarzyszeniowej z Ukrain, a tak|e nastpiBa inauguracja negocjacji cz[ci handlowych (DCFTA) umów stowarzyszeniowych z MoBdawi i Gruzj. nð W dn. 30 marca 2012 r. Umowa stowarzyszeniowa UE z Ukrain zostaBa parafowana. Parafowanie koDczy 5-letnie, trudne prace nad umow. Umowa jest potwierdzeniem europejskiej przyszBo[ci Ukrainy, mimo |e nie ma w niej wzmianki o ewentualnym wej[ciu tego kraju do UE. Umowa wymaga po podpisaniu, ratyfikacji w PE oraz w parlamentach Ukrainy i 27 krajów UE. UkBad o wolnym handlu potrzebuje ratyfikacji tylko w Kijowie i PE. WSPOBPRACA DWUSTRONNA Stopniow liberalizacj re|imu wizowego, prowadzc do caBkowitego zniesienia wiz: Wprowadzenie ruchu bezwizowego jest uzale|nione od speBnienia przez paDstwa partnerskie warunków dobrze zarzdzanej i bezpiecznej mobilno[ci obywateli, okre[lonych w przyznawanych partnerom dwufazowych Planach DziaBania, przy czym ka|de paDstwo partnerskie oceniane bdzie indywidualnie z postpów w ich wdra|aniu. Najbardziej zaawansowane w tym procesie s Ukraina i MoBdawia, którym UE przyznaBa ju| Plany DziaBania. W marcu 2011 weszBy w |ycie umowy o uBatwieniach wizowych i o readmisji z Gruzj, na pocztku roku 2012 rozpoczto negocjacje takich umów z Armeni i Azerbejd|anem. FINANSOWY ASPEKT DWUSTRONNEGO WYMIARU PARTNERSTWA WSCHODNIEGO 3. Finansowanie Partnerstwa Wschodniego FINANSOWANIE WIELOSTRONNEGO WYMIARU PW FINANSOWANIE WIELOSTRONNEGO WYMIARU PW Poza wspomaganiem inicjatyw flagowych, w ramach wielostronnego wymiaru Partnerstwa Wschodniego UE przeznacza [rodki równie| na maBe projekty, które przybieraj form seminariów, warsztatów i konferencji odbywajcych si zarówno na terenie paDstw czBonkowskich UE jak i krajów partnerskich. W tej formie , w listopadzie 2010 r. w Warszawie miaBy miejsce warsztaty na temat wspóBpracy pomidzy organizacjami pozarzdowymi i administracj publiczn w zakresie zwalczania korupcji. Zrodki w ramach pomocy bilateralnej z Europejskiego Instrumentu Partnerstwa i Ssiedztwa (ENPI) i Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) 2007 2013 Instrument Zrednia roczna Pomoc roczna PaDstwa* Finansowy pomoc, euro per capita, euro Wschodni ssiedzi + Rosja* 362,35 mln 3 Wschodni ssiedzi + Rosja* 328,06 mln 4,36 MoBdawia 68,98 mln 15,98 Armenia 36,53 mln 12,31 Gruzja 42,96 mln 9,34 Azerbejd|an 30,64 mln 3,69 ENPI Ukraina 137,79 mln 3,03 BiaBoru[** 11,17 mln 11,16 Rosja 34,29 mln 0,25 PoBudniowi ssiedzi 800,54 mln 3,85 BaBkany Zachodnie 745,42 mln 31,07 Turcja 696,12 mln 8,95 * Finansowanie dla Rosji  przy zaBo|eniu, |e pomoc ENPI na lata 2011 2013 wyniesie podobnie jak w latach 2007 2010  120 mln euro ** Finansowanie dla BiaBorusi na podstawie informacji ENPI http://ec.europa.eu/world/enp/pdf/country/enpi_csp_nip_belarus_en.pdf: 2007 rok  5 mln euro, 2008 rok  5 mln euro, 2009 rok  10 mln euro, 2010 rok  10 mln euro, 2011 rok  16,07 mln euro, oraz przy zaBo|eniu, |e alokacje w kolejnych latach bd nie mniejsze ni| te z 2011 r. DODATKOWE WSPARCIE FINANSOWE ADRESATÓW PARTNERSTWA WSCHODNIEGO Z Europejskiego Instrumentu Ssiedztwa i Partnerstwa (ENPI) na wspóBprac UE z Europ Wschodni w latach 2010-2013 alokowano [rodki w wysoko[ci 1,9 mld euro. Zrodki finansowe z ENPI sBu| trzem podstawowym celom: - wspieraniu transformacji ustrojowej paDstw ssiadujcych w kierunku demokratycznych rzdów prawa (w tym promocja praw czBowieka), - wspieraniu w paDstwach ssiadujcych budowy gospodarek rynkowych, promowaniu zrównowa|onego rozwoju. W bud|ecie na lata 2010-2013, KE przeznaczyBa na PW dodatkowych 600 mln euro z samego bud|etu unijnego. Kwota ta jest efektem zwikszenia ENPI o 350 mln euro nowych funduszy oraz wynikiem przeformuBowania regionalnego programu wschodniego ENPI na korzy[ wielostronnego wymiaru Partnerstwa Wschodniego i zyskania w ten sposób na PW kolejnych 250 mln euro. Cele dodatkowego wsparcia finansowego adresatów PW: - realizacja Kompleksowych Programów Rozwoju Instytucjonalnego (CIB) przeznaczonych dla wspierania reform u wschodnich ssiadów UE (ok. 175 mln euro); - wdra|ania Pilota|owych Programów Rozwoju Regionalnego, który miaByby wyrównywa ró|nice gospodarcze i spoBeczne midzy krajami-adresatami PW (ok. 75 mln euro); - implementacji wielostronnego wymiaru PW w ramach wschodniego w ramach wschodniego regionalnego programu ENPI na lata 2010-2013 (ok. 350 mln. euro). Suma 600 zostaBa podzielona nierówno na kolejne lata realizacji PW by stopniowo podwy|sza pul [rodków wraz z upBywem lat i gBbszym wdra|aniem celów PW: w 2011 r. - 110 mln. euro, w 2012 r. - 175 mln. euro, w 2013 r. - 230 mln. euro. Kompleksowe Programy Rozwoju Instytucjonalnego (CIB): Maj one na celu wzmocnienie instytucji 5 krajów partnerskich: Armenii, Azerbejd|anu, Gruzji, MoBdawii i Ukrainy, istotnych z punktu widzenia efektywnej implementacji umów stowarzyszeniowych i umów o wolnym handlu. Na programy te przeznaczono 173 mln euro (do roku 2013), a ch wBczenia si do pomocy w ich wdra|aniu zadeklarowaBy niektóre paDstwa czBonkowskie UE, w tym Polska. CIB docelowo maj by realizowane na podstawie memorandum of understanding, zawieranych przez KE z poszczególnymi wschodnimi ssiadami UE (dotychczas podpisano dokumenty z Ukrain, MoBdow i Gruzj). Obecnie paDstwa partnerskie s na etapie opracowywania Planów Reform Instytucjonalnych. Podstawowym narzdziem implementacji Kompleksowych Programów Rozwoju Instytucjonalnego jest system twinning, który zapewnia pomoc ssiadom UE poprzez wizyty przedstawicieli paDstw czBonkowskich UE w krajach partnerskich. Inne mo|liwe formy realizacji CIB to m.in. szkolenia i stypendia zawodowe oraz oddelegowanie personelu siostrzanych instytucji do wybranych paDstw czBonkowskich. W styczniu 2011 r. Estonia utworzyBa unijne Centrum Szkoleniowe PW. Jego celem jest prowadzenie szkoleD dla urzdników paDstw-adresatów PW. WkBad Polski we wspieranie reform administracji publicznej realizuje si np., przez specjalistyczne szkolenia dla urzdników i ekspertów od 2011 r. dziki Akademii Administracji Publicznej PW. Program Akademii APPW jest finansowany ze [rodków polskiej pomocy rozwojowej. RozdziaB [rodków finansowych przeznaczonych na wdro|enia CIB wyglda nastpujco: " Ukraina  43,37 mln euro; " MoBdowa  41,16 mln euro; " Armenia  32,81 mln euro; " Gruzja  30,86 mln euro; " Azerbejd|an  19,20 mln euro; " BiaBoru[ (Wspólny Plan Tymczasowy w latach 2011-2013)  5,18 mln euro . Pilota|owe Programy Rozwoju Regionalnego (75 mln euro na lata 2012- 2013): Przygotowywane na bazie do[wiadczeD polityki spójno[ci UE, bd miaBy na celu wyrównywanie ró|nic pomidzy poszczególnymi regionami przy uwzgldnieniu potrzeb oraz specyfiki terytorialnej ka|dego z 6 paDstw PW. Programy Rozwoju Regionalnego uruchomione od 2012 r. powstaBy dla wsparcia lokalnych potrzeb z zakresu infrastruktury, kapitaBu ludzkiego oraz maBych i [rednich przedsibiorstw. Alokacja [rodków finansowych na rzecz Programów Rozwoju Regionalnego w latach 2012-2013 zostaBa rozdzielona w nastpujcy sposób: " Ukraina  30,79 mln euro; " BiaBoru[  10,38 mln euro; " Azerbejd|an  9,29 mln euro; " Gruzja  7,43 mln euro; " Armenia  7,12 mln euro; " MoBdowa  6,98 mln euro. DODATKOWE WSPARCIE INWESTYCYJNE DLA ADRESATÓW PW Europejski Bank Inwestycyjny stworzyB: Wsparcie finansowe dla krajów ssiedzkich UE w formi dBugoterminowych po|yczek na konkretne inwestycje w zakresie transportu, sektora telekomunikacyjnego i energetycznego a poza Rosj równie| dla maBych i [rednich przedsibiorstw. W latach 2007-2013 - 3,7 mld euro. Instrument finansowania projektów w ramach PW - Eastern Partners Facility (EPF) - 1,5 mld euro (w tym 500 mln euro na projekty w Rosji), przeznaczony na inwestycje w krajach partnerskich PW i uzupeBniajcy dotychczasowy mandat zewntrzny EBI na inwestycje w regionie Europy Wschodniej . EPF utworzony w grudniu 2009 r. jest odrbnym funduszem bez wsparcia ze strony bud|etu UE. Fundusz Powierniczy Wsparcia Technicznego na rzecz Partnerstwa Wschodniego - Eastern Partnership Technical Assistance Trust Fund (EPTAF) - 10 mln euro. EPTAF powoBany w grudniu 2010 r. jest oferowany w celu pomocy technicznej i dalszego wsparcia finansowego lokalnym partnerom, mo|e by dodatkowo zasilany przez paDstwa czBonkowskie UE i kraje partnerskie. Rzd Polski dokonaB wpBaty w wysoko[ci 1 mln euro na rzecz ww. Funduszu. Ssiedzki Fundusz Inwestycyjny (NIF): Wspiera konkretne projekty inwestycyjne w paDstwach-adresatach Partnerstwa Wschodniego. NIF wykorzystywany jest przede wszystkim do projektów infrastrukturalnych (energia, transport, ochrona [rodowiska) oraz dla wsparcia maBych i [rednich przedsibiorców. Na lata 2007-2013 KE przeznaczyBa na NIF 700 mln euro. Fundusz mo|e zosta wzbogacony przez dodatkowe [rodki pochodzce z paDstw czBonkowskich UE, krajów ssiedzkich, EBI oraz EBOiR. Bezpo[rednie inwestycje zagraniczne PaDstwa-adresaci PW maj w tym wzgldnie przewag nad krajami Afryki PóBnocnej i Bliskiego Wschodu gdy| potencjalni inwestorzy, wybierajc lokalizacj dla swoich projektów, zwracaj uwag na blisko[ kulturow paDstwa, w którym mog prowadzi inwestycje. Wschodni partnerzy UE powinni zatem polepsza klimat inwestycyjny poprzez zapewnienie stabilno[ci wewntrznej ich kraju. Inne projekty Program Kulturalny z bud|etem 12 mln euro, którego celem jest wzmocnienie roli kultury w rozwoju regionu, promocja wspóBpracy midzy instytucjami publicznymi i spoBecznymi zajmujcymi si szerzeniem kultury w paDstwach czBonkowskich UE i krajach partnerskich. Projekt jest podzielony na dwie cz[ci: - techniczne wsparcie dla wBadz krajowych, lokalnych i organizacji spoBeczeDstwa obywatelskiego poprzez utworzenie specjalnej jednostki regionalnej ds. monitorowania i rozwijania Programu Kulturalnego; - organizacja konkretnych projektów w oparciu o przyznanie granty na dziaBalno[ kulturaln. Wschodni ssiedzi mog równie| uczestniczy w programach unijnych, takich jak Jean Monnet, e- Twinning, Youth in Action. Unijna pomoc finansowa i kredyty EBI dla krajów Europy Wschodniej (2007 2013) Instrumenty Finansowe Fundusze Beneficjenci 11,2 mld* 17 EPS + Rosja ENPI ok. 4 mld Ukraina, BiaBoru[, MoBdawia, Armenia, Azerbejd|an, Gruzja, Rosja Bilateralne-wschód 2,51 mld 423 mln Transgraniczne-wschód 485 mln Regionalne-wschód 1,23 mld Ponadregionalne (450 zarezerwowane dla NIF) Instrument Inwestycyjny 700 mln + wkBad krajów na rzecz Ssiedztwa (NIF) czBonkowskich (dotychczas ok. 40 50 mln) Instrument Wspierania 350 mln Reform (Governance Facility) 350 mln dodatkowych [rodków Ukraina, BiaBoru[, MoBdawia, z rezerwy bud|etowej (+250 mln Partnerstwo Wschodnie Armenia, Azerbejd|an, Gruzja, Rosja przesunitych w ramach ENPI) Instrument WspóBpracy 524 mln dla BezpieczeDstwa Nuklearnego Europejski Instrument na rzecz Demokracji i Praw CzBowieka (EIDHR) Instrument na rzecz Stabilno[ci / Instrument Rozwoju i WspóBpracy Pomoc makroekonomiczna EBI (kredyt w ramach mandatu 3,7 mld dla wschodnich ssiadów UE) EBI (kredyty w ramach Mechanizmu PW, sBu| 1,5 mld wsparciu inwestycji UE w regionie) 4. Wskaznik Aatwo[ci Prowadzenia Interesów (Ease of Doing Business Index). Ranking 2013 WKUEiPW. RANKING IN THE DOING BUSINESS DATABASE Easy of Dealing Closing a doing Starting a with Registering Getting Protecting Paying Trading Getting Enforcing Business/ business Business Construct- Property Credit Taxes Investors Across Electricity Contracts Resolving rank ion Permits Borders Insolvency United 7 19 20 62 73 1 10 16 14 21 8 Kingdom George 9 7 3 50 1 4 19 33 38 30 81 Germany 20 106 14 2 81 23 100 72 13 5 19 Armenia 32 11 46 101 4 40 25 108 107 91 63 France 34 27 52 42 146 53 82 53 27 8 43 Spain 44 136 38 70 57 53 100 34 39 64 20 Belarus 58 9 30 171 3 104 82 129 151 13 56 Azerbaijan 67 18 177 175 9 53 25 76 169 25 95 Hungary 54 52 55 109 43 53 128 118 73 16 70 Poland 55 124 161 137 62 4 49 114 50 56 37 Greece 78 146 31 59 150 83 117 56 62 87 50 Moldova 83 92 168 161 16 40 82 109 142 26 91 Ukraine 137 50 183 166 149 23 117 165 145 42 157 UKRAINE S RANKING IN THE DOING BUSINESS DATABASE CHANGE 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 IN RANK RANK RANK RANK RANK RANK RANK RANK y-o-y Easy of doing +15 137 152 149 142 146 144 139 business rank Starting a Business +66 50 116 118 134 126 113 105 Dealing with Construction -1 183 182 182 181 181 175 174 Permits Employing Workers/ +4 /166 /170 /169 83/ 90/ 103/ 103/ Getting Electricity Registering +19 149 168 165 141 144 142 134 Property Getting Credit 0 23 23 21 30 27 61 62 Protecting Investors -3 117 114 108 109 143 141 141 Paying Taxes +18 165 183 181 181 182 180 177 Trading Across -1 145 144 136 139 139 121 116 Borders Enforcing Contracts +2 42 44 44 43 46 48 46 Closing a Business/ Resolving +1 157 158 158 145 145 143 139 Insolvency yródBa informacji 1. Partnerstwo Wschodnie, Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP  Departament Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej, 2011. 2. Katarzyna PeBczynska-NaBcz, INTEGRACJA CZY IMITACJA? UE wobec wschodnich ssiadów, O[rodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, #36, kwiecieD 2011. 3. http://www.msz.gov.pl/Partnerstwo,Wschodnie,19887.html 4. http://www.polskieradio.pl/75/921/Artykul/561265,Pawel-Kowal-stworzmy-uniwersytet- Partnerstwa-Wschodniego 5. www.kuriergalicyjski.com, #4 (152), #5 (153), 2012. 6. Paula Marcinkowska, Finansowanie Partnerstwa Wschodniego w ksizce Midzy ssiedztwem a integracj pod red. A. Szeptyckiego, Dom Wydaw. ELIPSA, Warszawa, 2011, s. 83-95. 7. Tadeusz A. OlszaDski, Przed wyborami parlamentarnymi na Ukrainie, O[rodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/tydzien-na-wschodzie/2012-10-17/przed- wyborami-parlamentarnymi-na-ukrainie 8. Marek Matusiak, Iwaniszwili bierze Gruzj, O[rodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/tydzien-na-wschodzie/2012-10-24/iwaniszwili- bierze-gruzje

Wyszukiwarka