��???
chorob cywilizacyjn
rdzik (acne vulgaris), powoduje w efekcie jego zatkanie mieszka przez szczepy bakterii Propio-
zwany r�wnie| trdzikiem i wyksztaBcenie si mikrozask�rnika nibacterium acnes, kt�re znajduj szcze-
mBodzieDczym (acne juve- (ang. microcomedo). Jak wida, trdzik g�lnie dobre warunki |ycia w mieszkach
nilis), dotyka dzieci, mBo-
nie jest spowodowany brudem, niemy- wypeBnionych obficie Bojem. RozkBadane
T
dzie| i dorosBych. Ocenia si,
ciem si, itp., gdy| zaczyna si on gBboko przez nie estry Boju uwalniaj wolne
|e na trdzik cierpi obecnie 40 a nawet 50
w mieszkach ukrytych w sk�rze, gdzie kwasy tBuszczowe, kt�re maj dziaBanie
milion�w Amerykan�w, ze szczytem
nie dociera |adne mydBo czy szczotka. dra|nice, co powoduje zapalenie okoBo-
zachorowalno[ci ok. 18 roku |ycia
Drug przyczyn jest nadmierne wytwa- mieszkowe i charakterystyczne zmiany
(prewalencja w granicach 95%). R�wnie|
rzanie Boju przez gruczoBy Bojowe, kt�re zapalne: krostki, grudki i guzki. Proces
rozpito[ wiekowa ro[nie: obecnie choro-
znajduj uj[cie w mieszku. Mieszek ten zostaB schematycznie przedstawiony
ba ta jest stwierdzana nawet u dzieci
dotknity trdzikiem ma coraz mniejsze na rycinie 1.
w wieku lat czterech oraz ludzi starszych,
uj[cie spowodowane nadmiernym na- Opisane wy|ej przyczyny trdziku s, jak
np.... sze[dziesicioletnich.
mna|aniem si kom�rek i coraz wiksz ju| wspomniaBam, przyczynami bezpo-
Trdzik cechuje zmienno[ morfolo-
zawarto[ stale produkowanego Boju, [rednimi, tj. oddziaBywujcymi na organ
giczna, tj. zale|nie od przypadku mamy
wynikiem czego nadyma si jak balonik koDcowy, w tym przypadku mieszek.
do czynienia z przewag zmian zapa-
i tworzy zask�rniki zamknite oraz otwa- Og�lnie, uwa|a si, |e przyczyna gB�wna,
lnych (jak np. grudki, guzki, guzy) albo
rte. Trzeci przyczyn, po cz[ci ju| czyli ta warunkujca powstawanie powy-
niezapalnych (zask�rniki otwarte i zam-
wBa[ciwie wt�rn, jest kolonizacja |szych zmian mieszkowych, nie jest zna-
knite). Najczstsze s stany mieszane,
przy czym patognomoniczne dla tej
choroby jest wystpowanie zask�rnik�w
(comedo). Czyli, o ile nie ka|da krostka
na twarzy to trdzik, to ju| zask�rniki,
niestety, tak.
W ostatnich 30 latach, dziki rozwo-
jowi biologii molekularnej, znacznie
wzrosBo zrozumienie bezpo[rednich
(ang. proximate) przyczyn trdziku.
Uwa|a si, i jest to bardzo dobrze
udokumentowane midzynarodowymi
badaniami, |e jest ich trzy.
Pierwsza i podstawowa to zwikszenie
proliferacji kom�rek bazowych nask�-
rka w obrbie mieszka wBosowego
(popularnie zwanego r�wnie| porem ),
z jednoczesnym zmniejszeniem zBu-
szczania kom�rek powierzchownych, co
5
w tym czasie (zakBadamy, |e pacjenci
na. Wszelkie pr�by wytBumaczenia etio- wych i pseudonaukowych, cz[ciowo nie
jedli co[ jeszcze poza t czekolad), a mo-
logii trdziku sposobem od|ywiania, s zweryfikowanych, a cz[ciowo z gruntu
gBa ona r�|ni si drastycznie u poszcze-
przez dermatolog�w kwitowane poga- faBszywych. EBM stoi na stra|y rzetelne-
g�lnych jednostek. Badanie Andersona5
rdliwym u[miechem. A jednak badania go i racjonalnego projektowania badaD
z kolei polegaBo na podawaniu stude-
antropologiczne wykazaBy jednozna- naukowych (np. grupy kontrolne, pr�by
ntom przez 7 dni 4 produkt�w pode-
cznie, |e pierwotne plemiona my[liwych podw�jnie [lepe, placebo, itp. ) i ich pu-
jrzanych o wywoBanie trdziku: czeko-
i zbieraczy1, jak r�wnie| mieszkaDc�w blikacji (bazy informacji medycznej, np.
lady, mleka, orzeszk�w ziemnych i Coca-
wyspy Okinawa2 a tak|e Eskimosi przed MedLine, EMBASE), a tak|e stale wysu-
Coli. Poza tym studenci mogli od|ywia
nadej[ciem cywilizacji3 nie znali tr- btelnia metody analizy zawiBych proble-
si dowolnie. R�wnie| i to badanie nie
dziku, nawet w okresie dojrzewania. Ta m�w statystyki medycznej (metaanalizy,
stwierdziBo r�|nic midzy poszczeg�l-
ostatnia grupa jest szczeg�lnie interesu- przegldy systematyczne, itd.). Badacze
nymi pacjentami, czego wynikiem byBo
jca, poniewa| ostatnie 100 lat byBo scen przeprowadzajcy badania przed er
uwolnienie powy|szych [rodk�w
uzachodnienia (ang. westernization) EBM w du|ej mierze kierowali si
od|ywczych od wszelkich podejrzeD.
ich sposobu |ycia, w tym od|ywiania, co intuicj przy ich projektowaniu, a tak|e
Niestety, podobnie, badanie to zostaBo od
doprowadziBo do pojawienia si w tej nie mieli do dyspozycji obecnego rozbu-
pocztku zle zaprojektowane: pacjenci
populacji chor�b tzw. cywilizacyjnych, dowanego aparatu statystycznego, za-
nie mieli wsp�lnej diety podstawowej,
w tym trdziku. Zapomniany dzisiaj adaptowanego do analizy zmiennych
wic badane produkty nie wykluczaBy si
lekarz-pionier dr Schaefer, badajcy zwy- organizm�w. Dlatego wiele badaD z tego
wzajemnie, nie byBo grupy kontrolnej
czaje amerykaDskich Inuit�w pisaB okresu dostarczyBo zupeBnie sprzecznych
i nie byBo dokBadnej kwantyfikacji zmian
w 1971 roku: mBodzie| eskimoska cierpi ze sob wynik�w, co w koDcu doprowa-
powstaBych w trakcie badania, czas
obecnie masowo na trdzik, kt�rego ich dziBo do zamieszania, na kt�re cierpi
trwania byB zbyt kr�tki na wyksztaBcenie
rodzice nie do[wiadczali i za kt�ry oba- obecna medycyna. W skr�cie powiem, |e
si wszystkich zmian sk�rnych charakte-
rczaj oran|ad, czekolad i ciastka3 . badanie Fultona4 polegaBo na badaniu
rystycznych dla trdziku (np. powstanie
Niestety, uwagi dobrego doktora zosta- przez 4 tygodnie dw�ch grup pacjent�w
zask�rnika wymaga tygodni), itd. Pomi-
By zlekcewa|one. PrzyczyniBy si do tego z trdzikiem, z kt�rych jedna grupa
mo tak dzisiaj ra|cych niedocigni
dwie prace naukowe, kt�re pojawiBy si dostawaBa 112g tabliczk prawdziwej
w powy|szych badaniach, na ich podsta-
kolejno w 1969 oraz 1971 roku, kt�re to, czekolady dziennie, a druga dostawaBa
wie oparto dogmat, |e trdzik nie ma nic
jakoby udowodniBy naukowo , |e dieta tabliczk czekoladopodobn , w kt�rej
wsp�lnego z diet. Pisz to nie po to, |eby
nie ma wpBywu na powstawanie tr- naturalne masBo kakaowe zostaBo zast-
kogo[ wy[miewa i si wymdrza ale
dziku, nastpnie za[ temat ten zostaB pione cz[ciowo uwodornionym olejem
|eby pokaza, |e panta rhei : medycyna
zarzucony. Nale|y doda, |e obydwa ro[linnym. Na koDcu badania nie stwie-
cigle si rozwija. Trzeba samodzielnie
wspomniane badania byBy przeprowa- rdzono |adnych r�|nic pomidzy tymi
my[le i szczeg�lnie ostro|nie podcho-
dzone przed er evidence-based medi- dwiema grupami pacjent�w i na tej
dzi do dogmat�w i rzeczy pewnych .
cine (EBM) , kt�ra nastpiBa dopiero podstawie wysnuto wniosek, |e jedzenie
Pierwszym, kt�ry zaczB na nowo
w poBowie lat 90-tych. I tu wa|na dygre- czekolady nie ma wpBywu na trdzik. Nie
my[le na ten temat byB profesor Loren
sja. EBM, tBumaczona na polski jako wspomniano, |e obydwie tabliczki, i ta
Cordain z Uniwersytetu w Colorado.
medycyna oparta na faktach , ewalu- czekoladowa i ta czekoladopodna, zawie-
ZbadaB on literatur na temat wystpo-
acja badaD medycznych czy te| POWAP raBy znaczne ilo[ci cukru (odpowiednio
wania trdziku w populacjach my[li-
praktyka oparta o wiarygodne i aktu- 55% i 44% w stosunku wagowym) i jedy-
wych-zbieraczy a nastpnie sam wybraB
alne publikacje, oznacza postpowanie nym logicznym wnioskiem z tego bada-
si na wypraw antropologiczn, czego
medyczne w oparciu o najlepsze dost- nia byBoby stwierdzenie, |e masBo kaka-
wynikiem byBa sBynna praca wydrukowa-
pne dane naukowe (najcz[ciej wyniki owe nie wpBywa na trdzik ani gorzej ani
na w 2002 roku w najbardziej presti|owym
randomizowanych wieloo[rodkowych lepiej ni| olej ro[linny. Ponadto nie
pi[mie dermatologicznym, Archives of
badaD klinicznych). EBM rozwinBa si uwzgldniono wpBywu na wynik koD-
Dermatology1 (co jest dowodem, |e
jako reakcja na lawin doniesieD nauko- cowy pozostaBych skBadnik�w diety
6
P.P.U.H. Niro
praca ta byBa bardzo dobrze przeprowa- ronu, kt�ry bezpo[rednio dziaBa na
Producent
dzona, przynajmniej z punktu widzenia mieszki. Wydaje si, |e r�wnie| insulina
wymog�w formalnych), w kt�rej zasuge- mo|e bezpo[rednio pobudza wydzie-
bio-|ywno[ci
rowaB, |e trdzik jest chorob cywilizacyj- lanie Boju w mieszku. Najlepszym mode-
i mBynk�w do
n. ArtykuB ten wywoBaB skandal, kt�ry, lem tego procesu s kobiety z zespoBem
nota bene, trwa do dzisiaj, ale Cordain policystycznych jajnik�w (PCOS). mielenia zb�|
uparcie zbiera dowody z innych dziedzin Podwy|szony poziom wolnego testoste-
nauki, kt�re coraz bardziej potwierdzaj ronu i/lub androgen�w nadnerczo-
Oferujemy PaDstwu
jego teori. Bez wchodzenia w zawiBe wych wystpuje u nich razem z bezpBo-
szlaki biochemiczne mo|na j sprowa- dno[ci, insulinooporno[ci, nadwag
- RCZNE i ELEKTRYCZNE
dzi do trzech przesBanek, korespondu- i tzw. sk�rnym zespoBem androgeno-
MAYNKI
jcych ze wspomnianymi ju| bezpo[red- wym (ang. skin androgen syndrome,
do mielenia zb�|
nimi przyczynami trdziku. Jak pami- SAS), tj. trdzikiem, Bojotokiem i Bysie-
domowe i przemysBowe
tamy, pierwsz z nich byBo zwikszenie niem androgenowym. Dobrym standar-
proliferacji kom�rek bazowych nask�rka dem leczenia tych kobiet jest stosowanie
- BIO MAKARONY
w obrbie mieszka wBosowego. Wyka- metforminy, leku, kt�rego gB�wnym
ze [wie|o mielonego orkiszu
zano, |e jest ono spowodowane zaburze- dziaBaniem jest uwra|liwienie na insu-
w sze[ciu gatunkach
niami apoptozy, czyli punktowej [mie- lin. Pod wpBywem tego leczenia
rci kom�rek nask�rka . To z kolei mo|e dochodzi u nich r�wnie| do poprawy
- peBnoziarniste BIO PIECZYWO
by wywoBane przewlekBa hiperinsuli- SAS, w tym trdziku.
w tym 100% CHLEB ORKISZOWY
nemi. Im wicej insuliny kr|y w krwio- Wreszcie trzeci wspomnian przy-
ze [wie|o mielonego ziarna
biegu, tym wicej powstaje IGF-1 (ang. czyn trdziku jest kolonizacja mieszk�w
na |ytnim zakwasie.
insulin growth factor 1), kt�ry pobudza przez bakterie Propionibacterium acnes
proliferacj nask�rka. Jak wiemy, nad- i prozapalne dziaBanie uwalnianych przez
P.P.U.H. Niro
miar insuliny i oporno[ kom�rek na ni nie wolnych kwas�w tBuszczowych. Sze-
42-283 Boron�w
s skutkiem nadmiernego spo|ycia reg najnowszych badaD wykazaBo, |e
ul. Dolna 4
wglowodan�w. Po[rednim dowodem kwasy tBuszczowe typu �-3 (obecne gB�-
tel. 034 356 00 05
na sBuszno[ tej teorii jest zjawisko wnie w tBuszczach rybich oraz w mniej-
e-mail: niro@onet.pl
obserwowane przy leczeniu cukrzyk�w szej ilo[ci w misie zwierzt karmionych
tolbutamidem. Lek ten obni|a poziom naturalnie, orzechach wBoskich, itd.), www.niro-bio.pl
glukozy i co za tym idzie, zapotrzebowanie maj silne dziaBanie hamujce procesy
na insulin, czego skutkiem, jak gdyby zapalne, poprzez zahamowanie syntezy
ubocznym byBo wyleczenie trdziku prozapalnych prostaglandyn. Co cieka-
u niekt�rych z nich. Drug przyczyn we, u pacjent�w z trdzikiem, �-3
bezpo[redni jest, m�wili[my, nad- hamuj szczeg�lnie interleukiny 1 (Il-1),
mierne wytwarzanie Boju przez gruczoBy kt�ra ma dodatkowo dziaBanie komedo-
Bojowe, do czego dochodzi pod wpBywem genne (wywoBuje powstawanie zask�r-
androgen�w, tj. mskich hormon�w nik�w) oraz leukotrienu B4 (Leu-B4),
pBciowych, wytwarzanych w maBych kt�ry dziaBa prozapalnie na terenie
ilo[ciach r�wnie| u kobiet. Znany jest mieszka. Nowe badania wykazuj, |e
fakt, |e insulina oraz IGF-1 pobudzaj nowy syntetyczny bloker Leu-B4 hamuje
syntez androgen�w i jednocze[nie do 70% proces�w zapalnych w trdziku,
hamuj syntez SHBG (ang. sex ho- bdzie on te| potencjalnie kasowym
rmone binding protein) w wtrobie, co lekiem. Zamiast wic czeka na produ-
prowadzi do przewagi wolnego testoste- kcj tego cudownego lekarstwa (kt�ra
(ok. 50% energii z tBuszcz�w). I to nale-
|aBoby oczywi[cie sprawdzi, a nie tylko
domniemywa. Dlatego planujemy
z Panem Redaktorem Naczelnym rozpo-
czcie badaD na ten temat, co bdzie
wymaga ogromnego nakBadu czasu,
pracy oraz pomocy pacjent�w. Badanie
powinno trwa co najmniej 12 tygodni,
pacjenci musz, przynajmniej na pocz-
tku, skrupulatnie przestrzega diety oraz
r�wnolegle nale|y przeprowadzi suple-
mentacj kwasami tBuszczowymi typu
�-3. Gdyby udaBo nam si jednak udo-
wodni na materiale polskim, |e wy|ej
wspomniana dieta rzeczywi[cie zna-
czco zmniejsza, albo nawet leczy tr-
dzik, przyczyniliby[my si do obalenia
jednego z najwikszych mit�w wsp�Bcze-
snej dermatologii. Czego PaDstwu i sobie
gorco |ycz!
prawdopodobnie szybko nastpi), grupa kontrolna |ywiBa si standartowo.
zacznijmy ju| dzisiaj sami obni|a W sumie grupa badana dostawaBa 25%
Dr n. med. Bo|ena Riedel-Baima,
poziom leukotrienu B4, stosujc diet energii z biaBka, 45% z wglowodan�w
specjalista dermatolog
bogat w �-3! a 35% z tBuszczy. Z naszej perspektywy
Instytut Dermatologii Estetycznej
Tak mniej wicej przedstawia si wida, |e nie byBa to |adna drastyczna
teoria trdziku wg Lorena Cordaina. dieta low-carb , chodziBo zaledwie
Literatura:
Znam go osobi[cie i uwa|am za jednego o ograniczenie najgorszych wglowo-
1. Cordain L, Lindberg S, Hurtado M et al. Acne
z najbardziej [wiatBych umysB�w na obe- dan�w i racjonalne zwikszenie spo|ycia vulgaris: a disease of Western civilization. Arch
Dermatol 138: 1584-1590, 2002.
cnej scenie naukowej. Niestety, nie jest biaBka. W efekcie, po 12 tygodniach
2. Steiner PE. Necropsies on Okinawans.
dermatologiem, co czsto wykorzysty- eksperymentu, trdzik ulegB znaczcej
Anatomic and pathologic observations. Arch
wane jest przeciwko jego teorii. Zasa- poprawie w grupie badanej (zmniejsze-
Pathol 42: 359-380, 1946.
dnicze pytanie to oczywi[cie, czy jest ona nie og�lnej liczby wykwit�w o prawie 3. Schaefer O. When the Eskimo comes to town.
Nutr Today 6: 8-16, 1971.
prawdziwa i na ile? {eby by wiern sobie 24%) w por�wnaniu do kontrolnej
4. Fulton JE, Plewig G, Kligman AM. Effect of
i swoim pogldom na nauk mog tylko (zmniejszenie og�lnej liczby wykwit�w
chocolate on acne vulgaris. JAMA 210: 2071-
powiedzie, trzeba t teori sprawdzi! o ok. 12%). Kolejnym efektem stosowa-
2074, 1969.
Na ten prosty pomysB profesor Cordain nia diety byBa utrata masy ciaBa oraz 5. Anderson PE. Foods as the cause of acne. Am J
Fam Pract 3: 102-103, 1971.
wpadB i beze mnie. ZaprojektowaB wg poprawa wra|liwo[ci na insulin.
6. Smith RN, Mann NJ, Braue A et al. The effect of
obecnych standard�w EBM du|e bada- Nietrudno zauwa|y, |e dieta grupy
a high-protein, low glycemic-load diet versus a
nie kliniczne, kt�re zostaBo przeprowa- badanej byBa celowo zbli|ona do diety
conventional, high glycemic-load diet on
dzone w Australii, a nastpnie opubliko- politycznie poprawnej , tzn. wglowo- biochemical parameters associated with acne
vulgaris: a randomized, investigator-masked,
wane w dw�ch presti|owych periody- dany stanowiBy nadal gB�wne zr�dBo
controlled trial. J Am Acad Dermatol 57: 247-
kach medycznych6,7 w tym roku. Badanie energii. Z osobistych do[wiadczeD z pa-
56, 2007.
trwaBo 3 miesice i polegaBo na podawa- cjentami jestem raczej skBonna twierdzi,
7. Smith RN, Mann NJ, Braue A et al. A low-
niu jednej grupie pacjent�w wyBcznie |e pacjenci z trdzikiem to w wikszo[ci glycemic-load diet improves symptoms in acne
vulgaris patients: a randomized controlled
produkt�w |ywno[ciowych o niskim typy biaBkowe, u kt�rych tBuszcze i biaBka
trial. Am J Clin Nutr 86: 107-115, 2007.
indeksie glikemicznym, podczas gdy powinny stanowi podstawowe paliwo
8
Powy|szy artykuB jest fragmentem miesicznika:
Dzikujemy za jego przeczytanie. Je[li interesuje Ci poruszana
przez nas tematyka, zachcamy do zakupu naszego pisma.
Szczeg�By dotyczce tego, gdzie mo|na zakupi Optymalnik
dostpne s na stronie internetowej:
www.GazetaOptymalnik.pl
Ogldany plik jest elektronicznie zabezpieczony przed drukiem