plik


ÿþWprowadzenie Jerry P. Nolan MinBo ju| 5 lat od chwili publikacji Wytycznych pertom w trakcie przegldania literatury, weryfikacji ba- 2000 Resuscytacji Kr|eniowo-Oddechowej oraz Do- daD, okre[lania poziomu wiarygodno[ci oraz opracowa- raznego Postpowania w Zaburzeniach Kr|enia [1]. nia zaleceD [10]. ZespóB 281 ekspertów wypeBniB 403 ta- Europejska Rada Resuscytacji (ERC), opierajc si kie formularze dotyczce 276 tematów. W styczniu 2005 na wBasnych wytycznych opublikowaBa je jako zbiór w Dallas 380 osób z 18 krajów uczestniczyBo dokumentów w 2001 roku [2 7]. Wiedza o resuscyta- w International Consensus Conference on ECC and cji wci| si rozwija, dlatego te| wytyczne musz CPR Science with Treatment Recommendations by regularnie aktualizowane i odzwierciedla po- (C2005) [11]. Osoby wypeBniajce formularze prezento- stp, aby w ten sposób optymalizowa leczenie. Po- waBy wyniki analizy dowodów naukowych i przedstawia- midzy aktualizacjami gBównych Wytycznych... (co By wnioski. Wnioski te, przedyskutowane przez wszyst- ka|de 5 lat) publikowane s stwierdzenia doradcze, kich uczestników, ujednolicono oraz, je|eli to byBo mo|- stanowice zródBo informacji na temat nowych sposo- liwe, poparto zaleceniami dotyczcymi leczenia. Efekty bów terapii, które mog znaczco wpBywa na rezul- pracy zespoBu zostaBy opublikowane jako 2005 Interna- tat leczenia [8]. Przewiduje si, |e kolejne stwierdze- tional Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation nia doradcze bd publikowane w [lad za istotnymi and Emergency Cardiovascular Care Science with wynikami badaD. Treatment Recommendation (CoSTR) [12]. Przedstawione poni|ej wytyczne nie precyzuj Od nauki do wytycznych jedynego sposobu prowadzenia resuscytacji, repre- zentuj jedynie powszechnie uznane stanowisko Organizacje zajmujce si resuscytacj i tworzce dotyczce bezpiecznego i skutecznego jej prowa- ILCOR opublikuj, opierajc si na powy|szym do- dzenia. Publikowanie nowych i uaktualnionych za- kumencie, swoje wytyczne, uwzgldniajce ró|ni- leceD dotyczcych leczenia nie oznacza, |e ce geograficzne, ekonomiczne i systemowe, a tak- dotychczasowe s niebezpieczne czy nieefektywne. |e dostpno[ sprztu medycznego i leków. Obec- ne Wytyczne 2005 Europejskiej Rady Resuscytacji Konsensus naukowy wywodz si z dokumentu CoSTR i zostaBy za- twierdzone przez Komitet Wykonawczy ERC. Komi- International Liaison Committee on Resuscitation tet Wykonawczy ERC uwa|a te wytyczne, zawiera- (ILCOR) zostaB powoBany w 1993 roku [9]. Jego zada- jce metody leczenia poparte aktualn wiedz, ba- niem jest gromadzenie i ocena midzynarodowych da- daniami naukowymi i do[wiadczeniem, za najbar- nych dotyczcych resuscytacji kr|eniowo-oddechowej dziej efektywne i Batwe do przyswojenia. Niewtpli- (RKO) oraz uzgadnianie zaleceD dotyczcych lecze- wie ró|nice w dostpno[ci leków, sprztu medycz- nia. Proces aktualizacji ostatnich wytycznych w resus- nego i personelu w krajach europejskich bd wy- cytacji rozpoczB si w 2003 roku, kiedy przedstawicie- musza lokalne, regionalne bdz krajowe adapta- le ILCOR utworzyli sze[ zespoBów roboczych do cje poni|szych wytycznych. spraw: podstawowych zabiegów resuscytacyjnych, za- awansowanych zabiegów resuscytacyjnych, ostrych ze- Demografia spoBów wieDcowych, zaawansowanych zabiegów re- suscytacyjnych u dzieci, zaawansowanych zabiegów Choroba niedokrwienna serca jest wiodc przy- resuscytacyjnych u noworodków oraz interdyscyplinar- czyn zgonów na [wiecie [13 17]. NagBe zatrzyma- ny zespóB obejmujcy swym dziaBaniem wspólne dla nie kr|enia (NZK) odpowiada za ponad 60% zgo- wszystkich grup zagadnienia, takie jak kwestie eduka- nów u osób dorosBych w przebiegu choroby wieD- cji. Ka|dy z zespoBów roboczych okre[liB zagadnienia cowej [18]. Opierajc si na danych pochodzcych wymagajce analizy dowodów naukowych i wyznaczyB ze Szkocji i 5 miast z innych cz[ci Europy stwier- do tego zadania midzynarodowych ekspertów. Aby za- dzono, |e czsto[ resuscytacji z powodu poza- pewni konsekwentne i gruntowne podej[cie do ka|de- szpitalnego zatrzymania kr|enia o etiologii kardio- go zagadnienia, stworzono standardowy formularz, za- logicznej wynosi rocznie 49,5 66 na 100 000 wierajcy szczegóBowe wskazówki majce pomóc eks- mieszkaDców [19, 20]. Wyniki badania przeprowa- 7 RozdziaB 1 dzonego w Szkocji zawieraj opisy 21 175 przy- rodków i dzieci wBczono zapobieganie stanom prowa- padków pozaszpitalnych zatrzymaD kr|enia, które dzcym do nagBego zatrzymania kr|enia, wczesn re- dostarczaj cennych informacji na temat etiologii suscytacj kr|eniowo-oddechow, szybkie wezwanie (tab. 1.1). Czsto[ resuscytacji w przebiegu fachowej pomocy i wczesne wdro|enie zaawansowa- wewntrzszpitalnych zatrzymaD kr|enia jest trud- nych zabiegów resuscytacyjnych. W postpowaniu na do oceny ze wzgldu na ró|nice w kryteriach szpitalnym wa|ne jest wczesne rozpoznanie pacjenta przyjcia pacjenta do szpitala oraz mo|liwo[ nie w ci|kim stanie i wezwanie zespoBu resuscytacyjnego podjcia resuscytacji (Do-Not-Attempt-Resuscita- [23]. Poprzednie wytyczne nie dostarczaBy wielu infor- tion  DNAR). Na terenie szpitali w Wielkiej Bry- macji na temat opieki poresuscytacyjnej. Obecnie tanii, wystpowanie pierwotnego zatrzymania kr- istniej istotne ró|nice w sposobie leczenia pacjentów |enia (wyBczajc przypadki nie podejmowania re- pozostajcych w stanie [piczki w okresie pierwszych suscytacji i NZK na oddziaBach ratunkowych) sta- godzin i pierwszych kilku dni po przywróceniu sponta- nowiBo 3,3 na 1000 przyj do szpitala. Biorc pod nicznego kr|enia (Return of Spontaneous Circulation uwag te same kryteria oceny, w szpitalu uniwersy-  ROSC). Ró|nice w sposobie leczenia po NZK wpBy- teckim w Norwegii odnotowano 1,5 przypadków waj na opisywan zmienno[ w prze|ywalno[ci pa- NZK na 1000 przyj do szpitala [22]. cjentów w ró|nych szpitalach [24]. Znaczenie rozpo- znania pacjenta w ci|kim stanie i/lub z towarzyszc Tabela 1.1. Etiologia pozaszpitalnych zatrzymaD kr|enia dusznic bolesn, prewencji NZK (wystpujcego za- i oddechu (21 175) [19] równo w szpitalu, jak i poza nim) i opieki poresuscyta- cyjnej zostaBo podkre[lone poprzez ujcie ich w no- Etiologia Liczba [%] wym, zBo|onym z 4 ogniw BaDcuchu prze|ycia. Pierw- Podejrzenie choroby serca 17 451 (82,4) sze ogniwo wskazuje jak wa|ne jest rozpoznanie i wezwanie pomocy w przypadku pacjentów zagro|o- Etiologia niezwizana z chorobami serca 1814 (8,6) nych NZK, gdy| wczesne wdro|enie leczenia mo|e za- (czynniki wewntrzne) pobiec zatrzymaniu kr|enia. Zrodkowe elementy no- Choroby pBuc 901 (4,3) wego BaDcucha prze|ycia ilustruj jak istotne jest poB- Choroby naczyD mózgowych 457 (2,2) czenie resuscytacji kr|eniowo-oddechowej z defibryla- Nowotwór zBo[liwy 190 (0,9) cj, jako podstawowych elementów wczesnej resuscy- Krwawienia z przewodu pokarmowego 71 (0,3) tacji. Ostatnie ogniwo to skuteczna opieka po resuscy- PoBo|nictwo/pediatria 50 (0,2) tacji, której celem jest optymalizacja funkcji |yciowych, Zatorowo[ pBucna 38 (0,2) w szczególno[ci funkcji mózgu i serca (ryc. 1.1) [25, 26]. Padaczka 36 (0,2) Cukrzyca 30 (0,2) Choroby nerek 23 (0,1) Etiologia niezwizana z chorobami serca 1910 (9,0) (czynniki zewntrzne) Urazy 657 (3,1) Uduszenie 465 (2,2) Przedawkowanie leków (narkotyków) 411 (9,1) Utonicia 105 (0,5) Inne samobójstwa 194 (0,9) Ryc. 1.1. AaDcuch prze|ycia Inne czynniki zewntrzne 50 (0,2) Pora|enie prdem/piorunem 28 (0,1) Uniwersalny algorytm AaDcuch prze|ycia Aby odzwierciedli zmiany w wytycznych ERC uaktualniono algorytmy podstawowych i zaawanso- Kolejne czynno[ci wykonywane u osoby z NZK, po- wanych zabiegów resuscytacyjnych u dorosBych i za- zwalajce na prze|ycie nazwano  BaDcuchem prze|y- biegów resuscytacyjnych u dzieci. DoBo|ono wszel- cia . Zalicza si do nich: wczesne rozpoznanie stanu kich staraD by algorytmy byBy proste i mo|liwe do za- nagBego, wezwanie sBu|b ratowniczych, wczesn resus- stosowania w wikszo[ci przypadków NZK. RKO na- cytacj kr|eniowo-oddechow, wczesn defibrylacj le|y rozpocz w przypadku osób nieprzytomnych i szybkie wdro|enie zaawansowanych zabiegów resus- i nieoddychajcych prawidBowo (nie nale|y bra pod cytacyjnych. W BaDcuch prze|ycia w przypadku nowo- uwag pojedynczych westchni). Pojedyncza sek- 8 Wprowadzenie wencja uci[ni klatki piersiowej w stosunku do wen- Pi[miennictwo tylacji (Compession-Ventilation  CV) wynosi 30 : 2 1. American Heart Association in collaboration with International Liaison i jest stosowana przez jednego ratownika u do- Committee on Resuscitation. Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care-an international consensus on rosBych i dzieci (z wyBczeniem noworodków) poza science. Resuscitation 2000; 46: 3 430. szpitalem oraz w przypadku ka|dego NZK u osoby 2. Handley AJ, Monsieurs KG, Bossaert LL. European Resuscitation dorosBej. Sekwencj tak zaproponowano aby upro[- Council Guidelines 2000 for Adult Basic Life Support. A statement from the ci nauczanie i uBatwi zapamitywanie umiejtno[ci Basic Life Support and Automated External Defibrillation Working Group. Resuscitation 2001; 48: 199 205. oraz zwikszy liczb uci[ni klatki piersiowej i skróci przerwy pomidzy seriami uci[ni. Po pod- 3. Monsieurs KG, Handley AJ, Bossaert LL. European Resuscitation Council Guidelines 2000 for Automated External Defibrillation. A statement Bczeniu defibrylatora i w przypadku obecno[ci ryt- from the Basic Life Support and Automated External Defibrillation Working mu do defibrylacji nale|y wykona pojedyncze wyBa- Group. Resuscitation 2001; 48: 207 9. dowanie. Niezale|nie od efektu, bezpo[rednio po wy- 4. de Latorre F, Nolan J, Robertson C, Chamberlain D, Baskett P. European Badowaniu nale|y wykonywa uci[nicia klatki pier- Resuscitation Council Guidelines 2000 for Adult Advanced Life Support. siowej i wentylacj (przez 2 min, CV 30 : 2) aby zmi- A statement from the Advanced Life Support Working Group. Resuscitation 2001; 48: 211 21. nimalizowa czas  bez przepBywu . Interwencje za- awansowanych zabiegów resuscytacyjnych przesta- 5. Phillips B, Zideman D, Garcia-Castrillo L, Felix M, Shwarz-Schwierin U. European Resuscitation Council Guidelines 2000 for Basic Paediatric Life wiono w [rodkowej cz[ci algorytmu Advanced Life Support. A statement from the Paediatric Life Support Working Group. Support  ALS (patrz rozdziaB 4). Od momentu za- Resuscitation 2001; 48: 223 9. bezpieczenia dróg oddechowych rurk dotchawicz, 6. Phillips B, Zideman D, Garcia-Castrillo L, Felix M, Shwarz-Schwierin V. European Resuscitation Council Guidelines 2000 for Advanced Paediatric mask krtaniow (Laryngeal Mask Airway  LMA) Life Support. A statement from Paediatric Life Support Working Group. lub Combitube, wentylacja powinna by prowadzona Resuscitation 2001; 48: 231 4. z czstotliwo[ci 10 razy na minut bez przerw 7. Phillips B, Zideman D, Wyllie J, Richmond S, van Reempts P. European w uci[niciach klatki piersiowej. Resuscitation Council Guidelines 2000 for Newly Born Life Support. A statement from the Paediatric Life Support Working Group. Resuscitation 2001; 48: 235 9. Jako[ resuscytacji 8. Nolan JP, Morley PT, Vanden Hoek TL, Hickey RW. Therapeutic kr|eniowo-oddechowej hypothermia after cardiac arrest. An advisory statement by the Advancement Life support Task Force of the International Liaison committee on Resuscitation. Resuscitation 2003; 57: 231 5. Nale|y zminimalizowa przerwy pomidzy seriami uci[- ni klatki piersiowej. Przerwa w uci[niciach klatki 9. The Founding Members of the International Liaison Committee on Resuscitation. The International Liaison Committee on Resuscitation piersiowej powoduje znaczcy spadek przepBywu wieD- (ILCOR)  past, present and future. Resuscitation 2005; 67: in press. cowego. Po ponownym podjciu uci[ni klatki piersio- 10. Morley P, Zaritsky A. The evidence evaluation process for the 2005 wej, zanim przepByw wieDcowy powróci do poprzednie- International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency go poziomu, trzeba wykona co najmniej kilka uci[ni Cardiovascular Care Science With Treatment Recommendations. Resuscitation 2005; 67: in press. [27]. W [wietle ostatnich doniesieD niepo|dane przer- wy w prowadzeniu uci[ni klatki piersiowej czsto 11. Nolan JP, Hazinski MF, Steen PA, Becker LB. Controversial Topics From the 2005 International Consensus Conference on Cardiopulmonary wystpuj w resuscytacji prowadzonej zarówno w szpi- Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science With Treatment talu, jak i poza nim [28 31]. Instruktorzy nauczajcy re- Recommendations. Resuscitation 2005; 67: in press. suscytacji musz kBa[ szczególny nacisk na unikanie 12. Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care przerw podczas uciskania klatki piersiowej. Science with Treatment Recommendations. Resuscitation 2005; 67: in press. Podsumowanie 13. Murray CJ, Lopez AD. Mortality by cause for eight regions of the world: Global Burden of Disease Study. Lancet 1997; 349: 1269 76. Zamierzeniem nowych wytycznych jest poprawa spo- 14. Sans S, Kesteloot H, Kromhout D. The burden of cardiovascular diseases mortality in Europe. Task Force of the European Society of sobu prowadzenia resuscytacji i w efekcie wyników Cardiology on Cardiovascular Mortality and Morbidity Statistics in Europe. leczenia w NZK. Uniwersalna sekwencja 30 uci[ni Eur Heart J 1997; 18: 1231 48. do 2 wdechów powinna zmniejszy liczb przerw 15. Kesteloot H, Sans S, Kromhout D. Evolution of all-causes and w uci[niciach klatki piersiowej i zredukowa praw- cardiovascular mortality in the age-group 75 84 years in Europe during the period 1970 1996; a comparison with worldwide changes. Eur Heart J dopodobieDstwo hyperwentylacji. Mo|e ona równie| 2002; 23: 384 98. spowodowa uproszczenie sposobu nauczania i za- 16. Fox R. Trends in cardiovascular mortality in Europe. Circulation 1997; pamitywania umiejtno[ci. Strategia pojedynczego 96: 3817. wyBadowania powinna zminimalizowa czas  bez 17. Levi F, Lucchini F, Negri E, La Vecchia C. Trends in mortality from przepBywu . MateriaBy do kursu resuscytacji s cardiovascular and cerebrovascular diseases in Europe and other areas of uaktualniane aby odzwierciedli owe wytyczne. the world. Heart 2002; 88: 119 24. 18. Zheng ZJ, Croft JB, Giles WH, Mensah GA. Sudden cardiac death in the United States, 1989 to 1998. Circulation 2001; 104: 2158 63. 9 RozdziaB 1 19. Pell JP, Sirel JM, Marsden AK, Ford I, Walker NL, Cobbe SM. 25. Langhelle A, Nolan J, Herlitz J, et al. Recommended guidelines for Presentation, management, and outcome of out of hospital cardiopulmonary reviewing, reporting, and conducting research on post-resuscitation care: arrest: comparison by underlying aetiology. Heart 2003; 89: 839 42. The Utstein style. Resuscitation 2005; 66: 271 83. 20. Herlitz J, Bahr J, Fischer M, Kuisma M, Lexow K, Thorgeirsson G. 26. Perkins GD, Soar J. In hospital cardiac arrest: Missing links in the chain Resuscitation in Europe: a tale of five European regions. Resuscitation of survival. Resuscitation 2005; 66: 253 5. 1999; 41: 121 31. 27. Kern KB, Hilwig RW, Berg RA, Ewy GA. Efficacy of chest 21. Hodgetts TJ, Kenward G, Vlackonikolis I, et al. Incidence, location and compression-only BLS CPR in the presence of an occluded airway. reasons for avoidable in-hospital cardiac arrest in a district general hospital. Resuscitation 1998; 39: 179 88. Resuscitation 2002; 54: 115 23. 28. Wik L, Kramer-Johansen J, Myklebust H, et al. Quality of 22. Skogvoll E, Isern E, Sangolt GK, Gisvold SE. In-hospital cardiopulmonary resuscitation during out-of-hospital cardiac arrest. JAMA cardiopulmonary resuscitation. 5 years incidence and survival according to 2005; 293: 299 304. the Utstein template. Acta Anaesthesiol Scand 1999; 43: 177 84. 29. Abella BS, Alvarado JP, Myklebust H, et al. Quality of cardiopulmonary 23. The MERIT study investigators. Introduction of the medical emergency resuscitation during in-hospital cardiac arrest. JAMA 2005; 293: 305 10. team (MET) system: a cluster-randomised controlled trial. Lancet 2005; 365: 2091 7. 30. Abella BS, Sandbo N, Vassilatos P, et al. Chest compression rates during cardiopulmonary resuscitation are suboptimal: a prospective study 24. Langhelle A, Tyvold SS, Lexow K, Hapnes SA, Sunde K, Steen PA. during in-hospital cardiac arrest. Circulation 2005; 111: 428 34. In-hospital factors associated with improved outcome after out-of-hospital cardiac arrest. A comparison between four regions in Norway. Resuscitation 31. Valenzuela TD, Kern KB, Clark LL, et al. Interruptions of chest 2003; 56: 247 63. compressions during emergency medical systems resuscitation. Circulation 2005; 112: 1259 65. 10

Wyszukiwarka