plik


ÿþ Cukrzyca jest to grupa chorób o ró|nej etiologii, charakteryzujcych si przewlekB hiperglikemi spowodowan zaburzeniem wydzielania i/albo dziaBania insuliny bdz kombinacj obu tych stanów. W wyniku choroby dochodzi do przewlekBego uszkodzenia, zaburzeD czynno[ci i niewydolno[ci ró|nych narzdów, w tym oczu, nerek i nerwów. Osoby z cukrzyc s obci|one zwikszonym ryzykiem choroby wieDcowej oraz mia|d|ycy ttnic obwodowych i mózgowych. Raport Grupy Konsultacyjnej WHO (1999) Epidemiologia Cukrzyca: dotyczy ok. 5% populacji [wiata w latach 1995-2025 liczba chorych w krajach rozwinitych zwikszy si o 43%, a w krajach rozwijajcych si (w tym w krajach Europy Zrodkowej i Wschodniej) zwikszy si a| o 170% (WHO) zajmuje w skali wielko[ci obci|enia spoBecznego drugie miejsce po chorobie niedokrwiennej serca, pochBaniajc co okoBo 5% caBkowitego bud|etu sBu|by zdrowia Epidemiologia w Polsce w cigu najbli|szych 20 lat znaczco zwikszy si liczba osób chorych na cukrzyc dziki wydBu|eniu czasu |ycia , zmianie stylu |ycia, oraz zmianie zachowaD dietetycznych obecnie w Polsce mamy okoBo 2 mln ludzi z cukrzyc, z czego ok. 800 tys. osób nie wie, |e ma t chorob w populacji Warszawy, u osób dorosBych wskaznik chorobowo[ci z powodu cukrzycy wynosiB w 2000 r. 6,1% Epidemiologia Tylko 50% przypadków cukrzycy jest wykrytych i poddanych terapii, w[ród nich dominuj pacjenci z typem 2  okoBo 80-90%. PozostaBe 50% to tzw.  cukrzyca nieznana , która zostaje po raz pierwszy rozpoznana podczas badaD epidemiologicznych. Epidemiologia typowe objawy cukrzycy (polidypsja, poliuria, ubytek masy ciaBa, osBabienie, zaka|enia) wystpuj rzadko, nie przekraczajc 30% wszystkich przypadków zaburzeD gospodarki wglowodanowej, a 50% przypadków w grupie rozpoznanej cukrzycy [Screen-Pol 1998] [redni czas od pocztku choroby do rozpoznania wynosi 9-12 lat w momencie rozpoznania ju| co trzecia osoba z cukrzyc ma okre[lone uszkodzenia narzdowe, a powikBania nie leczonej cukrzycy wystpuj ju| w ponad 50% przypadków [UKPDS]. Etiologiczna klasyfikacja cukrzycy Inne swoiste Cukrzyca typy cukrzycy typu 2 Dysfunkcja komórek beta uwarunkowana genetycznie (MODY) Defekty dziaBania insuliny uwarunkowane genetycznie Choroby cz[ci zewntrzwydzielniczej trzustki: Cukrzyca zapalenie, uraz, nowotwory, inne Endokrynopatie: akromegalia, choroba Cushinga, glukagonoma, guz chromochBonny nadnerczy Cukrzyca wywoBana przez leki i substancje chemiczne Infekcje: ró|yczka wrodzona, wirus cytomegalii Cukrzyca Cukrzyca typu 1 ci|arnych Inne zespoBy genetyczne zwizane niekiedy z cukrzyc (ZespóB Klinefeltera, Turnera) Raport Grupy Konsultacyjnej WHO (1999) Kryteria rozpoznawania cukrzycy wg WHO §ð Objawy cukrzycy oraz przypadkowe oznaczenie Objawy cukrzycy oraz przypadkowe oznaczenie glikemii we krwi e" 200 mg/dl (11,1 mmol/l) glikemii we krwi e" 200 mg/dl (11,1 mmol/l) §ð St|enie glukozy na czczo e" 126 mg/dl St|enie glukozy na czczo e" 126 mg/dl (7 mmol/l) (7 mmol/l) [na czczo = bez jedzenia minimum 8 godzin] [na czczo = bez jedzenia minimum 8 godzin] §ð St|enie glukozy w 2 godz. OGTT e" 200 mg/dl St|enie glukozy w 2 godz. OGTT e" 200 mg/dl (11,1 mmol/l) (11,1 mmol/l) Zasady oznaczania glikemii w celu rozpoznawania cukrzycy §ð oznaczenia powinno si wykonywa w osoczu krwi oznaczenia powinno si wykonywa w osoczu krwi |ylnej |ylnej §ð próbk krwi nale|y w mo|liwie krótkim czasie próbk krwi nale|y w mo|liwie krótkim czasie dostarczy do laboratorium, a krwinki oddzieli od dostarczy do laboratorium, a krwinki oddzieli od osocza do 60 minut po pobraniu materiaBu osocza do 60 minut po pobraniu materiaBu §ð je[li nie jest to mo|liwe, do pobieranej krwi nale|y je[li nie jest to mo|liwe, do pobieranej krwi nale|y doda substancje hamujce glikoliz doda substancje hamujce glikoliz §ð w celach diagnostycznych nie mo|na stosowa w celach diagnostycznych nie mo|na stosowa oznaczeD st|enia glukozy w peBnej krwi |ylnej lub oznaczeD st|enia glukozy w peBnej krwi |ylnej lub wBo[niczkowej wykonywanych za pomoc wBo[niczkowej wykonywanych za pomoc glukometrów. glukometrów. Zasady przeprowadzania doustnego testu tolerancji glukozy. §ð przed przeprowadzeniem testu nie nale|y zmienia diety, a w przed przeprowadzeniem testu nie nale|y zmienia diety, a w szczególno[ci ogranicza spo|ycia wglowodanów. szczególno[ci ogranicza spo|ycia wglowodanów. §ð pobranie wyj[ciowej próbki krwi |ylnej w celu wykonania pobranie wyj[ciowej próbki krwi |ylnej w celu wykonania oznaczenia st|enia glukozy w osoczu; oznaczenia st|enia glukozy w osoczu; §ð pacjent wypija 75 g (dzieci 1,75 g/kg mc. do 75 g) bezwodnej pacjent wypija 75 g (dzieci 1,75 g/kg mc. do 75 g) bezwodnej glukozy rozpuszczonej w 250-300 ml wody w cigu 5 minut; glukozy rozpuszczonej w 250-300 ml wody w cigu 5 minut; §ð po obci|eniu pacjent pozostaje w spoczynku, w pozycji po obci|eniu pacjent pozostaje w spoczynku, w pozycji siedzcej; siedzcej; §ð po 120 minutach po wypiciu glukozy nale|y pobra drug po 120 minutach po wypiciu glukozy nale|y pobra drug próbk krwi |ylnej w celu oznaczenia st|enia glukozy w próbk krwi |ylnej w celu oznaczenia st|enia glukozy w osoczu osoczu Interpretacja oznaczenia glikemii na czczo norma: < 6,1mmol/l (<110mg/dl) nieprawidBowa glikemia na czczo: e" 6,1mmol/l (e" 110mg/dl) i < 7,0mmol/l (<126mg/dl) cukrzyca: e" 7,0mmol/l (e"126mg/dl), (wymaga potwierdzenia w ponownym badaniu) Interpretacja dwugodzinnego testu obci|enia 75g glukozy upo[ledzona tolerancja glukozy: w 2 godzinie testu glikemia wynosi e" 7,8mmol/l (e"140 mg/dl) i < 11,1mmol/l (< 200 mg/dl). cukrzyca: w 2 godzinie testu glikemia wynosi e" 11,1mmol/l (e" 200 mg/dl) Zasady leczenia cukrzycy typu 2 I. Leczenie niefarmakologiczne prozdrowotny tryb |ycia modyfikacja |ywienia - dieta cukrzycowa leczniczy trening mi[niowy II. Leczenie farmakologiczne 1. Majce na celu uzyskanie  prawie-normoglikemii leki ß-cytotropowe leki zmniejszajce insulinooporno[ leki zwalniajce wchBanianie glukozy insulina 2. Normalizujce inne zaburzenia skojarzone z cukrzyc leczenie wieloczynnikowe III. Edukacja terapeutyczna i ocena jako[ci leczenia IV. Leczenie chorób towarzyszcych Cele leczenia cukrzycy Wyeliminowanie objawów zwizanych z hiperglikemi Uzyskanie jako[ci |ycia zapewniajcej odczuwanie wBasnej warto[ci oraz indywidualnej i spoBecznej satysfakcji Skuteczne zapobieganie ostrym i przewlekBym powikBaniom tej choroby Eliminacja inwalidztwa, zwikszenie sprawno[ci i normalizacja stylu |ycia Osignicie przez chorych na cukrzyc dBugo[ci |ycia odpowiadajcej [redniemu okresowi |ycia w populacji ogólnej, do której nale| Leczenie cukrzycy typu 2 Stopniowane podej[cie : 1. dieta + zwikszenie aktywno[ci fizycznej 2. lek doustny - monoterapia 3. kombinacja leków doustnych 4. lek doustny + insulina 5. insulina Dieta cukrzycowa —ð zapotrzebowanie energetyczne —ð waga nale|na x 32 w przypadku lekkiej pracy fizycznej (jest to najczstsza sytuacja) —ð waga nale|na x 40 w przypadku [rednio ci|kiej pracy fizycznej. —ð waga nale|na x 48 w przypadku ci|kiej pracy fizycznej —ð waga nale|na w kg —ð dla m|czyzn: Wzrost -100 —ð dla kobiet: Wzrost - 10% -100 —ð waga idealna Ideal Body Weight —ð 50+ ((wzrost-150)x 0,6) dla kobiet —ð 50+ ((wzrost-150)x 0,7) dla m|czyzn Dieta cukrzycowa 15% 55% wglowodany 30% tBuszcze biaBka Modyfikacja stylu |ycia —ð zwikszenie aktywno[ci fizycznej biorc pod uwag stan wydolno[ci kr|eniowo-oddechowej, stan narzdu ruchu, warto[ci ci[nienia ttniczego krwi i wiek pacjenta. —ð regularny wysiBek trwajcy 30-60minut minimum 3 razy w tygodniu —ð wskazane s systematyczne spacery ze stopniowo wydBu|anym ich dystansem, pBywanie, wiczenia w basenie, jazda na rowerze, gimnastyka rekreacyjna, jogging itp WysiBek fizyczny- efekty niepo|dane " Zaburzenia ze strony ukBadu kr|enia: - wywoBanie lub nasilenie dolegliwo[ci dBawicowych, - wzrost ci[nienia ttniczego krwi, - powysiBkowe niedoci[nienie ortostatyczne. " Mikroangiopatia: -wylewy krwi do siatkówki, - nasilenie biaBkomoczu, - przyspieszenie innych uszkodzeD spowodowanych mikroangiopati. " Zaburzenia metaboliczne: - nasilenie hiperglikemii lub pojawienie si ketonurii, - wywoBanie hipoglikemii u chorych leczonych pochodnymi sulfonylomocznika, -powstanie kwasicy mleczanowej u chorych otrzymujcych biguanidy. " Zaburzenia ze strony ukBadu mi[niowo- szkieletowego: - wywoBanie traumatycznych owrzodzeD stóp u osób z neuropati czuciow, - zBamanie ko[ci spowodowane osteoporoz lub niedokrwieniem ko[ci - uszkodzenie gaBki ocznej, wylewy krwi do gaBki ocznej. Leczenie cukrzycy —ð Je|eli dieta + modyfikacja stylu |ycia konsekwentnie realizowane w cigu 2-3 miesicy nie przynosz rezultatów pod postaci wyrównania cukrzycy nale|y zastosowa farmakoterapi Farmakoterapia cukrzycy typu 2 —ð Leki pobudzajce sekrecj insuliny —ð a. pochodne sulfonylomocznika —ð b. glinidy —ð Leki zwikszajce wra|liwo[ na insulin —ð a. metformina —ð b. tiazolidinediony —ð Leki hamujce wchBanianie glukozy —ð Insuliny —ð wieprzowe —ð ludzkie —ð analogi insulin Rodzaje insulin —ð SzybkodziaBajce (Humalog, NovoRapid, Apidra) —ð KrótkodziaBajce (Humulin R, Actrapid) —ð O po[rednim czasie dziaBania (Humulin N, Insulatard) —ð DBugodziaBajce (Humulin U, Humulin L, Ultratard HM) —ð DBugodziaBajce analogi Lantus, Detemir —ð SzybkodziaBajca insulina w postaci wziewnej (Exubera) Konsekwencje cukrzycy choroby ukBadu sercowo- nefropatia stanowi naczyniowego, przede powa|ny problem wszystkim zawaB serca i w cukrzycy, w mózgu, odpowiadaj za skrajnych 60-70% zgonów tej przypadkach subpopulacji. Ryzyko zgonu z przyczyn prowadzc do sercowo-naczyniowych schyBkowej jest 2-4 razy wy|sze ni| u niewydolno[ci osób bez cukrzycy nerek. retinopatia cukrzycowa ryzyko amputacji jest 15-46x stanowi gBówn przyczyn wiksze u chorych na [lepoty w dorosBej cz[ci cukrzyc w porównaniu z populacji. osobami bez cukrzycy definicja ZespoBem stopy cukrzycowej okre[la si zespóB objawów klinicznych zwizanych ze zmianami na stopach osób chorujcych na cukrzyc przez wiele lat. Zmiany te mog dotyczy skóry, tkanki podskórnej, mi[ni lub ko[ci Znaczenie —ð Najbardziej bolesn konsekwencj zespoBu stopy cukrzycowej jest amputacja. —ð okoBo 70% wszystkich wykonywanych na [wiecie amputacji jest wykonywana w[ród chorych na cukrzyc. —ð liczba amputacji koDczyn w[ród chorych na cukrzyc nie zmniejsza si, a nawet ro[nie. —ð midzynarodowe programy, midzynarodowe deklaracje, zobowiazuj poszczególne kraje do wzmo|enia wysiBków, majcych na celu ograniczenie liczby amputacji, np. o 50%. epidemiologia —ð zespóB stopy cukrzycowej w Polsce wystpuje u 0,6-2% osób z cukrzyc typu 1 oraz u 12-18% chorych z cukrzyc typu 2 —ð czsto[ amputacji 6,3% —ð czas hospitalizacji 50 dni uproszczony podziaB —ð owrzodzenie neurogenne; prawie 3/4 stóp cukrzycowych jest etiologii neurogennej —ð zgorzel naczyniopochodn, czyli stop niedokrwienn —ð posta mieszan coroczna ocena stanu stopy u chorego z cukrzyc —ð badanie takie powinno by przeprowadzane przez lekarza pierwszego kontaktu, diabetologa lub wyspecjalizowan pielgniark —ð nie wymaga specjalistycznego sprztu —ð chory musi zdj skarpety —ð badajcy powinien oceni nie tylko stopy, ale i caBe koDczyny dolne nale|y zwróci uwag na —ð ksztaBt stóp —ð stan skóry —ð ttno na ttnicy grzbietowej stopy i na wysoko[ci kostek —ð czucie wibracji i bólu —ð stan obuwia chorego —ð jako[ skarpet Mikrobiologia zaka|eD —ð zaka|enia pierwotne (G+): Staphylococcus i Streptococcus, —ð zaka|enia pó|niejsze (gdy rana trwa dBu|ej ni| 2 mies., : beztlenowce,grzyby, paBeczka ropy bBkitnej lub MRSA). —ð infekcje dro|d|akami (prawie 2 proc.), które bardzo zle si lecz. —ð czasami w posiewie pojawiaj si Acinetobacter, Enterobacter lub Klebsiella. ZespóB stopy cukrzycowej niedokrwiennej —ð drugi co do czsto[ci zespóB makroangiopatii w cukrzycy —ð jest zachowanie unerwienia czuciowego, a co za tym idzie wzmo|one odczuwanie bólu —ð kliniczne objawy upo[ledzenia ukrwienia —ð blado[ stopy i gorsze jej ucieplenie —ð zwikszona podatno[ na infekcje oraz na urazowo[ —ð sucha martwica —ð zgorzel wilgotna albo zaka|ona ZespóB stopy cukrzycowej niedokrwiennej ZespóB stopy cukrzycowej neuropatycznej Leczenie chirurgiczne —ð amputacje, —ð rewaskularyzacja, —ð udra|nianie naczyD, —ð omijajce przeszczepienia naczyniowe, —ð zakBadanie protez naczyniowych (tzw. stentów), —ð przezskórna angioplastyka. —ð przeszczepienia pBatków skóry, szczególnie u chorych z ranami znacznych rozmiarów leczenie zachowawcze —ð Wyrównanie cukrzycy —ð Eradykacja —ð Opatrunki —ð Poruszanie si chorych —ð Rehabilitacja —ð Leczenie farmakologiczne Opracowanie rany —ð usuwanie cz[ci martwiczych owrzodzenia —ð chirurgiczne opracowanie rany —ð przepBukiwanie rany wod utlenion i roztworem 10% soli kuchennej —ð opatrunki hydrokoloidowe, alginaty i pianki —ð nastpowe natBuszczanie skóry wokóB owrzodzenia opatrunki miejscowe —ð opatrunki o dziaBaniu enzymatycznym (kolagenaza - Iruxol Mono) —ð hydro|ele - Nu-Gel, Intra Side Gel —ð hydrokoloidy - Granuflex, Inadine —ð preparaty alginowe - Fibracol —ð preparaty ludzkiej skóry (Apligraf, Dermagraft) Poruszanie si —ð odci|anie stopy neurogennej —ð marszowy opatrunek gipsowy —ð pneumatyczne obuwie bdz odci|enie z u|yciem kul —ð marsze pokonujce ból u osób z chorob naczyniow nóg

Wyszukiwarka