{160}{231}Przespacerujcie się |po planecie Ziemia.
{259}{327}To wspaniałe miejsce.
{338}{474}Jednak nie zawsze tak musi być, |ponieważ pewnego dnia może zniknąć na wieki.
{701}{776}Oto opowieść o wszechświecie, w którym żyjemy...
{800}{882}...oraz o niebezpieczeństwach, jakim stawiamy |czoła przez sam fakt bycia tutaj.
{1045}{1188}Polecimy z asteroidami i kometami, |które zagrażają życiu na naszej planecie.
{1273}{1397}Tu na Ziemi odtworzymy odwieczną tułaczkę |naszego Słońca po galaktyce
{1400}{1518}i odkryjemy katastrofy, które mogłyby |oznaczać nasz koniec.
{1608}{1684}Nasz planeta jest zagrożona.
{1742}{1789}Nasza misja...
{1826}{1889}...to pozostać przy życiu.
{2119}{2220}KOSMOS z Sam'em Neill'em
{2324}{2441}"Pozostając przy życiu"
{2492}{2562}Jeśli ma się żyłkę hazardzisty, |ta planeta to najodpowiedniejsze miejsce do życia.
{2565}{2650}ponieważ samo istnienie tutaj |to ryzyko.
{2697}{2786}A okoliczności działają |na naszą niekorzyść.
{2840}{2902}Czujecie, że macie szczęście? I słusznie.
{2904}{2989}Być może nie zdajecie sobie z tego sprawy, |ale wszyscy jesteśmy szczęściarzami.
{3107}{3166}My ludzie mamy ogromne szczęście, |że tu jesteśmy,
{3169}{3264}ponieważ wszechświat |ciągle próbuje nas zgładzić.
{3324}{3364}Próbuje...
{3427}{3480}...bez powodzenia.
{3539}{3699}Udało nam się przetrwać wszystkie możliwe katastrofy |jakie sprowadził na nas wszechświat. Jak na razie.
{3733}{3805}Jednak nasza szczęśliwa passa |nie będzie trwała wiecznie.
{3910}{4025}Kiedy się skończy, nasza planeta |i cały rodzaj ludzki przestanie istnieć...
{4116}{4197}...chyba że uda nam się temu zapobiec.
{4400}{4488}Czy możliwe, że cała nasza planeta |jest zagrożona?
{4490}{4634}Co może zagrażać planecie o średnicy |trzynastu tysięcy km, czy 6 miliardom ludzi?
{4770}{4886}Aby pojąc to zagrożenie, |trzeba przyjrzeć się mu z bliska.
{4975}{5079}Chcę wam pokazać, jak na początku |wyglądała nasza Ziemia.
{5200}{5283}Tutaj wszystko się zaczyna.
{5344}{5402}Mamy szczęście, że w ogóle istnieje |planeta, na której żyjemy,
{5405}{5521}ponieważ prawie została ona |rozerwana na kawałki nim powstało życie.
{5654}{5738}Oto planeta Ziemia, miliardy lat temu,
{5740}{5794}u progu swego istnienia.
{5807}{5898}Jak widzicie, jest atakowana.
{5914}{6068}To asteroidy, skały jakie zostały |po utworzeniu się samych planet.
{6179}{6326}Niektóre z nich były olbrzymie, a jedna z nich |podążała aby zderzyć się z Ziemią.
{6473}{6564}To zderzenie prawie rozerwało |naszą planetę na kawałki.
{6586}{6681}Uderzyła w nas kula |roztopionej skały wielkości Marsa
{6683}{6745}poruszająca się z ogromną prędkością.
{7272}{7370}W wyniku zderzenia oderwały się |ogromne kawałki od naszej planety.
{7370}{7467}Mimo to planeta przetrwała. |Ale co z naszą przyszłością?
{7468}{7575}Mniejsze odłamki skalne nadal krążą |po naszym Układzie Słonecznym.
{7648}{7706}Nazywamy je asteroidami,
{7710}{7808}i mogłyby zgładzić naszą cywilizację.
{7940}{8043}Wielkość asteroidów waha się od małych kamyczków |do brył wielkości gór, a nawet większych.
{8047}{8148}I są niebezpieczne. |Latają dookoła z ogromnymi prędkościami.
{8152}{8260}Aby zobaczyć ich niszczycielskie możliwości, |wystarczy wybrać się na Księżyc.
{8264}{8403}Trzy, dwa, jeden, zero. |Wszystkie silniki pracują.
{8407}{8513}Człowiek, gatunek zrodzony |i żyjący cały czas na Ziemi,
{8517}{8580}wyrusza podczas tej wyprawy |w Układ Słoneczny.
{8582}{8672}Wszystko, jak sądzę, powiedziano na ten temat. |Ale co można powiedzieć na taki widok?
{8676}{8753}Będziecie nadal |zmniejszać moc.
{8823}{8888}W 1969 roku, po raz pierwszy |w dziejach ludzkości,
{8891}{8986}istoty ludzkie spacerowały |po powierzchni innego świata...
{9026}{9098}Spośród 240 tysięcy.
{9102}{9151}...po Księżycu.
{9200}{9272}Tu Baza Tranquillity (Spokoju). |Orzeł wylądował.
{9276}{9348}Odbiór, Tranquillity, potwierdzamy.
{9451}{9584}I co to był za świat -|pozbawiony powietrza, jałowy i nieprzystępny.
{9771}{9889}Pełen niepokojących dowodów |na istnienie przerażającego niebezpieczeństwa.
{9927}{9987}Księżyc jest wręcz usiany kraterami,
{9990}{10086}śladami po niezliczonych asteroidach, |które w niego uderzyły.
{10200}{10264}Księżyc jest atakowany.
{10371}{10518}A wraz z Księżycem przemierza |przestrzeń kosmiczną inna planeta,
{10520}{10598}ta, którą nazywamy domem.
{10620}{10705}Dlaczego więc nie jesteśmy |tak samo bombardowani?
{10900}{10969}Jest na to prosta odpowiedź...
{11058}{11099}jesteśmy.
{11333}{11475}Ten krater powstał w kilka sekund |około 49 tysięcy lat temu.
{11510}{11627}Jego średnica ma prawie 1,2 km. |Jego głębokość wynosi prawie 200 metrów.
{11630}{11728}Powstał on w wyniku uderzenia |asteroidy o średnicy 40 metrów.
{11730}{11767}Spadła na Ziemię z prędkością
{11769}{11843}około 25 kilometrów na sekundę
{11845}{11945}i eksplodowała z siłą równą |bombie wodorowej o mocy 15 megaton.
{12122}{12188}To Krater Meteor w Arizonie.
{12194}{12266}Geolog Jeff Wynn uważa, że to |co wydarzyło się tutaj
{12268}{12346}mogłoby się wkrótce powtórzyć.
{12466}{12520}Bezpośrednie skutki uderzenia |byłyby druzgocące.
{12523}{12642}Oczywiście wszystko |w obrębie tego krateru
{12644}{12685}zostałoby unicestwione.
{12702}{12807}Zwierzęta pasące się |w odległości kilku kilometrów
{12809}{12863}prawdopodobnie zostałaby zabite |przez falę uderzeniową.
{12865}{12948}Poza tym obszarem, |w zależności od kierunku wiatru,
{12952}{13007}zabiłyby je spadające odłamki.
{13011}{13081}Jest to tylko jeden ogólny przykład
{13083}{13153}tego, co może się wydarzyć, |jeśli uderzenie rzeczywiście nastąpi.
{13200}{13343}Geologowie ciągle znajdują na Ziemi |coraz więcej dowodów takich uderzeń.
{13401}{13466}Krater Meteor w Arizonie |trudno byłoby nie zauważyć.
{13468}{13539}Inne uderzenia są trudniejsze |do wykrycia.
{13647}{13763}Jednak zobaczyliśmy je. |Sfotografowaliśmy je z kosmosu.
{13765}{13924}To pozostałości po gigantycznych kolizjach, |Niektóre z nich są szerokie na 20-30 kilometrów.
{14005}{14095}Ziemia cały czas jest bombardowana.
{14127}{14217}Syberia, rok 1908, |cały las został zrównany z ziemią.
{14322}{14412}Inne uderzenie miało miejsce |w 1933 roku w Arabii Saudyjskiej.
{14522}{14617}To zarejestrowała kamera |w 1972 roku w Kanadzie.
{14620}{14706}Prawie uderzyło i kontynuowało |swą podróż w kosmos.
{14708}{14750}Gdyby uderzyło w Ziemię,
{14754}{14855}eksplodowałoby z siłą większą |od bomby atomowej.
{15000}{15109}Niezwykły jest fakt, iż podczas |tych zdarzeń nikt nie zginął.
{15200}{15255}Ale nawet jeśli asteroida |nie uderzy w nas,
{15257}{15344}mogłaby zrobić coś o wiele |bardziej niebezpiecznego.
{15450}{15515}Mogłaby spaść do oceanu.
{15551}{15612}Jeśli wielka asteroida |z impetem wpadnie do oceanu,
{15614}{15677}mogłaby spowodować |olbrzymią śmiercionośną falę,
{15680}{15768}która zmyłaby z powierzchni |całe miasta.
{15977}{16032}(WYNN) Myślę, że istnieje |duże prawdopodobieństwo,
{16034}{16137}że coś takiego może poważnie |zagrozić rasie ludzkiej
{16139}{16222}w przeciągu następnego stulecia bądź dwóch.
{16254}{16350}Nie jest to optymistyczna perspektywa, |ale zagrożenie jest realne.
{16350}{16431}Całe miasta mogłyby |zniknąć z powierzchni.
{16617}{16676}Czyje miasto spotka taki los |zależy od szczęścia.
{16679}{16755}Zanim jednak uznacie siebie za szczęściarzy, |pomyślcie o tym.
{16759}{16810}To, w którym mieście mieszkacie |może nie jest takie istotne.
{16813}{16943}W kosmosie są bowiem rzeczy |zdolne zniszczyć całą planetę.
{17148}{17233}We wszechświecie istnieją niebezpieczeństwa, |przy których asteroidy...
{17266}{17320}...wydają się zupełnie nieistotne.
{17350}{17463}Nasze teleskopy zarejestrowały obrazy |istnie monstrualnych katastrof.
{17521}{17621}To zdjęcie ukazuje gwiazdę |sto razy większą niż nasze Słońce,
{17625}{17715}wyrzucającą w kosmos |gaz promieniujący elektromagnetycznie..
{17925}{17968}A to jest czarna dziura,
{17970}{18026}wyrzucająca w przestrzeń |strumienie gorącej materii
{18028}{18087}z prędkością zbliżoną do światła.
{18134}{18264}Gdyby znajdowały się one blisko nas, |mielibyśmy nikłe szanse na przeżycie.
{18455}{18542}Wygląda na to, że los nam sprzyja.
{18573}{18644}Przynajmniej do tej pory.
{18648}{18713}Ale na jak długo?
{18786}{18926}Profesor Mike Rampino uważa, że szanse |na długotrwałe przeżycie na Ziemi są nikłe.
{18956}{19075}Szczęście prawdopodobnie ogrywa |dużą rolę w utrzymaniu życia na Ziemi.
{19077}{19167}Trzeba uświadomić sobie, |że galaktyka to bardzo niespokojne miejsce.
{19170}{19283}Jeśli szczęście nas opuści, może to unicestwić |całe złożone życie na naszej planecie.
{19450}{19480}Oto co stanowi problem.
{19552}{19659}Nie zauważamy tego, |ale Ziemia znajduje się w ciągłym ruchu.
{19703}{19750}Podczas, gdy my żyjemy własnym życiem,
{19752}{19890}ten świat pędzi przez galaktykę z prędkościa|230 kilometrów na sekundę.
{19942}{20010}A duża prędkość oznacza duże ryzyko -
{20012}{20070}niektórzy wygrywają, |inni przegrywają.
{20177}{20218}Nie zdajemy sobie sprawy z tego,
{20220}{20287}że balansujemy nad przepaścią.
{20342}{20443}Wyobraźcie sobie, że orbita Ziemi |jest jak przejażdżka szybką kolejką.
{20527}{20604}Poruszając się po tej orbicie
{20606}{20670}mijamy chmury gazu.
{20900}{20978}Możemy zbliżyć się do czarnych dziur.
{21135}{21211}Możemy zbliżyć się do gwiazd.
{21301}{21382}Możemy zbliżyć się |do eksplodujących supernowych.
{21468}{21564}Każdy z tych obiektów mógłby wywołać |katastrofalne skutki na Ziemi.
{21742}{21807}Brzmi niesłychanie? |To całkiem możliwe.
{21807}{21895}Życie na Ziemi przynajmniej 20 razy |było bliskie zagłady.
{21897}{21934}Sprawy pogarsza fakt,
{21936}{21983}że to się znów wydarzy.
{22027}{22133}Przypomnijcie sobie przecież |co stało się z dinozaurami.
{22277}{22363}Podróżowanie w kosmosie |to niebezpieczne zajęcie.
{22523}{22625}Nie chodzi tylko o to, że się poruszamy, |ale również o to, dokąd zmierzamy.
{22628}{22779}Ziemia regularnie przelatuje |przez najniebezpieczniejsze regiony naszej galaktyki.
{22845}{22888}(RAMPINO) Gdyby można by było |przyspieszyć czas
{22890}{23010}i przyjrzeć się orbicie Ziemi w galaktyce |i dookoła galaktyki,
{23012}{23108}wyglądałoby to jak |bardzo szybka karuzela -
{23110}{23224}Słońce i planety poruszające się |w górę i w dół,
{23226}{23349}i w tym samym czasie, poruszające się |bardzo szybko wokół galaktyki.
{23404}{23500}Pełne okrążenie wokół galaktyki |trwa 250 milionów lat.
{23502}{23614}Ale w tym samym czasie poruszamy się |w najgęstszej części galaktyki co 30 milionów lat.
{23649}{23702}To jest właśnie ta niebezpieczna strefa.
{23827}{23857}Co trzydzieści milionów lat
{23859}{23972}nasza planeta przemierza obszar |gęsto zapełniony gwiazdami.
{24046}{24112}I dlatego co około trzydzieści milionów lat
{24114}{24219}życie na Ziemi staje w obliczu |poważnego zagrożenia.
{24276}{24320}Zbieg okoliczności?
{24640}{24664}Oto nasza galaktyka,
{24666}{24796}Ogromny, płaski dysk złożony z 400 bilionów |gwiazd wirujących dookoła.
{24800}{24899}Najjaśniejsze obszary to te, |gdzie jest najwięcej gwiazd.
{24901}{24976}To są właśnie te niebezpieczne strefy.
{24980}{25073}A ta gwiazda to nasze Słońce.
{25132}{25198}W tej chwili...
{25220}{25280}...jest dokładnie tutaj,
{25282}{25370}kolejny punkt w chmurze gwiazd, |która stanowi naszą galaktykę.
{25374}{25467}Ale przyjrzyjcie się dokładnie |i zobaczcie jak się porusza.
{25707}{25800}Nie tylko porusza się wokół galaktyki, |ale również w górę i w dół.
{25804}{25868}A tam, gdzie wędruje Słońce, |podąża również Ziemia.
{25872}{25970}Tak więc regularnie niczym w zegarku |przedzieramy się przez niebezpieczną strefę.
{25992}{26092}I za każdym razem gdy to robimy, |okoliczności nie sprzyjają nam.
{26227}{26284}Oto jak to działa.
{26375}{26501}To nasze Słońce, a każdy |z tych małych punkcików to gwiazda.
{26550}{26636}Gdy nasze Słońce porusza się |w górę i w dół przez galaktykę,
{26638}{26698}mijamy ich miliony.
{26700}{26823}A gdzie gwiazdy są najgęstsze, |niebezpieczeństwo jest największe.
{27029}{27080}Te inne gwiazdy są niebezpieczne |z powodu
{27082}{27193}silnego oddziaływania ich grawitacji |na nasz Układ Słoneczny.
{27275}{27368}Oddalając się od Słońca, |z dala od Ziemi i pozostałych planet
{27370}{27420}w końcu napotkacie to:
{27422}{27481}biliony brył lodu.
{27485}{27554}Ogromna chmura w kosmosie.
{27600}{27655}Jeżeli inna gwiazda |za bardzo zbliży się,
{27657}{27726}jej grawitacja oddziałuje na chmurę...
{27780}{27873}...i wyrzuca bryły lodu |w kierunku Słońca.
{27970}{28092}O średnicy ponad 10 km, |lecąc z prędkością 40 km/s,
{28094}{28206}ta bryła rozpoczyna trwającą miliony lat |wędrówkę do samego serca Układu Słonecznego.
{28281}{28369}Te ogromne śnieżne kule |znamy również pod inną nazwą.
{28401}{28467}To kometa.
{28578}{28620}Gdy zbliża się do Słońca
{28623}{28719}nagrzewa się i wyrzuca |chmurę gazu i pyłu.
{28803}{28912}Zostawia za sobą ślad |w postaci ogromnej chmury...
{28952}{29012}... ogona komety.
{29052}{29118}Ale ta kometa |nie uderza w Słońce.
{29120}{29199}Okrąża je i zawraca.
{29274}{29325}Przelatuje obok Merkurego,
{29327}{29419}a siła grawitacyjna planety |zmienia kurs komety.
{29527}{29598}Ostatecznie przelatuje obok Księżyca
{29600}{29685}i zmierza prosto w kierunku Ziemi.
{30074}{30208}Oto co spotkało dinozaury |65 milionów lat temu.
{30225}{30291}Ile czasu NAM zostało?
{30400}{30426}Do tej pory mieliśmy szczęście.
{30428}{30489}Jeśli spojrzycie na historię |życia na Ziemi,
{30491}{30590}przeciętna życia jednego gatunku |wynosi zaledwie kilka milionów lat.
{30592}{30685}Istoty ludzkie istnieją |od kilku milionów lat.
{30740}{30808}Nie wróży to dobrze przyszłości
{30810}{30881}istnienia istot ludzkich |na Ziemi.
{30972}{31076}Ostatni raz minęliśmy niebezpieczną strefę |milion lat temu.
{31078}{31160}Ale to nie oznacza, |że już jesteśmy bezpieczni,
{31237}{31297}ponieważ milion lat wystarczy |aby komety
{31299}{31373}dotarły do naszego |Układu Słonecznego.
{31500}{31622}W lipcu 1994 roku jedna z nich |uderzyła prosto w Jowisza,
{31624}{31700}przyciągnięta jego potężną siłą grawitacji.
{31808}{31917}Te niewyraźne zdjęcia |ukazują potężną eksplozję.
{32020}{32117}Jej obszar był większy |niż cała nasza planeta.
{32302}{32372}Gdyby Jowisz nie przechwycił |tej komety,
{32374}{32433}gdyby zamiast tego |uderzyła w Ziemię,
{32435}{32509}mógłby być to nasz koniec.
{33011}{33074}Mówiłem, że mamy szczęście.
{33186}{33248}Nie tylko w 1994 roku |Jowisz nas uratował.
{33250}{33306}Ocalił nas tysiące razy.
{33402}{33476}Robi to od samego początku istnienia |naszego Układu Słonecznego.
{33478}{33575}Bez Jowisza życie na Ziemi |nigdy by się nie pojawiło.
{33712}{33793}Pamiętacie te wszystkie asteroidy |we wczesnym Układzie Słonecznym?
{33795}{33854}Wtedy latało ich wokoło tak wiele,
{33856}{33943}że życie nie mogło powstać.
{34010}{34089}To Jowisz zmienił to.
{34091}{34194}Jego potężna siła grawitacyjna wsysa |wszystko, co się za bardzo zbliży.
{34443}{34509}Oglądacie to z przyspieszeniem |miliona lat na sekundę.
{34513}{34565}Jowisz umożliwił zaistnienie |życia na Ziemi,
{34567}{34677}Ściągał na siebie siłę asteroidów |i osłaniał naszą planetę.
{34800}{34888}Dziś nadal przechwytuje asteroidy.
{34924}{34972}Lecz na nasze nieszczęście,
{34974}{35089}liczba asteroidów |jest nieskończona.
{35201}{35288}Prędzej czy później szczęście nas opuści, |tak jak dinozaury.
{35290}{35332}Jowisz nie jest w stanie |przechwycić ich wszystkich.
{35334}{35407}A wystarczy tylko jedna.
{35411}{35467}Na przykład ta.
{35710}{35810}Powstaje pytanie |cóż my z tym zrobimy?
{36092}{36175}Wygląda na to, że mamy problem.
{36301}{36388}Ta asteroida to kolos |o średnicy 50 kilometrów.
{36390}{36498}Sto miliardów ton skały otoczonych |przez chmurę pyłu i gruzu.
{36500}{36575}Porusza się z prędkością |40 kilometrów na sekundę...
{36598}{36679}I zmierza prosto w kierunku Ziemi.
{36822}{36907}Jak więc zamierzamy |sobie z tym poradzić?
{36907}{36983}Amerykańskie wojsko |jest w stanie gotowości.
{37001}{37149}Sierżant Rob Medrano kieruje naziemnym |systemem wykrywania asteroid.
{37315}{37369}Obecnie komety i asteroidy stanowią
{37371}{37474}największe zagrożenie |pochodzące z kosmosu.
{37507}{37566}Regularnie uderzają one w Ziemię,
{37568}{37634}jednak w większości |są to bardzo małe obiekty.
{37704}{37759}Nasze obawy skupiają się |na dużych obiektach,
{37761}{37855}które w momencie penetracji ziemskiej |atmosfery są znacznych rozmiarów.
{37857}{37987}Mając to na uwadze, miesięcznie |znajdujemy przeciętnie cztery takie obiekty.
{38174}{38329}Asteroida mija Marsa. |Dzieli ją teraz od Ziemi tylko 45 dni.
{38401}{38475}Już teraz czas nam ucieka.
{38477}{38542}Samo wykrycie zagrożenia to za mało.
{38544}{38622}Chodzi o to, aby coś z tym zrobić.
{38785}{38820}Istnieje kilka możliwości.
{38822}{38970}Jedną to wystrzelenie rakiety z głowicą nuklearną |i rozsadzenie jej na kawałki.
{38990}{39100}Inna możliwość to umieszczenie |rakiet chemicznych na tym obiekcie
{39102}{39150}i dosłownie próba zmiany kursu.
{39152}{39206}Wszystko to wymaga wystarczającej ilości czasu
{39208}{39346}na przygotowanie się do wprowadzenia |tak dużego projektu jak ten i działania.
{39668}{39808}Istnieją dwie możliwości, które pozwolą ludzkości |przeżyć w odległej przyszłości.
{39810}{39886}Jedna to coś w rodzaju |ochrony planetarnej.
{39920}{40052}Druga to zabezpieczenie |- udanie się na inne planety...
{40127}{40208}...tak, że gdy nastąpi katastrofa |na tej jednej planecie,
{40210}{40307}nie zgładzi ona ludzkości doszczętnie.
{40517}{40607}Jakaś asteroida nadal |może potencjalnie uderzyć w Ziemię,
{40609}{40740}co zniszczyłoby życie zupełnie |w tej postaci, jaka znamy.
{40940}{41013}Jeśli chodzi o naszą ochronę
{41015}{41091}przewidywanie, gdzie asteroida |rzeczywiście uderzy
{41093}{41158}to jedyne, czym dysponujemy.
{41450}{41529}Jak na razie, przeżyliśmy.
{41578}{41612}Ale co z przyszłością?
{41614}{41722}Aby ją zabezpieczyć powinniśmy |działać już teraz.
{41785}{41833}Pewnego dnia szczęście |opuści naszą planetę.
{41835}{41878}To kwestia czasu.
{41880}{41960}Musimy stworzyć taką technologię, |aby się bronić.
{42054}{42147}Ponieważ jeżeli nie będziemy przygotowani, |istnieje możliwość, że pewnego dnia...
{42360}{42465}... pewnego dnia rodzaj ludzki |przestanie istnieć.
{42470}{42530}Tłumaczenie: SliderOh, |korekta: m06166 (www.mvgroup.org)