�� Zarzdzanie i in|ynieria produkcji "Podstawy metrologii"
wiczenie nr 1
Pomiary wymiar�w zewntrznych za pomoc suwmiarki
1.Cel wiczenia
Zapoznanie student�w z pomiarami za pomoc suwmiarek oraz technik pomiar�w tymi
przyrzdami.
2.Podstawy teoretyczne
Przyrzdy suwmiarkowe tworz grup najbardziej rozpowszechnionych przyrzd�w
pomiarowych - stosowanych bezpo[rednio przez pracownik�w przy wymiarowej kontroli
drobnych cz[ci maszyn.
Przyrzdem suwmiarkowym nazywa si przyrzd, w kt�rym po prowadnicy
zaopatrzonej w podziaBk kreskow przesuwa si suwak, czsto z urzdzeniem zwanym
noniuszem, sBu|cym do zwikszania dokBadno[ci odczytywania pomiaru. Najbardziej
charakterystycznym reprezentantem tej grupy jest suwmiarka . SkBada si ona zawsze z
prowadnicy wraz ze szczk staB i szczki przesuwnej wraz z suwakiem .
Rysunek 1. Suwmiarka widok og�lny Budowa suwmiarki: 1 - StaBa szczka do pomiaru
wymiar�w zewntrznych; 2 - Ruchoma szczka do pomiaru wymiar�w zewntrznych; 3 -
StaBa szczka do pomiaru wymiar�w wewntrznych; 4 - Ruchoma szczka do pomiaru
wymiar�w wewntrznych; 5 - Noniusz zwikszajcy dokBadno[ pomiarow do 0,1[mm]; 6 -
Noniusz; 7 - PodziaBka calowa; 8 - Dzwignia zacisku ustalajcego poBo|enie przesuwnej
szczki; 9 - PodziaBka milimetrowa; 10 - GBboko[ciomierz, do pomiar�w gBboko[ci i
wymiar�w mieszanych
Zarzdzanie i in|ynieria produkcji "Podstawy metrologii"
DBugo[ dziaBki elementarnej noniusza a' okre[la r�wnanie:
(1)
gdzie: a - dBugo[ dziaBki elementarnej podziaBki prowadnicy,
�- moduB noniusza,
i - dokBadno[ odczytania,
za[ liczba dziaBek elementarnych noniusza n wynosi:
(2)
gdzie: L - dBugo[ noniusza.
DokBadno[ odczytania i wyznaczona jest z r�wnania:
(3)
NONIUSZ- jest to dodatkowa podziaBka kreskowa, umo|liwiajca odczytanie uBamkowej
cz[ci warto[ci podziaBki gB�wnej. Stosuje si w praktyce noniusze liniowe i ktowe. Zasada
dziaBania przyrzdu z podziaBk noniusza, oparta jest na r�|nicy wielko[ci dziaBki
elementarnej podziaBki gB�wnej i dziaBki noniusza.
Zarzdzanie i in|ynieria produkcji "Podstawy metrologii"
W celu dokonania pomiaru odsuwamy suwak suwmiarki w prawo, tak aby mierzony element
przedmiotu mie[ciB si midzy rozsunitymi szczkami. Zsuwamy nastpnie szczki na
przedmiocie, tak, aby krawdzie ograniczajce zadany wymiar byBy prostopadBe do
prowadnicy. Nastpnie dosuwamy szczk przesuwn a| do zetknicia si pBaszczyzny
dotykowej szczk z krawdzi przedmiotu. Nie nale|y zbyt mocno dociska, poniewa| mo|e
to spowodowa bBd w pomiarze. Odczytujemy liczb caBych milimetr�w wskazan przez
zerow kresk noniusza, oraz liczb dziesitych cz[ci milimetra wskazan przez kresk
noniusza znajdujc si na przedBu|eniu pewnej kreski podziaBki prowadnicy
Rysunek 2. Pomiar suwmiark
Odczyt wyniku otrzymanego z pomiaru suwmiark dokonywany jest w nastpujcej
kolejno[ci:
- ustalamy warto[ a dziaBki elementarnej podziaBki prowadnicy;
- okre[lamy liczb k peBnych dziaBek elementarnych prowadnicy, zawartych midzy
zerow kresk podziaBki prowadnicy i zerow kresk noniusza;
- obliczamy iloczyn k x a;
- okre[lamy liczb n wszystkich dziaBek elementarnych noniusza;
- obliczamy dokBadno[ odczytania i, korzystajc z r�wnania (3);
- ustalamy numer m -tej kreski noniusza, kt�ra pokrywa si z dowoln kresk
podziaBki prowadnicy;
- obliczamy iloczyn m x i;
- sumujemy obliczone wcze[niej iloczyny k x a + m x i, otrzymujc w ten spos�b
wynik pomiaru.
Zarzdzanie i in|ynieria produkcji "Podstawy metrologii"
Na tej samej zasadzie co suwmiarki s zbudowane gBboko[ciomierze i wysoko[ciomierze
suwmiarkowe.
W zale|no[ci rodzaju urzdzenia odczytowego rozr�|nia si:
�� suwmiarki analogowe z podziaBk kreskow na prowadnicy i noniuszem na suwaku
�� suwmiarki czujnikowe z listw zbat na prowadnicy i czujnikiem zegarowym
�� suwmiarki cyfrowe z naklejonym na prowadnicy liniaBem pojemno[ciowym i
elektronicznym wskaznikiem cyfrowym.
Rysunek 3. A) suwmiarka analogowa, B) suwmiarka cyfrowa, C) suwmiarka czujnikowa
3.Przebieg wiczenia
Zwymiarowa dany element przy u|yciu suwmiarek.
Sprawozdanie
4.W sprawozdaniu nale|y zamie[ci szkice danego elementu z wymiarami dokonanymi za
pomoc r�|nych suwmiarek. Poda dokBadno[ z jak pomiary zostaBy wykonane. Zamie[ci
wnioski i uwagi dotyczce pomiar�w.
Literatura
KarpiDski T., Kacalak W., Aukianowicz Cz., Aukianowicz T.: wiczenia laboratoryjne z
metrologii mechanicznej, Koszalin, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki KoszaliDskiej
1997.
PrzykBadowe pytania kontrolne:
1.Opisz pomiar suwmiarka analogow.
2.W jaki spos�b oblicza si dokBadno[ odczytu przyrzd�w suwmiarkowych ?
3. Co to jest noniusz?
4. Budowa suwmiarki analogowej.
Zarzdzanie i in|ynieria produkcji "Podstawy metrologii"
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
ćwiczenie mikrometr nr2 Mi SPcwiczenie lab nr1więcej podobnych podstron