plik


ÿþTECHNIKA I BIZNES koÊcià 1080 km/h jedno z tylnych kó" DEMONY SZOS straci"o kontakt z pod"oÝem. Samochód wpad" w poÊlizg i omal nie zahaczy" o Bicie rekordów to dziÊ biznes wymagajàcy stojàcy na skraju pasa samochód widza. stosowania zaawansowanej techniki i technologii. Breedlove wyszed" z tej opresji ca"o. Po wypadku jednosilnikowy samo- chód wyremontowano. Jednak po przy- Pojedynek na fale uderzeniowe jeêdzie na Black Rock na poczàtku wrze- Brytyjski kierowca i jego samochód pokonujà barier´ dêwi´ku Ênia Spirit of America nieustannie si´ psu". Uszkodzeniu uleg" silnik, przed- a pustyni Black Rock w Neva- zwerbowa". Noble zrezygnowa" z pro- nie ko"o by"o niestabilne, êle pracowa"y dzie dziejà si´ rzeczy, które wadzenia samochodu i poÊwi´ci" si´ pok"adowe czujniki, zasz"a teÝ koniecz- Nchyba nie mog"yby si´ odby- organizacji przedsi´wzi´cia zwiàzanego noÊç wymiany niektórych kó" i opon. waç nigdzie indziej. Ogromne wy- z budowà Thrusta i finansowaniem W po"owie paêdziernika Spirit of Ameri- schni´te jezioro, którego nieskazitelnie 30-osobowej brytyjskiej prywatnej re- ca osiàgnà" nieoficjalnie swojà najwyÝszà g"adka powierzchnia wydaje si´ rozcià- prezentacji. Wspólny wysi"ek Greena pr´dkoÊç  1018 km/h. Breedlove na- gaç w niesko’czonoÊç, jest mekkà ama- i Noble a zosta" uwie’czony wspania- dal jednak jest przekonany, Ýe w ko’- torów  konstruktorów rakiet, którzy "ym spektaklem. Obserwatorzy s"yszeli cu pobije Brytyjczyków. majà nadziej´, Ýe ich pojazdy polecà huk towarzyszàcy przekraczaniu pr´d- Tak jak byç powinno, pojedynek ten w kosmos. Podczas corocznego Festi- koÊci dêwi´ku i widzieli Êlad powstajà- odby" si´ na pó"nocnych kra’cach Ne- walu P"onàcego Cz"owieka, którego kul- cy na skutek dzia"ania fali uderzeniowej. vady, które zachowa"y wiele ze specyfi- minacyjnym momentem jest spalenie Podobno drÝa"y nawet budynki w odle- ki pogranicza. NajbliÝsze miasto Gerlach 12-metrowej kuk"y, paradowali tu na- g"ym o 20 km od jeziora miasteczku Ger- po"oÝone jest zaledwie kilkanaÊcie ki- go podstarzali hipisi i komputerowi ma- lach. Rozwijajàc niewiarygodnà pr´d- lometrów od s"ynnej Drogi Âmierci, którà niacy. Najbardziej niezwyk"ym wyda- koÊç i wzbijajàc pióropusz kurzu, sa- osadnicy zdàÝali do Kalifornii i Orego- rzeniem by" jednak odbywajàcy si´ we mochód przypomina" poruszajàcy si´ po- nu. Tysiàce z nich zgin´"y na tym pustko- wrzeÊniu i paêdzierniku ub. r. pojedy- ziomo sterowany pocisk rakietowy. Tym- wiu. DziÊ osada liczy 350 mieszka’ców nek brytyjskich i ameryka’skich kie- czasem cz"owiek, który tylekroç ryzyko- i znajduje si´ w niej 5 barów, ale nie ma rowców, usi"ujàcych przekroczyç pr´d- wa" Ýycie, podszed" do jazdy z pr´d- Ýadnego sklepu spoÝywczego. Na po- koÊç dêwi´ku na làdzie. koÊcià wi´kszà od pr´dkoÊci wszystkich czàtku paêdziernika  naddêwi´kowa go- W po"owie paêdziernika przyjaciel- samolotów pasaÝerskich prócz Concor- ràczka panowa"a we wszystkich serwu- skie wspó"zawodnictwo zako’czy"o si´ de a ch"odno i analitycznie.  Szybki jak jàcych alkohol przybytkach. Black Rock triumfem zespo"u brytyjskiego, które- kaÝdy odrzutowiec, tyle Ýe mniej zwrot- Salloon (sic!)  g"ówne miejsce wieczor- go kilku cz"onków wzi´"o nawet urlo- ny   powiedzia" o swoim 110 000-kon- nych spotka’ obu za"óg  wystawi" na py z Royal Air Force, aby zaszyç si´ nym monstrum. parkingu znak Êwietlny pokazujàcy naj- w tym zakurzonym zakàtku Êwiata. Ameryka’skim konkurentom, któ- wyÝsze pr´dkoÊci osiàgni´te przez Thru- 15 paêdziernika, niemal dok"adnie 50 rym przewodzi" Craig Breedlove  pi´- sta SSC i Spirit of America. TuÝ za mia- lat po tym, jak Amerykanin Chuck ciokrotny zdobywca rekordu pr´dko- stem przy drodze do wyschni´tego Yeager pokona" barier´ dêwi´ku w po- Êci  wiod"o si´ znacznie gorzej. Zespó" jeziora ktoÊ na ignorowanym cz´sto zna- wietrzu, brytyjski kierowca przekroczy" wciàÝ nie doszed" do siebie po wypad- ku ograniczenia pr´dkoÊci do 55 mil/h jà samochodem. Andy Green, na co dzie’ ku, nie do ko’ca sprawny okaza" si´ teÝ namalowa" sprayem 850. pilot myÊliwca, kierowa" Thrustem SSC, op"ywowy, zgrabny Spirit of America. Je- WyÊcig po rekord uÊwiadomi" wszyst- dziesi´ciotonowym pojazdem z dwoma sienià 1996 roku podczas jazdy z pr´d- kim, Ýe w przypadku tak powaÝnych za- silnikami odrzutowymi Rolls-Royce Spey. Rekordowa pr´dkoÊç wynosi"a 1227.952 km/h, natomiast lokalna pr´d- koÊç dêwi´ku  zaleÝna od temperatu- ry  oko"o 1197 km/h. Green poprawi" swój w"asny rekord sprzed trzech tygodni, wynoszàcy 1142.272 km/h. Pr´dkoÊç dêwi´ku prze- kroczy" dwukrotnie juÝ dwa dni wcze- Êniej, rekordu jednak nie uznano, ponie- waÝ Green spóêni" si´ minut´ z drugim przejazdem. Do zatwierdzenia wyniku International Automobil Federation (IAF) wymaga dwóch przejazdów w przeciw- nych kierunkach w ciàgu najwyÝej jed- nej godziny. W czasie pobytu na Black Rock wysoki, pewny siebie absolwent Oksfordu pobi" takÝe wczeÊniejszy re- kord z roku 1983 ustanowiony przez EFEKT fali uderzeniowej  z boku wzd"uÝ toru jazdy samochodu Richarda Noble a  cz"owieka, który go wzbija si´ ob"ok kurzu. ÂWIAT NAUKI Luty 1998 21 MARILYN NEWTON mierze’ amatorzy nie majà nic do robo- Na milion litrów paliwa dla transpor- z dziedziny aerodynamiki czy teÝ inte- ty. Zorganizowanie zespo"u Thrusta SSC towego Antonowa z"oÝyli si´ sponsorzy; ligentnego zastosowania magnetyzmu wymaga"o podobnego nak"adu pracy co cz´Êç pieni´dzy pochodzi"a z interneto- ziemskiego do wsparcia grawitacji zna- ma"a kampania wojenna. Wykorzystano wej zbiórki wÊród fanów Thrusta SSC. laz"em... monstrum. nawet ogromny rosyjski samolot trans- Jednym z obserwatorów pojedynku by" Monstrum zaawansowanej technolo- portowy, który dostarczy" samochód na Art Arfons, który walczy" z Breedlove em gii, rzecz jasna. Takie, co to troch´ przy- Black Rock. Thrust SSC okaza" si´ bardzo o tytu" najszybszego cz"owieka na là- pomina rakiet´ Tytan, tyle Ýe w skali 1 : 4 zaawansowanà technicznie konstrukcjà. dzie w latach szeÊçdziesiàtych. 71-letni i na kó"kach. Ossie Millican, szef warsz- Aktywne zawieszenie reagowa"o na Amerykanin, który w swoich ciemnych tatu mechanicznego w SLAC-u i g"ówny zmiany obciàÝenia przedniej i tylnej osi okularach wciàÝ wyglàda na rajdowca, nadzorca budowy pojazdu, objaÊnia, Ýe w miar´ zbliÝania si´ samochodu do licz- móg" wyraziç tylko zdumienie:  Me- przednià cz´Êç kad"uba ich samochodu by 1 Ma. Aby fale uderzeniowe nie znisz- chanik amator juÝ tego nie dokona  po- stanowi komora próÝniowa podobna do czy"y pojazdu, jego podwozie ukszta"to- wiedzia".  Bicie rekordów sta"o si´ biz- tych, które stosuje si´ do oddzielania ma- wano zgodnie z wynikami doÊwiadcze’ nesem wymagajàcym zaawansowanej terii od antymaterii.  Ta konkretna ko- przeprowadzonych w tunelach aerody- techniki. mora  zapewnia  by"a prototypem i ni- namicznych. Garry Stix gdy nie wykorzystywano jej w akcelera- torze. Ale  dodaje  kilkakrotnie spraw- dziliÊmy jà za pomocà licznika Geigera, aby mieç co do tego ca"kowità pewnoÊç. Tym, co naprawd´ robi"o wraÝenie na Newton  1, Einstein  0 publice, by" element, którego nie posia- da" Ýaden z pozosta"ych 34 pojazdów, Fizycy startujà w zawodach i... przegrywajà a mianowicie akcelerator. Nie z peda"em, prawdzie fizycy czàstek nie Gdy wyszli, wyobraziliÊmy sobie, jak bo wszystkie te wyÊcigowce poruszajà si´ sà najwi´kszymi ponuraka- zaprz´gajà swoje superkomputery do wy"àcznie dzi´ki grawitacji, ale prawdzi- Wmi wÊród naukowców, bo to optymalizacji projektu opartego na pod- we urzàdzenie do przyspieszania czàstek. przecieÝ oni zaproponowali powabne stawowych prawach przyrody, a nast´p- Takie, co to rozp´dza elektrony do pr´d- kwarki, rzadko jednak widuje si´ ich nie przekopujà stosy akceleratorowych koÊci bliskiej pr´dkoÊci Êwiat"a, a nast´p- b"aznujàcych, w kaÝdym razie nie w bia- rupieci w poszukiwaniu nadprzewodzà- nie zderza je z pozytonami, aby wytwo- "y dzie’. Tak wi´c kiedy badacze z Line- cych stopów czy teÝ pozytonowo prze- rzyç p´ki subatomowych czàstek tak ar Accelerator Center (SLAC) ze Stan- kszta"conego  niewiadomoczego . W egzotycznych, Ýe w celu ich zobaczenia fordu zwrócili si´ do Scientific American przeróbce szczàtków technologicznego w naturze naleÝa"oby w"óczyç si´ wokó" z proÊbà o wy"oÝenie tysiàca dolarów, cudu wartego wiele milionów dolarów czarnej dziury lub cofnàç si´ w czasie do aby mogli wziàç udzia" w wyÊcigach na zwyci´ski pojazd rajdowy taka inte- Wielkiego Wybuchu. By" to, rzecz jasna, amatorskich pojazdów bez silników, po- lektualna moc z pewnoÊcià nie mog"a tylko ma"y kawa"ek akceleratora i nie stanowiliÊmy nie przepuÊciç takiej Êwiet- zawieÊç. Wyobraêcie wi´c sobie moje uÊwiadczy"oby si´ w nim elektromagne- nej okazji do zabawy. Dochody z za- zdziwienie, kiedy wrzeÊniowego poran- sów czy antymaterii. Niemniej jednak z wodów mia"y zasiliç lokalnà fundacj´ ka w dniu zawodów, przechadzajàc si´ migajàcà, zasilanà z baterii diodà elektro- (Peninsula Community Foundation) w t"umie zebranym wzd"uÝ "agodnie luminescencyjnà, którà zamontowano zwalczajàcà naduÝywanie alkoholu opadajàcej drogi Sand Hill Road ze Stan- w miejscu, gdzie przechodzi"aby wiàzka, przez nastolatków. (SLAC nie moÝe wy- ford University obok SLAC-u i siedzib prezentowa" si´ naprawd´ wspaniale. dawaç federalnych funduszy na takie firm o znacznych udzia"ach w Dolinie I o to w"aÊnie chodzi"o.  Nie zaleÝy imprezy, stàd naukowcy skierowali Krzemowej, zaszed"em do SLAC-u i tam nam na szybkoÊci  zapewnia nieco de- proÊb´ do Scientific American.) zamiast prze"omowego wynalazku fensywnie Millican.  Chcemy zwyci´Ýyç, wykorzystujàc nienewtonowskie efekty. Kiedy druÝyna SLAC-u przyciàga na lini´ startu swego 655-kilogramowego wyÊcigowca nazwanego Z-Mobilem, in- Ýynier Eric Bong wÊlizguje si´ w skórza- ny kombinezon motocyklisty i dosiada potwora.  Zwykle oczekujemy wysoko- energetycznych zderze’, ale nie tym ra- zem  Ýartuje. W dole na linii mety konferansjer pod- grzewa emocje publicznoÊci:  Pojazd ze SLAC-u kosztuje co najmniej milion do- larów  podaje z kamiennà twarzà. Ale uwaga: na drugi tor wtacza si´ konku- rent  pude"kowaty samochód sfinanso- wany przez prawniczà firm´ Venture Law Group i wykonany z czegoÊ, co przypomina chleb. No, moÝe ciasto na precle. Kiedy starter wznosi pistolet, druÝy- na ze SLAC-u przygotowuje si´ do po- Z-MOBILE gotowy do startu. pchni´cia wehiku"u Bonga, choç  te- 22 ÂWIAT NAUKI Luty 1998 EDWARD CALDWELL

Wyszukiwarka