plik


ÿþCiaBo kobiety, mdro[ kobiety Dr Christiane Northrup CiaBo kobiety, mdro[ kobiety Jak odzyska i zachowa fizyczne i emocjonalne zdrowie TBumaczenie: Katarzyna Emilia Bogdan TytuB oryginaBu: Women s Bodies, Women s Wisdom. Creating Physical and Emotio- nal Health and Healing Original edition copyright © 2010, 2006, 1998 and 1994 by Christiane Northrup, M.D. This translation published by arrangement with Bantam Books, a division of Random House, Inc., New York, New York Copyright © 2010 for the Polish edition by Zacharek Dom Wydawniczy Sp. k. Wszystkie prawa zastrze|one. Ksi|ka ani |adna jej cz[ nie mo|e by przedrukowy- wana ani w |aden inny sposób reprodukowana lub odczytywana w [rodkach masowe- go przekazu bez pisemnej zgody Zacharek Dom Wydawniczy Sp. k. Redaktor wydania: Wojciech Zacharek Korekta: Blanka Ayszkowska Projekt okBadki: Marcin Borkowski ISBN: 978-83-7748-000-7 Zacharek Dom Wydawniczy Sp. k. ul. Pustelnicka 48/4 04-138 Warszawa e-mail: biuro@zacharek.com www.zacharek.com Wydanie I Fotografie wykorzystane do okBadki za zgod: FotoChannels Sp. z o.o. oraz Charles Bush, Photography Druk i oprawa: SOWA Sp. z o.o. ul. Hrubieszowska 6a 01-209 Warszawa tel. (22) 431 81 40 fax. (22) 431 81 50 e-mail: sowadruk@sowadruk.pl Ta ksi|ka jest dla tych, którzy wierz, |e mo|na do[wiadcza peBni |ycia bez wzgldu na okoliczno[ci. I dla tych, którzy akceptuj w |yciu tajemnic, niepewno[ i nadziej. Dla tych, którzy chc cieszy si dobrym samopoczuciem i wiedz, |e uzdrawianie nie jest tylko kwesti podania leku i zastosowania urzdzeD tech- nicznych. Ta ksi|ka jest dedykowana tym spo[ród lekarzy, pielgniarek, pracowni- ków sBu|by zdrowia, uzdrowicieli i pacjentów, którzy nie bali si przyzna, jak wiele nie wiemy. Jest dla tych, którzy wiedz, |e peBne uzdrawianie nie jest mo|liwe bez przywrócenia |yciu [wito[ci. Jest wyrazem wdziczno[ci dla naukowców i uzdrowicieli z przeszBo[ci, terazniejszo[ci i przyszBo[ci, którzy, wbrew otpiajcemu my[leniu konwenc- jonalnemu, mieli i maj odwag i[ naprzód z wiar, nadziej i rado[ci. 5 O Autorce Dr Christiane Northrup  wizjonerka, pionierka i autorytet w dziedzinie kobie- cego zdrowia i dobrostanu. Jest absolwentk Dartmouth Medical School i New Tufts England Medical Center. Jest dyplomowan poBo|n-ginekolo|k z ponad dwudzie- stoletnim do[wiadczeniem w badaniach klinicznych i nauczaniu. Kierujc si przekonaniem o tym, |e ciaBo, umysB i dusza tworz jedn caBo[, dr Northrup pomaga kobietom w odnajdowaniu siBy, dziki której mog zestroi si ze swoim wrodzonym, wewntrznym przewodnictwem i osign peBni zdrowia. Jako byBa przewodniczca American Holistic Medical Association i byBy adiunkt poBo|nictwa i ginekologii na University of Vermont College docenia potrzeb partnerstwa pomidzy najlepszymi praktykami medycyny konwencjonalnej i komplementarnej (alternatywnej). Jest autork dwóch bestsellerów New York Timesa: Women s Bodies, Women s Wisdom i The Wisdom of Menopause. Jej trzecia ksi|ka pt. Mother-Daughter Wisdom zostaBa nominowana do nagrody Quill w 2005 roku oraz byBa wybrana ksi|k roku 2005 serwisu Amazon w dwóch kategoriach: rodzicielstwo i zdrowie psychofizyczne. Redaguje miesicznik Women's Health Wisdom i dwumiesicznik Dr. Christia- ne Northrup. ByBa go[ciem w siedmiu programach telewizyjnych m.in. takich jak: the Oprah Winfrey Show, the Today Show, NBC Nightly News, The View, the Rachael Ray Show, Good Morning America oraz ABC s 20/20. W swoim programie radiowym Flourish! (Rozkwitaj!) na falach radia Hay House oraz za po[rednictwem Women s Wisdom Circle dzieli si z kobietami wieloma trafnymi radami, które dotycz stylu |ycia i zdrowia. Mieszka w Maine. Wicej informacji na www.DrNorthrup.com. 6 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Spis tre[ci Spis tre[ci Podzikowania ......................................................................................................19 Wstp do trzeciego wydania: Moc wiary w siebie ................................................21 Wstp do drugiego wydania: GBoszenie swojej prawdy ........................................23 Wstp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz si sam ........................................25 To, co osobiste, jest polityczne .........................................................................27 Women to women (kobiety kobietom) .............................................................28 Kreowanie zdrowia ..........................................................................................29 Cz[ I Od zewntrznej kontroli do wewntrznego przewodnictwa ...........................31 RozdziaB 1. Mit patriarchatu: zródBo rozdzwiku midzy dusz, ciaBem a emocjami ...............................................................................................................................33 Nasze dziedzictwo kulturowe ...........................................................................33 Uzale|nienie jest produktem patriarchatu ........................................................36 Podstawowe przekonania systemu dominacyjnego ..........................................37 Przekonanie pierwsze: choroba jest wrogiem ..............................................38 Przekonanie drugie: medycyna jest wszechmocna ......................................39 Przekonanie trzecie: ciaBo kobiety nie jest normalne ...................................41 Odzyskiwanie wBadzy nad sob ........................................................................42 Moc nazywania ...........................................................................................44 Nazywanie i uzdrawianie emocjonalnego bólu i jego fizycznych nastpstw .....................................................................................................................48 Uzdrawianie to pozostawianie bólu za sob ................................................50 RozdziaB 2. Kobieca inteligencja i nowy sposób uzdrawiania ...............................55 Pola energetyczne i systemy energetyczne .......................................................55 Zrozumie jedno[ ciaBa i umysBu ....................................................................59 Kobieca inteligencja: jak uciele[niaj si my[li ...............................................62 Cielesno[ przekonaD .......................................................................................64 Jak przekonania staj si ciaBem ..................................................................67 Uzdrawianie a leczenie .....................................................................................69 RozdziaB 3. Wewntrzne przewodnictwo ...............................................................77 WsBuchiwanie si w ciaBo i jego potrzeby ........................................................79 Oczyszczanie emocjonalne: uzdrawianie przeszBo[ci .......................................82 Sny: brama do nie[wiadomo[ci ........................................................................83 7 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Intuicja i intuicyjne przewodnictwo .................................................................84 Jak dziaBa wewntrzne przewodnictwo ............................................................84 Zwiadomo[ tego, czego nie chcemy ..........................................................86 RozdziaB 4. System energetyczny kobiety .............................................................93 Kontinuum materii i energii .............................................................................93 Jak uzdrowi wycieki energii ......................................................................94 Energia Ziemi ...................................................................................................97 Czakry ............................................................................................................100 Dolne centra energetyczne: czakra pierwsza, druga i trzecia ..........................101 Czakra pierwsza: w jaki sposób rany pokoleniowe s przechowywane w cie- le ...............................................................................................................107 Czakra druga: symboliczna przestrzeD kreatywno[ci ................................108 Czakra trzecia: poczucie wBasnej warto[ci i siBy ........................................110 Archetypy i trzy pierwsze czakry ..............................................................111 Trzy pierwsze czakry i wstyd ....................................................................113 Czwarta czakra ..........................................................................................114 Jak uzdrowi rany dolnych czakr ..............................................................116 Problemy zwizane z innymi czakrami ..........................................................116 Cz[ II Anatomia kobiecej mdro[ci .......................................................................119 RozdziaB 5. Cykl menstruacyjny ..........................................................................121 Nasza cykliczna natura ...................................................................................121 Faza folikularna i lutealna .........................................................................124 Uzdrawianie dziki cyklom .......................................................................129 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................130 Cykl menstruacyjny, tabletki antykoncepcyjne i kobieca intuicja .............134 Bóle menstruacyjne (dysmenorrhea) ..............................................................137 Leczenie ....................................................................................................138 Historie kobiet ...........................................................................................144 ZespóB napicia przedmiesiczkowego (PMS) ...............................................145 Diagnoza ...................................................................................................146 SAD (depresja sezonowa) i PMS: wyja[nienie zwizku ...........................149 Leczenie ....................................................................................................150 Historie kobiet ...........................................................................................155 PMS i wspóBzale|no[ ...............................................................................157 Nieregularne krwawienia ...............................................................................158 Czym jest regularne krwawienie? .............................................................158 Rozrost tkanki wy[cielajcej macic (hiperplazja endometrium, hiperplazja gru- czolakowata i torbielowata) ............................................................................159 Metody leczenia ........................................................................................160 Czynno[ciowe krwawienie maciczne (DUB) .................................................160 Terapia konwencjonalna ............................................................................161 Program leczenia metodami alternatywnymi ............................................162 8 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Historie kobiet ...........................................................................................164 Obfite krwawienia miesiczne (menorrhagia) ................................................166 Leczenie ....................................................................................................168 Uzdrawianie menstruacyjnej przeszBo[ci: przygotowanie córek .....................169 Kreowanie zdrowia przez cykl menstruacyjny ..........................................175 RozdziaB 6. Macica ..............................................................................................177 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................177 Anatomia energii ............................................................................................180 PrzewlekBe bóle miednicy mniejszej ..............................................................182 Endometrioza .................................................................................................182 Objawy ......................................................................................................184 Diagnoza ...................................................................................................184 Sprawy budzce niepokój ..........................................................................184 Powizania neuroendokrynno-immunologiczne ........................................186 Leczenie ....................................................................................................187 Historie kobiet ...........................................................................................191 Mi[niaki macicy ...........................................................................................193 Objawy ......................................................................................................194 Sprawy budzce niepokój ..........................................................................196 Leczenie ....................................................................................................199 Opowie[ci kobiet .......................................................................................211 RozdziaB 7. Jajniki ...............................................................................................217 Anatomia ........................................................................................................218 Torbiele jajników ...........................................................................................222 Objawowe, funkcjonalne torbiele jajników ...............................................223 Policystyczne jajniki (PCO) ...........................................................................225 Amenorrhea a zwizek umysBu z ciaBem ...................................................226 Leczenie PCO ...........................................................................................226 Historie kobiet ...........................................................................................228 Rak jajnika .....................................................................................................234 Syndrom zBotej klatki ................................................................................235 Prawdopodobne przyczyny .......................................................................236 Rozpoznanie ..............................................................................................237 Rodzinnie wystpujcy rak jajnika ............................................................238 Usunicie jajnika przy okazji innej operacji w obrbie miednicy ..............239 Konwencjonalne metody leczenia .............................................................240 Historie kobiet ...........................................................................................241 RozdziaB 8. Odzyskiwanie sfery erotycznej .........................................................243 Jeste[my istotami seksualnymi .......................................................................243 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................247 W poszukiwaniu prawdziwej seksualno[ci .....................................................250 Kobieca seksualno[ a natura .........................................................................253 9 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Program, który pozwoli ci [wiadomie odzyska sfer erotyczn ..............255 Historie kobiet ...........................................................................................265 RozdziaB 9. Srom, pochwa, szyjka macicy i dolny odcinek ukBadu moczowego . 271 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................271 Anatomia ........................................................................................................276 Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) ............................................................279 Objawy ......................................................................................................280 Rozpoznanie ..............................................................................................280 HPV  sprawy budzce niepokój ...............................................................281 Leczenie ....................................................................................................282 Opryszczka .....................................................................................................286 Objawy ......................................................................................................287 Rozpoznanie ..............................................................................................288 Opryszczka  sprawy budzce niepokój ....................................................288 Leczenie ....................................................................................................290 Zapalenie szyjki macicy (cervicitis) ...............................................................293 Dysplazja szyjki macicy (nieprawidBowy wymaz cytologiczny) ....................293 Objawy ......................................................................................................294 Cytologia ...................................................................................................294 Inne metody badania komórek szyjki macicy ............................................298 Dysplazja  sprawy budzce niepokój .......................................................299 Leczenie ....................................................................................................299 Historie kobiet ...........................................................................................300 Rak szyjki macicy ..........................................................................................305 Historie kobiet ...........................................................................................305 Zapalenie pochwy (vaginitis) .........................................................................307 Objawy i najczstsze przyczyny ................................................................308 Rozpoznanie ..............................................................................................310 Leczenie ....................................................................................................310 Aspekty psychologiczne i emocjonalne .....................................................312 Kilka sBów na temat chorób przenoszonych drog pBciow ............................314 SBowo na temat AIDS ................................................................................316 Chroniczny ból sromu (wulwodynia) .............................................................317 Co powoduje wulwodyni?........................................................................318 Od|ywianie a wulwodynia ........................................................................318 Psychologiczne aspekty wulwodynii .........................................................319 Inne metody leczenia .................................................................................320 Zródmi|szowe zapalenie pcherza moczowego (zespóB bolesnego pcherza) ........................................................................................................................321 Leczenie ....................................................................................................322 Nawracajce zaka|enia ukBadu moczowego ...................................................322 Leczenie ....................................................................................................323 10 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Historie kobiet ...........................................................................................325 WysiBkowe nietrzymanie moczu .....................................................................326 Najczstsze przyczyny ..............................................................................326 Leczenie ....................................................................................................327 RozdziaB 10. Piersi ..............................................................................................331 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................331 Anatomia ........................................................................................................334 Samobadanie piersi ........................................................................................335 Zmiana podej[cia do samobadania piersi ..................................................335 Aagodne objawy: bolesno[ piersi, guzki, torbiele i wydzielina z sutka .........339  Dysplazja wBóknisto-torbielowata piersi ................................................340 Wydzielina z brodawki sutkowej ...............................................................341 Torbiele piersi ...........................................................................................341 Leczenie Bagodnych objawów w obrbie piersi ..............................................342 Co jest przyczyn bólu piersi? ...................................................................342 Postpowanie w celu zBagodzenia dolegliwo[ci zwizanych z piersiami . .343 Odkrywanie informacji kryjcej si pod objawem ....................................347 Biopsja piersi ............................................................................................348 Mammografia .................................................................................................349 Mammogram: SBabe strony zBotego standardu ..........................................353 Ograniczenia wynikajce z wczesnego rozpoznania .................................355 Badanie ultrasonograficzne piersi: uzupeBnienie (a czasem alternatywa) dla mammografii .............................................................................................355 Problem DCIS ...........................................................................................356 Rak piersi .......................................................................................................358 Rak piersi. Zwizek midzy diet a hormonami ........................................359 Program podtrzymujcy zdrowie piersi .....................................................360 Rodzinny rak piersi oraz gen raka piersi ...................................................363 Par sBów na temat profilów genetycznych ...............................................364 ZmieD swoje dziedzictwo. Zapobieganie od podszewki ............................364 Leczenie raka piersi ...................................................................................366 Opowie[ci kobiet .......................................................................................369 Operacja plastyczna piersi ..............................................................................372 Implanty. Czy s bezpieczne? Czy ich potrzebujesz? ................................372 Historie kobiet ...........................................................................................376 Operacja piersi w celu ich zmniejszenia ....................................................380 WpByw siBy umysBu na piersi .....................................................................380 W trosce o piersi .............................................................................................382 Je[li miaBa[ raka piersi ..............................................................................382 RozdziaB 11. Nasza pBodno[ ...............................................................................385 Aborcja ...........................................................................................................386 Uzdrawianie poaborcyjnej traumy ............................................................389 11 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Inne spojrzenie na aborcj .........................................................................391 Antykoncepcja dorazna: zapobieganie aborcji ...............................................393 Biorc sprawy we wBasne rce ..................................................................394 Zwiadome poczcie i antykoncepcja ..............................................................395 WkBadka wewntrzmaciczna .....................................................................397 Kombinowane metody hormonalne ...........................................................397 TrwaBa antykoncepcja ...............................................................................413 Zmierzajc w kierunku wikszej kreatywno[ci .........................................415 Zmiana podej[cia do bezpBodno[ci .................................................................417 Czynniki psychologiczne ..........................................................................419 Poprawiajcy pBodno[ program integrujcy umysB i ciaBo .......................423 Inne czynniki, które nale|y rozwa|y .......................................................426 Nowe metody terapeutyczne poprawiajce pBodno[ ................................430 Historie kobiet ...........................................................................................431 Utrata ci|y ....................................................................................................438 Poronienie .................................................................................................438 Ci|a pozamaciczna ..................................................................................441 Stracone nadzieje: do[wiadczenie martwego porodu ................................442 Adopcja ..........................................................................................................446 PBodno[ jako metafora ..................................................................................448 RozdziaB 12. Ci|a i poród ..................................................................................451 Nasze dziedzictwo kulturowe: ci|a ...............................................................452 Ci|a jako choroba ....................................................................................452 Poród przedwczesny, stan przedrzucawkowy i poród po[ladkowy  zapobiega- nie ..................................................................................................................453 Stan przedrzucawkowy .............................................................................454 UBo|enie po[ladkowe ................................................................................456 Zbiorowe my[lenie ukierunkowane na sytuacje awaryjne .........................457 Transformujca siBa ci|y ...............................................................................460 Lekarka poBo|na zachodzi w ci| ............................................................461 Program wspierajcy optymaln ci| i obni|ajcy ryzyko powikBaD .......463 Magia porodu ............................................................................................466 Nasze dziedzictwo kulturowe: poród .............................................................468 Jak |yjesz, tak urodzisz .............................................................................469  Ocali kobiety od porodu .......................................................................472 Technologie wspomagajce poród ..................................................................474 Monitorowanie pBodu i cesarskie cicie ....................................................475 Nacicie krocza .........................................................................................478 SBowo na temat dysfunkcji dna miednicy ..................................................479 Znieczulenie ..............................................................................................480 Pozycja na wznak ......................................................................................481 Matkowanie matce: rozwizanie, na które nadszedB czas ...............................482 12 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Jak unikn ryzyka cesarskiego cicia ...........................................................483 Moja historia ..................................................................................................486 Czerpic osobist moc z porodu .....................................................................491 Poród i kobieca seksualno[ ......................................................................493 Historie kobiet ...........................................................................................495 Zbiorowe odzyskiwanie mocy pByncej z porodu .....................................499 RozdziaB 13. MacierzyDstwo: nawizywanie wizi z dzieckiem .........................501 Po porodzie: czwarty trymestr ........................................................................506 Depresja poporodowa ................................................................................507 Obrzezanie .....................................................................................................511 Pokarm sztuczny a mleko z piersi matki ........................................................512 By matk w kulturze dominacyjnej: najtrudniejsza praca na [wiecie ...........516 RozdziaB 14. Menopauza .....................................................................................521 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................523 Lk przed starzeniem: przejaw kultury dyskryminujcej osoby starsze ....524 Kreowanie zdrowia w trakcie menopauzy ......................................................526 Menopauza: rozstaje dróg .........................................................................526 Okolice ciaBa produkujce hormony ..........................................................527 Funkcja nadnerczy: co ka|da kobieta powinna wiedzie ...............................528 Program przywracajcy wydolno[ nadnerczy w trakcie menopauzy .......533 DHEA: Hormon mBodo[ci i zdrowia ....................................................533 Rodzaje menopauzy .......................................................................................536 Naturalna menopauza i perimenopauza .....................................................536 Przedwczesna menopauza .........................................................................538 Sztuczna menopauza .................................................................................538 Kwestia hormonalnej terapii zastpczej .........................................................539 Krótka historia konwencjonalnej, hormonalnej terapii zastpczej .............541 Potrzeba stosowania hormonów bioidentycznych .....................................543 Poszukiwanie kompromisu: zindywidualizowane dawkowanie hormonów ...................................................................................................................543 Baza hormonalna ............................................................................................546 Estrogeny ..................................................................................................546 Estriol ........................................................................................................547 Progesteron ...............................................................................................547 Androgeny ................................................................................................549 Objawy menopauzy ........................................................................................550 Uderzenia gorca ............................................................................................550 Leczenie ....................................................................................................551 Pochwa: sucho[, podra|nienie oraz [cieDczenie [cian ..................................552 Leczenie ....................................................................................................553 Osteoporoza ...................................................................................................554 Program wspierajcy zdrowie ko[ci ..........................................................555 13 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Seks w trakcie menopauzy .............................................................................557 Leczenie ....................................................................................................559 Wypadanie wBosów ........................................................................................560 Leczenie ....................................................................................................561 Zmiany nastroju i depresja .............................................................................561 Leczenie ....................................................................................................562 Zamcone my[lenie ........................................................................................562 DBugoterminowe zagro|enia zdrowotne .........................................................564 Rak piersi ..................................................................................................564 Choroby serca ...........................................................................................565 Choroba Alzheimera .......................................................................................567 Zwalcz mity dotyczce procesu starzenia ..................................................569 Sposoby zapobiegania chorobie Alzheimera .............................................569 Decyzja dotyczca podjcia leczenia ..............................................................571 Odstawienie lub zmiana hormonalnej terapii zastpczej ...........................571 Troska o siebie w trakcie menopauzy .............................................................572 Menopauza jako nowy pocztek ....................................................................572 Cz[ III Program kobiecej mdro[ci prowadzcy do peBni zdrowia i uzdrowienia . 575 RozdziaB 15. Kroki prowadzce do kreowania peBni zdrowia ..............................579 Wyobraz sobie swoj przyszBo[: zmieD [wiadomo[, zmieD komórki ..........579 Krok pierwszy: odkryj i zaktualizuj swoje dziedzictwo .................................581 Krok drugi: przyjrzyj si swoim przekonaniom .............................................589 Krok trzeci: uszanuj i uwolnij emocje ............................................................599 Krok czwarty: naucz si sBucha wBasnego ciaBa ............................................601 Krok pity: naucz si szanowa swoje ciaBo ...................................................604 Krok szósty: uznaj siB wy|sz lub wewntrzn mdro[ ..............................606 Krok siódmy: odzyskaj peBni swojego umysBu .............................................609 Rozmowa z ciaBem: sBuchanie umysBu, który tworzy komórki ..................612 Praca ze snami: inkubacja snów ................................................................612 Krok ósmy: postaraj si o pomoc ...................................................................614 Krok dziewity: pracuj z ciaBem .....................................................................618 Krok dziesity: zbieraj informacje .................................................................619 Krok jedenasty: przebacz ...............................................................................620 Krok dwunasty: aktywnie d| do przyjemno[ci i wBasnego celu ....................626 RozdziaB 16. Jak optymalnie korzysta z opieki zdrowotnej ...............................631 Wybór opieki lekarskiej .................................................................................631 Czy twoim lekarzem musi by kobieta? ....................................................638 Wybór terapii: od leczenia chirurgicznego po akupunktur ............................639 Która terapia jest najlepsza? ......................................................................640 Analiza mo|e sparali|owa .......................................................................641 Kreowanie zdrowia poprzez operacj .............................................................642 Druga opinia medyczna .............................................................................643 14 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Operacja nie jest pora|k, ale szans na uzdrowienie ...............................643 Szansa na uzdrowienie starych lków .......................................................644 Jak przygotowa si do zabiegu (lub chemioterapii) i przyspieszy powrót do zdrowia .................................................................................................646 PrzeszBam operacj wiele lat temu, gdy nie wiedziaBam tego wszystkiego 652 RozdziaB 17. Od|ywianie ....................................................................................655 Kreowanie optymalnej budowy ciaBa i peBni zdrowia .....................................655 Krok pierwszy: zrozum, |e szacunek dla samej siebie i akceptacja siebie, to kamienie wgielne trwaBego zdrowia i spadku wagi .................................657 Krok drugi: raz na zawsze przestaD stosowa diet, a zacznij si zdrowo od- |ywia .......................................................................................................658 Krok trzeci: zauwa| zwizek pomidzy poziomem cukru we krwi a stanem zapalnym tkanek .......................................................................................661 Krok czwarty: bdz caBkowicie szczera w sprawie zwizku pomidzy jedze- niem a emocjami .......................................................................................670 Krop pity: zaktualizuj przekonania kulturowe .........................................673 Krok szósty: zawrzyj pokój ze swoj wag ...............................................676 Krok siódmy: okre[l swoj budow ciaBa ..................................................681 Krok ósmy: sprawdz czy jeste[ w formie, czy jeste[ otyBa ........................681 Krok dziewity: otwórz oczy ....................................................................682 Krok dziesity: przeprogramuj metabolizm ..............................................683 Krok jedenasty: Suplementy diety .............................................................691 Cudowne wBa[ciwo[ci magnezu .....................................................................704 Wskazówki dotyczce wyboru suplementu ...............................................709 Inne sprawy budzce niepokój .......................................................................710 Czy dieta mo|e by pomocna w przypadku zespoBu jelita dra|liwego i in- nych problemów z trawieniem?.................................................................710 Alergie pokarmowe ...................................................................................713 SBowo na temat palenia ..................................................................................717 DoceD energi po|ywienia .............................................................................721 RozdziaB 18. Moc pBynca z ruchu ......................................................................723 Nasze dziedzictwo kulturowe .........................................................................723 Korzy[ci pBynce z wykonywania wiczeD ....................................................724 wiczenia i intuicja ...................................................................................725 Jak rozrusza swoje ciaBo ..........................................................................726 wiczenie a uzale|nienie ...............................................................................730 wiczenia, brak miesiczki i utrata masy kostnej ..........................................731 Moja historia zwizana z wiczeniem: pakt pokojowy ...................................732 Pocztek .........................................................................................................734 RozdziaB 19. Uzdrawiajc siebie, uzdrawiamy [wiat ...........................................737 Nasze matki: nasze komórki ...........................................................................738 RytuaB odzyskiwania ......................................................................................739 15 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Pokonywanie lku przed szamaDsk przeszBo[ci ..........................................741 Nasze marzenia: marzenia Ziemi ...................................................................744 Osobiste uzdrowienie jest planetarnym uzdrowieniem .............................744 Lekarzu, ulecz si sam  cz[ druga .............................................................745 Stwarzanie bezpiecznego [wiata dla kobiet: zacznij od siebie ........................751 yródBa .......................................................................................................................753 Indeks alfabetyczny ..................................................................................................773 Przypisy ....................................................................................................................799 Indeks ilustracji Indeks ilustracji Ilustracja 1: Energia Ziemi pBynca w gór. ...............................................................99 Ilustracja 2: Posta kobiety ze schematem czakr. .....................................................103 Ilustracja 3: Cykl menstruacyjny (dni). ....................................................................125 Ilustracja 4: Ksi|ycowy diagram cyklu menstruacyjnego. ......................................127 Ilustracja 5: CigBo[ kobiecego umysBu i ciaBa. Interakcja pomidzy mózgiem a mied- nic. ..........................................................................................................................133 Ilustracja 6: SAD i PMS. ..........................................................................................151 Ilustracja 7: Macica, jajniki i szyjka macicy oraz nazwy anatomiczne. ....................178 Ilustracja 8: Rodzaje mi[niaków. ............................................................................194 Ilustracja 9: Anatomia piersi. ....................................................................................336 Ilustracja 10: Samobadanie piersi. ............................................................................338 Ilustracja 11: Rozpoznawanie dni pBodnych. Owulacja i podstawowa temperatura cia- Ba................................................................................................................................411 Ilustracja 12: W poszukiwaniu partnerstwa. .............................................................438 Ilustracja 13: W harmonijnym poBczeniu. ...............................................................439 Ilustracja 14: Punkty akupunkturowe lub akupresurowe pozwalajce zmieni pozycj pBodu. .......................................................................................................................458 Ilustracja 15: Obszary ciaBa produkujce hormony. ..................................................529 Ilustracja 16: Prdy mdro[ci. ..................................................................................540 Ilustracja 17: Konwencjonalne, amerykaDskie podej[cie do spo|ycia wapnia. .........697 Ilustracja 18: Zrównowa|one podej[cie do spo|ycia wapnia. ..................................698 16 Spis tre[ci, ilustracji i tabel Indeks tabel Indeks tabel Tabela 1: Charakterystyka systemu uzale|nieD. .........................................................47 Tabela 2: CiaBo jako proces a pogld medyczny. ........................................................52 Tabela 3: yródBa przewodnictwa. ...............................................................................78 Tabela 4: Anatomia energii. Wzorce mentalne i emocjonalne, czakry oraz ciaBo fizycz- ne. .............................................................................................................................104 Tabela 5: Anatomia kobiecej mdro[ci. ....................................................................122 Tabela 6: Porównanie metod antykoncepcyjnych. ....................................................403 Tabela 7: Czynniki ryzyka zwizane z porodem. ......................................................473 Tabela 8: Optymalne cechy zdrowej kobiety w [rednim wieku. ...............................542 Tabela 9: Cechy kobiety w grupie wysokiego ryzyka: mo|e wymaga hormonalnej te- rapii zastpczej i/lub innej medycznej interwencji dla zachowania zdrowia. ...........542 Tabela 10: Hormonalna terapia zastpcza a ryzyko raka piersi. ................................564 Tabela 11: Sugestie USDA dotyczce wagi ciaBa dorosBego czBowieka. ...................677 Tabela 12: Tablica przedstawiajca wskaznik masy ciaBa (BMI). .............................679 Tabela 13: Obliczanie dziennego zapotrzebowania na biaBko. ..................................687 Tabela 14: Produkty wysokowapniowe.....................................................................702 Tabela 15: Zalecane dzienne dawki suplementów. ...................................................711 17 Podzikowania Tak obszerna pozycja potrzebowaBa oddanej kadry poBo|nych, które pomogBy jej narodzi si w obecnym wcieleniu. Dzikuj wszystkim, którzy przyczynili si do powstania obu poprzednich edy- cji ksi|ki (w 1994 i 1998 roku), pomagajc stworzy podwaliny. Leslie Meredith, dr med. Monie Lisie Schulz i dr med. Joelowi Hargrove. Moim pierwszym wspólnicz- kom w klinice Women to Women, pielgniarkom dyplomowanym Marcelle Pick i An- nie Rafter oraz dr med. Mary Ellen Fenn. Dzikuj dr med. Bethany Hays, pielgniar- ce dyplomowanej Susan Doughty i dr med. Hectorowi Tarrazza. A tak|e Helen Rees, agentce, która jako pierwsza stanBa w obronie ksi|ki. Za to trzecie wydanie specjalne podzikowania i wyrazy uznania nale| si Toni Burbank, nadzwyczajnej redaktorce z Bantam House; jej zdolno[ci redakcyjne nie przestaj mnie zdumiewa i zachwyca. Dzikuj Irwyn Applebaum, prezesce wydawnictwa, która od pocztku wierzyBa w moje przesBanie. Barb Burg i Theresie Zorro z dziaBu reklamy za wspaniaB wspóBprac z media- mi. Agentce Ned Leavitt, z któr dziel bogat histori i duchowe pokrewieDstwo. Sue Abel, która przez caBy czas, kiedy ja pisaBam, opiekowaBa si moim domem i kotami. Regenie Thomashauer dzikuj za odwag za[wiadczania |yciem nowej historii kobiet i pokazanie lepszego sposobu na relacje z m|czyznami. Chip'owi Gray, rodzinie Gray i personelowi wspaniaBego hotelu Harraseeket. Wasze piknie przygotowane, smaczne i zdrowe posiBki, podawane w ciepBej i przytul- nej atmosferze, dodawaBy mi siB w trakcie pisania i korekty dwóch ksi|ek. Jestem wam ogromnie wdziczna. Pracownikom Royal River Grillhouse za pyszne lunche podawane w miBej at- mosferze. Za najlepszy chleb, cappuccino i maB|e, jakie kiedykolwiek miaBam okazj spróbowa. Dzikuj Katy Koontz, nadzwyczajnej pisarce, której umiejtno[ci pisarskie, or- ganizacyjne i badawcze  nie wspominajc ju| o poczuciu humoru  sprawiBy, |e pra- ca przebiegaBa bardziej gBadko i przyjemnie, ni| [miaBabym marzy! Dr med. Dixie Mills, specjalistce chorób piersi i przyjacióBce, której uwa|na lektura stosownych rozdziaBów ksi|ki byBa dla mnie prawdziwym bBogosBawieD- stwem. Fern Tsao i jej córce Maureen Manetti za to, |e przez wiele lat przekazywaBy mojej rodzinie fenomenaln wiedz o tradycyjnej medycynie chiDskiej. Julie Hofheimer za umiejtno[ uzdrawiania poprzez prac z ciaBem. Dzikuj mej dobrej przyjacióBce, Deenie Spear, która zajmuje si medycyn wibracyjn. Nasze rozmowy o Szkole Uzdrawiania Hogwash i innych niesamowitych 19 CiaBo kobiety, mdro[ kobiety wydarzeniach oraz moje  zestrojenie z tob byBy nie tylko bBogosBawieDstwem, ale i okazj do [miechu! Inie May Gaskin dzikuj za wizj narodzin jako ekstatycznego, transformuj- cego |ycie wydarzenia i za badania, które wizj t potwierdzaj. Donnie Abate i Judie Harvey  redaktorkom mojego biuletynu i e-biuletynu. Je- ste[cie wspaniaBym zespoBem. Uwielbiam z wami pracowa. Mike'owi Brewer'owi dzikuj za dbanie o posesj i za dobre serce. Abby Shattuck za ujmujcy sposób postpowania z kwiatami i prac w ogro- dzie. Louisie Hay, Reidowi Tracy'emu, Ronowi Tillinghast, Margarete Nelson, Nancy Levin i wszystkim pracownikom Hay House. Pokazali[cie mi, |e praca, przyjemno[ i dobrobyt mog piknie si ze sob Bczy. Ka|dego dnia dzikuj za nasz wspóBpra- c. Paulinie Carr, mojej pomocy biurowej, za zajmowanie si wszystkim, czym trzeba si byBo zaj, Bcznie z przyprowadzeniem wBasnego samochodu, gdy zaszBa taka potrzeba. Janet Lambert za niezwykBy talent do prowadzenia ksigowo[ci i biznesu. Diane Grover, której zdolno[ci organizacyjne, intuicja, lojalno[, przyjazD oraz wsparcie s dla mnie darem Opatrzno[ci. Nie wiem, czym sobie zasBu|yBam na spotka- nie dwadzie[cia pi lat temu kogo[ tak niezwykBego jak ty. Dzikuj, |e bdc moj pierwsz pielgniark, daBa[ z siebie wszystko i miaBa[ odwag wzrasta i zmienia si ze mn, zajmujc si wszystkim; |e nie wspomn ju| o tym, |e byBa[ matk moich dzieci. Dzikuj ci te| za po|yczenie m|a, Charliego, z którym mogBam chodzi na lekcje tanga! Dzikuj rodzicom za ogromne wsparcie: niepokonanej matce, Ednie i [witej pamici ojcu, Wilburowi, którego prac kontynuuj na swój sposób. Moje serce jest peBne wdziczno[ci i uznania dla mojej siostry Penny i jej m|a Phila, mojego brata John'a i jego |ony Annie, a tak|e brata Billa i jego |ony Lori. Tworzycie niesamowicie mocn pierwsz czakr, dziki której moja odporno[ i poczucie przynale|no[ci s tak solidne i pewne. Dzisiaj doceniam was bardziej ni| kiedykolwiek. Wreszcie dzikuj moim córkom, Annie i Katie, które wcielaj w |ycie owoce tej pracy i czyni to w tak wyjtkowy sposób. Jestem wam wdziczna za wasze pik- no, wspaniaBe zdrowie, entuzjazm oraz haBa[liwy [miech (który niczym nie ró|ni si od mojego). Dr Christiane Northrup 20 Wstp do trzeciego wydania: Moc wiary w siebie Dwie dekady minBy od czasu, gdy moje do[wiadczenia ginekologa, kobiety i [wie|o upieczonej matki sprawiBy, |e dostrzegBam potrzeb rewolucyjnego podej[cia do zdrowia i dobrostanu kobiet, podej[cia, które uznaje niekwestionowan jedno[ ciaBa, umysBu i ducha. Chocia| nie byBo to oczywiste w latach osiemdziesitych i dzie- widziesitych, gdy po raz pierwszy wdra|aBam w |ycie przedstawione w tej ksi|ce metody, obecnie to nie sekret, |e istotny wpByw na stan zdrowia kobiety ma kultura, w jakiej przyszBo jej |y, jej pozycja w tej kulturze, do[wiadczenia, codzienne prze- my[lenia, przekonania i zachowania. Prawie trzydzie[ci lat zajBo mi dogBbne poznanie prawdy o tym, co sprawia, |e jeste[my zdrowe, a co wywoBuje chorob. Pragn, aby[cie wiedziaBy, |e bez wzgl- du na sytuacj osobist, przeszBo[ czy wiek ka|da z nas dysponuje wewntrznym przewodnictwem, w które mo|emy si wsBucha, by od dzi[, ka|dego dnia, cieszy si peBni zdrowia. Rodzimy si z tym wewntrznym przewodnictwem, które przejawia si jako pragnienie lepszego |ycia, dobrego wyksztaBcenia, wikszej miBo[ci, wikszej rado[ci i wikszego speBnienia. Uzewntrznia si ono jako pragnienie wolno[ci, przy- jemno[ci i rado[ci, nawet je[li w dzieciDstwie zbyt czsto odwodzono nas od naszych pragnieD. NauczyBam si, |e mo|emy ufa temu, co daje nam trwaB przyjemno[ i sprawia, |e rano chce si nam wsta z Bó|ka. Jako nasze pragnienia przepBywa przez nas i wypeBnia nas uzdrawiajca siBa |yciowa. To dziki niej warto |y. To one s zró- dBem nadziei i marzeD. I zawsze s kluczem, niezbdnym do uzdrowienia nie tylko ciaBa, ale caBego |ycia. Jako lekarka wielokrotnie widziaBam, jak to wewntrzne prze- wodnictwo uzewntrznia si w postaci chorób i objawów cielesnych  szczególnie wtedy, gdy nasze |ycie jest pozbawione przyjemno[ci, rado[ci i nadziei. Choroby maj nas przyhamowa, zmusi do odpoczynku i zwróci uwag na sprawy, które s naprawd istotne, nadaj |yciu sens i przywracaj rado[  na te aspekty |ycia, które odBo|yli[my na  pózniej . Zrozumienie pBynce z ponad dwudziestu lat praktyki lekarskiej, a tak|e osobi- ste problemy zdrowotne podwa|yBy wszystko, czego si dowiedziaBam na temat zdro- wia kobiet podczas studiów medycznych i w trakcie sta|u. Zauwa|yBam, |e zespóB na- picia przedmiesiczkowego, bóle miednicy, mi[niaki macicy, przewlekBe zapalenie pochwy i bóle menstruacyjne maj zwizek z kontekstem |ycia kobiety, jej przekona- niami dotyczcymi siebie i swoich mo|liwo[ci. Poznanie diety kobiet, ich sytuacji za- wodowej i relacji z ludzmi czsto dostarczaBo wskazówek na temat zródBa ich cierpie- nia. U[wiadomiBam sobie, |e wzorce |yciowe wpBywaj na stan zdrowia w sposób, którego nie widziaBam wcze[niej. W momencie, gdy to dostrzegBam, zrozumiaBam, |e samo[wiadomo[ kryje w sobie klucz do prawdziwego zdrowia i uzdrawiania. Na przestrzeni lat, w miar pogBbiania wra|liwo[ci na wzorce zdrowia i choroby zarów- 21 CiaBo kobiety, mdro[ kobiety no wBasne jak i moich pacjentek, u[wiadomiBam sobie, |e sama zmiana nawyków i diety, bez przyjrzenia si wszystkim aspektom |ycia i dotarcia do siBy zdolnej je zmieni, nie wystarczy, aby trwale wyleczy z istniejcych od dawna dolegliwo[ci. Przez prawie trzy dekady spotkaBam wiele kobiet, których chorób nie da si przypisa jedynie zBej diecie i których nie da si wyleczy jedynie za pomoc leków czy opera- cji. Przej[cie na diet oraz przebiegnicie piciu kilometrów dziennie nie sprawi, |e kobieta poczuje si lepiej, je[li na jej zdrowie niekorzystnie wpBywa pod[wiadome przekonanie, |e nie jest wystarczajco dobra albo |e nale|y do nieodpowiedniej pBci lub |e cierpienie jest przeznaczeniem kobiety! Je[li do[wiadczyBa przemocy seksual- nej w rodzinie i nie uwolniBa zwizanych z tym emocji, je[li byBa niechcianym lub maltretowanym dzieckiem, nie ma takich leków, które mogByby uzdrowi t ran i jej fizyczne nastpstwa. Jednak|e próba zmiany diety oraz poszukiwanie alternatywnych metod leczenia to czsto pierwsze kroki, pot|ne i uzdrawiajce, które otwieraj nas na nowe sposoby postrzegania ciaBa. Wraz z now perspektyw, która mówi, |e nie je- ste[my ofiarami naszych ciaB, dajc pewno[, |e wszystkie mamy w sobie zdolno[ uzdrowienia ka|dej choroby oraz prawo do |ycia peBnego rado[ci, przychodzi wiara, niezbdna do uzdrowienia na poziomie mentalnym, emocjonalnym, duchowym, a tak- |e fizycznym. Ostatecznie zaczynamy dostrzega, |e naszym wrodzonym prawem jest przyjemno[ a nie ból! Ta ksi|ka jest peBna opowie[ci o takim uzdrowieniu i przebu- dzeniu. Gdy dostrze|emy zwizek midzy naszymi my[lami, wierzeniami oraz wynika- jcym z tego zdrowiem fizycznym i tym, co nam si przytrafia, zrozumiemy, |e to my kontrolujemy wBasne |ycie. Nic nie daje wicej rado[ci i mocy. Jedna z moich czytelniczek napisaBa niedawno, |e  CiaBo kobiety mdro[ ko- biety jest listem miBosnym skierowanym do kobiet i ich ciaB . I o to chodzi! Czytajc nowe wydanie mojej ksi|ki, miej na uwadze, |e powstaBa ona po to, aby[ mogBa za- kocha si w ludzkiej naturze oraz u[wiadomi sobie wspaniaBo[ kobiecego ciaBa i zachodzcych w nim boskich procesów. Niech ci pomo|e sta si cielesn manifesta- cj duszy tak, aby[ mogBa odkry kobiet, któr byBa[ od zawsze. Niech ci pomo|e znalez najlepsz, odpowiedni dla twojej sytuacji, opiek zdrowotn. A przede wszystkim niech ci napeBni odwag, niezbdn do realizacji radykalnych i |yciodaj- nych zmian, które na zawsze obdarz ci peBni zdrowia i szcz[ciem. Najwa|niejsz z tych zmian jest nauczenie si miBo[ci i akceptacji cennej istoty, któr jeste[  z wszystkimi twoimi wadami! 22 Wstp do drugiego wydania: GBoszenie swojej prawdy Przez miesic, od pierwszego wydania tej ksi|ki, wielokrotnie [niBam koszma- ry, w których kto[ byB w mojej sypialni i usiBowaB mnie zabi. Pi nocy z rzdu bu- dziBam si, krzyczc ze strachu, ku przera|eniu zarówno moim jak i moich dzieci. Po- przez te sny mój wewntrzny gBos w maBo subtelny sposób mówiB mi, jak bardzo prze- ra|ajce byBo ujawnienie [wiatu mojej wiedzy. WstrzsnBa mn siBa tego strachu. Chocia| na poziomie intelektualnym wiedziaBam, |e wiele kobiet, odwa|nych na tyle, by gBosi swoj prawd, musi zmaga si z wewntrznym lkiem, nie byBam [wiado- ma tego, jak wiele tego lku byBo tak|e i we mnie. Gdy w czerwcu 1994 roku ksi|ka pojawiBa si na rynku, baBam si pój[ do szpitala na zwyczajowe zebranie ginekolo- gów i poBo|ników. ByBam przekonana, |e moi koledzy nie zaakceptuj ani mnie, ani mojej pracy. Do tej pory prowadziBam podwójne |ycie zawodowe: cz[ mnie mówiBa pacjentkom w zaciszu gabinetu to, w co naprawd wierzyBam, a inna cz[, ta  oficjal- na , powstrzymywaBa mnie (mniej lub bardziej) w szpitalu i w obecno[ci kolegów z pracy. Dziki pracy w sBu|bie zdrowia dobrze wiedziaBam, ile s w stanie zaakcepto- wa moi koledzy i personel szpitalny. Od wielu lat balansowaBam na cienkiej linie. W 1980 roku, po narodzinach mojego pierwszego dziecka i tu| zanim przystpiBam do ustnego egzaminu specjalizacyjnego z zakresu ginekologii i poBo|nictwa, wspomniano o mojej pracy w du|ym artykule East West Journal (obecnie Natural Health) na temat holistycznego zdrowia kobiet. Aby si upewni, |e nikt z moich wspóBpracowników nie zobaczy artykuBu, poszBam do sklepiku sprzedajcego East West i wykupiBam wszystkie egzemplarze. Nikt z mojego szpitala nie zobaczyB artykuBu  a je[li nawet, to o nim nie wspomniaB. W 1994 roku nie byBo jednak mo|liwo[ci wykupienia ka|dej kopii ksi|ki, skierowanej do masowego odbiorcy! MusiaBam ponie[ konsekwencje i po raz pierwszy  przed grup lekarzy medycyny konwencjonalnej  publicznie ujawni swoje przekonania. Pierwszym krokiem byBo pój[cie do szpitala na cotygodniowe zebranie. We- szBam tam i poczuBam ulg, gdy| prawie nikt nie wspomniaB o ksi|ce i nie traktowaB mnie inaczej ni| zwykle. Jak gdyby nigdy nic si nie wydarzyBo. Nie pozostaBo mi nic innego, jak u[mia si z siebie. W tym momencie bowiem dostaBam lekcj na temat egocentryzmu  przekonania, |e ludzi wokóB interesuje to, co robi czy mówi, pod- czas gdy wszyscy |yli wBasnym |yciem. Najwiksz lekcj byBo dla mnie to, |e mój lk nie byB niczym wicej..., byB tylko moim lkiem i nadszedB czas, by sobie odpu- [ci. ByB to jednak stopniowy proces: w pierwsz rocznic wydania ksi|ki miaBam seri snów, w których kto[ filmowaB mnie nago. Wci| byBam podatna na zranienie, ale przynajmniej nikt nie chciaB mnie zabi! Od tamtej pory sny stopniowo zanikaBy. Od 1994 roku jestem systematycznie zapraszana na wykBady dla personelu szpi- talnego i lekarzy w Stanach Zjednoczonych oraz za granic. Spotykam si z pozytyw- 23 CiaBo kobiety, mdro[ kobiety nym oddzwikiem zarówno ze strony kobiet jak i m|czyzn. Bez wtpienia [wiat jest gotów na przyjcie kobiecej mdro[ci. Komentarz, który sBysz najcz[ciej, padajcy z ust kobiet, m|czyzn, a nawet lekarzy brzmi:  Gdzie[ w gBbi duszy od zawsze zna- na mi byBa prawda, któr gBosisz, ... ale nie mogBam znalez dla niej odpowiednich sBów. I z pewno[ci nigdy nie sByszaBam tego z ust lekarza . ZrozumiaBam, |e wiedza medyczna, poBczona z mdro[ci serc i umysBów, jest naprawd pot|na. WBa[nie z tego powodu, niemal natychmiast po publikacji tej ksi|ki, miaBam ochot j poprawia i aktualizowa. Chocia| nic nie zastpi rozwoju i doskonalenia intuicyjnej kobiecej mdro[ci  wewntrznego przewodnictwa, które pomaga zdecydowa, któr [cie|k wybra, a której unika  zauwa|yBam, |e to we- wntrzne przewodnictwo dziaBa najlepiej, gdy jest zrównowa|one dobrymi, konkret- nymi i aktualnymi informacjami naukowymi. I chocia| podstawy prawdziwej mdro[ci nie zmieniaj si tak bardzo wraz z upBywem czasu, przydatne i praktyczne informacje  tak. Potrzebujemy obydwu  tak jak potrzebujemy zarówno lewej jak i prawej póBkuli mózgowej. Wraz z rosnc w zawrotnym tempie akceptacj medycyny alternatywnej w kulturze masowej (zjawi- sko, które wci| mnie zaskakuje i zachwyca), ka|dego dnia pojawia si coraz wicej naukowo udokumentowanych, naturalnych rozwizaD zdrowotnych problemów ko- biet. Jednocze[nie wielu kobietom przynosz korzy[ dobre rozwizania technologicz- ne takie jak implanty, stosowane w wysiBkowym nietrzymaniu moczu, a tak|e udosko- nalone techniki chirurgiczne, które pozwalaj usun mi[niaki. Za ka|dym razem, gdy naj[wie|sze doniesienia zmieniaj moje przekonania i zalecenia, pragn przekazy- wa je czytelniczkom, aby i one mogBy je zastosowa w celu poprawy zdrowia i jako- [ci |ycia. Praca nad pierwsz wersj ksi|ki CiaBo kobiety mdro[ kobiety otworzyBa mnie na szerszy [wiat kobiecej mdro[ci, która rozwija si na caBej planecie. Dziki temu otrzymuj wsparcie od wikszej grupy ludzi, z wikszej ilo[ci miejsc, ni| mogBa- bym to sobie wymarzy. PozwoliBo mi to jeszcze bardziej rozwija swoj osobowo[. Z otrzymywanych przeze mnie listów dowiaduj si, |e podobnie dzieje si z ludzmi na caBej kuli ziemskiej. Pierwsza wersja ksi|ki jest wykorzystywana jako podrcznik w szkoBach pielgniarskich i szpitalach w caBych Stanach Zjednoczonych  a to poma- ga kobiecej mdro[ci nabra siBy i rozpdu. PoznaBam moc gBoszenia osobistej mdro[ci. StanowiBo ono wa|n cz[ moje- go procesu zdrowienia. Po jego zakoDczeniu czuBam si silniejsza i miaBam wiksze poczucie wolno[ci ni| kiedykolwiek wcze[niej. Mam nadziej, |e ta ksi|ka zainspi- ruje tak|e inne kobiety do gBoszenia wBasnej prawdy. Wiem, |e w miar jak ka|da z nas tego dokonuje, [wiat  i nasze zdrowie  zmieniaj si na lepsze. 24 Wstp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz si sam W 1981 roku, gdy próbowaBam wykarmi piersi pierwsze dziecko, pracujc jednocze[nie sze[dziesit lub wicej godzin tygodniowo, nabawiBam si powa|nego zapalenia sutka, które doprowadziBo do utraty pokarmu w prawej piersi. Widzc pierwsze objawy zapalenia, zamiast wzi dzieD lub dwa wolnego, co na pewno zale- ciBabym ka|dej pacjentce, zaniedbaBam swój stan i wci| chodziBam do pracy. Zrobi- Bam tak, gdy| byBam rozdarta wewntrznie. WierzyBam wówczas i wierz nadal, |e mleko matki jest dla dziecka najlepszym pokarmem, wic chciaBam w ten sposób kar- mi moje dzieci. WiedziaBam, |e je[li pójd do lekarza, ten zaleci mi zaprzestanie kar- mienia piersi i dlatego podjBam leczenie antybiotykami. Jednocze[nie wiedziaBam, |e lekarki s oskar|ane przez kolegów pBci mskiej o sBabo[ czy nieprzykBadanie si do pracy, wic chciaBam unikn tej etykietki. W tym czasie pracowaBam w powszech- nie szanowanej praktyce grupowej ginekologów-poBo|ników. W wieku trzydziestu je- den lat osignBam sukces w zdominowanej przez m|czyzn dziedzinie medycyny. PracowaBam z ludzmi, których darzyBam szacunkiem i nie chciaBam, aby cokolwiek zagroziBo mojej karierze. ZaniedbaBam wic swoje zdrowie, w dalszym cigu chodzi- Bam do pracy, a moja choroba si pogBbiaBa. Pomimo przyjmowania leków, zapalenie okazaBo si zbyt powa|ne, by je opa- nowa za pomoc standardowych antybiotyków. W cigu kolejnych kilku dni mój stan systematycznie si pogarszaB, a| pewnej nocy dostaBam wysokiej gorczki, wstrzsaBy mn dreszcze i zaczBam majaczy. Pózniej dowiedziaBam si, |e w tym czasie gBbo- ko w mojej piersi formowaB si ropieD. Nadal jednak chodziBam do pracy i wypeBnia- Bam swoje obowizki. CzuBam, |e bdc jednocze[nie matk i lekark, nie mam inne- go wyboru. Lata praktyki nauczyBy mnie zapominania o wBasnych potrzebach. Po kilku tygodniach prób samoleczenia zadzwoniBam do chirurga, który zgodziB si przyj mnie w swoim gabinecie, kiedy skoDcz przyjmowanie pacjentek (w celu u[mierzenia bólu przez caBy dzieD BykaBam Tylenol z kodein*). Tego samego wieczoru miaBam zabieg  co[, czego za wszelk cen staraBam si unikn. Chirurg powiedziaB mojemu m|owi, tak|e lekarzowi, |e jama ropnia pod moj piersi byBa tak du|a, |e spenetrowaBa [cian klatki piersiowej  najgorszy przypadek, jaki widziaB w trakcie trzydziestu lat praktyki lekarskiej. Nie miaB pojcia, jak mogBam w takim stanie chodzi do pracy. ZignorowaBam staro|ytn maksym, która mówiBa:  Lekarzu, ulecz si sam . Za|enowaB mnie fakt, |e bdc lekark, nie byBam w stanie si sama wyleczy, |e zachorowaBam, sama staBam si pacjentk. CzuBam ponadto, |e je[li nie bd w stanie karmi piersi, ucierpi na tym moje poczucie wBasnej warto[ci jako matki. (W tym czasie w wyniku stresu znacznie zmniejszyBa si ilo[ pokarmu w moich piersiach). Pamitam jednak, jak tej nocy w szpitalu my[laBam, |e jak naj- * Od red.: lek przeciwbólowy i przeciwzapalny, zawierajcy paracetamol i kodein. 25 CiaBo kobiety, mdro[ kobiety szybciej musz wróci do pracy. Dwa lata pózniej po narodzinach drugiego dziecka uznaBam, |e stara rana jest ju| zagojona. Chocia| w przypadku pierwszego dziecka musiaBam uzupeBnia mleko z piersi mieszank, my[laBam, |e tym razem nie bdzie to konieczne. Jednak w prawej piersi nie byBo pokarmu dla córki, chocia| mleko pojawiBo si na czas. Przebyte zapa- lenie zniszczyBo przewody mleczne w tej piersi. Znów zaczBam si obawia, |e nie bd w stanie wykarmi dziecka. Za prób udowodnienia sobie czego[ dwa lata wcze- [niej zapBaciBam cen w postaci szkód cielesnych. WziBam peBn odpowiedzialno[ za taki stan rzeczy, ale zauwa|yBam wtedy, jak bardzo potrafi si zaniedbywa. Ignoro- wanie fizycznych potrzeb wBasnego ciaBa byBo wbudowane w struktur mojego |ycia. Trzeciego dnia po porodzie, pogr|ona w rozpaczy, zadzwoniBam do La Leche League International* w Chicago z pro[b o rad. Kobieta, która odebraBa telefon, mia- Ba kiedy[ ten sam problem i poinformowaBa mnie, |e je[li bd karmiBa cz[ciej i nie przeszkadza mi jedna pier[ wiksza od drugiej, mog karmi jedn stron! Idc za jej rad, byBam w stanie karmi na tyle, aby podtrzyma laktacj. Gdy wyje|d|aBam do pracy i byBam z dala od córki, trzeba byBo j karmi sztucznie, ale zawsze, gdy byBy- [my razem przez dBugi czas, moje mleko zaspokajaBo jej wszystkie potrzeby. Pozosta- n na zawsze wdziczna tej oddolnej inicjatywie kobiet, zapocztkowanej w Chicago przez gospodynie domowe, które chciaBy karmi piersi w okresie, gdy nie mo|na byBo liczy na wsparcie ze strony pracowników sBu|by zdrowia. (Po dzi[ dzieD wik- szo[ci lekarzom podczas sta|u specjalizacyjnego nie oferuje si szkoleD dotyczcych karmienia piersi i dlatego nie maj oni wystarczajcej wiedzy na temat tak wa|nej czynno[ci). Chocia| wiedziaBam, |e czsto kobiece piersi s fizyczn metafor dawania, brania i karmienia, w pdzie dbania o wszystkich wokóB zapomniaBam o sobie. CiaBo jednak nie pozwoliBo uj[ pBazem mojemu zaniedbaniu i daBo mi wa|n lekcj: zna- czenie objawów cielesnych znacznie wykracza poza bezpo[redni problem zdrowotny, przed którym nas ostrzegaj. Carl Jung powiedziaB, |e poprzez chorob bogowie skBa- daj nam wizyt, a ja zrozumiaBam, |e uwa|nie sBuchajc informacji pByncych z ciaBa, mo|emy odnie[ emocjonalne, fizyczne i duchowe korzy[ci. Chocia| na poziomie intelektualnym zawsze w to wierzyBam, aby sta si sku- teczn uzdrowicielk, musiaBam sama tego do[wiadczy. Borykajc si z powa|nym problemem zdrowotnym, zrozumiaBam, co prze|ywaj inne kobiety, które do[wiadcza- j kBopotów zdrowotnych i |yciowych. Dopóki byBam cieszc si idealnym zdrowiem biaB kobiet sukcesu, |yjc peBni |ycia w zdominowanym przez m|czyzn [wiecie, dopóty nie mogBam dostrzec pewnych schematów, powszechnie zwizanych z proble- mami zdrowotnymi kobiet. Tak dBugo, jak postrzegaBam siebie jako kogo[ odrbnego * Od red.: organizacja midzynarodowa, której  misj jest pomoc matkom karmicym pier- si na caBym [wiecie poprzez wzajemne wsparcie matek pomidzy sob [ang. mother-to- -mother support], zacht, informacj i edukacj oraz promowanie lepszego zrozumienia karmienia piersi jako wa|nego elementu zdrowego rozwoju dziecka i matki . (zob. http://www.llli.org) W Polsce pomoc i informacje na temat laktacji mo|na uzyska na stro- nach Komitetu Upowszechniania Karmienia Piersi: www.laktacja.pl. 26 Wstp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz si sam od innych kobiet, nie mogBam zrozumie, |e te schematy to cz[ walki wielu kobiet o osignicie peBni. To, co osobiste, jest polityczne Posiadanie dzieci i walka o znalezienie równowagi midzy prac a rodzin zmieniBy mnie bardziej ni| cokolwiek do tej pory. Z wBasnego do[wiadczenia, a nie z ksi|ek czy od nauczycieli, uczyBam si, co feministki maj na my[li, mówic, |e to, co  osobiste, jest polityczne . NauczyBam si, |e nie mo|na by matk na póB etatu. Kiedy kobieta rodzi dziecko, troska o nie wypeBnia dwadzie[cia cztery godziny dnia w sposób, którego nie da si wytBumaczy, dopóki si tego nie do[wiadczy. Nie byBam przygotowana na ból serca, który si pojawiaB ka|dego dnia, gdy zostawiaBam dziecko i szBam do pracy. ZaczBam tak|e podwa|a moje dBugoletnie przekonanie, |e opieka nad dzieckiem i macierzyDstwo nie jest prawdziw prac. Natychmiast zauwa|yBam, |e pod wieloma wzgldami praca byBa o niebo Ba- twiejsza ni| przebywanie w domu z dwójk dzieci. W pracy tak wiele mogBam zrobi! Jako posBuszna córka patriarchatu modliBam si przed oBtarzem wydajno[ci. ZaczBam si zastanawia, dlaczego tak troszczyBam si o ciaBa innych ludzi, ale nie o wBasne czy moich dzieci. Dlaczego miaBam poczucie winy za ka|dym razem, gdy odpoczywa- Bam? Nawet je[li miaBam du|o pracy, dlaczego nie potrafiBam usi[ na dywanie, by przez póB godziny pobawi si z dziemi? Dlaczego czuBam, |e to strata czasu? Zasta- nawiaBam si tak|e, dlaczego opieka nad dziemi jest zadaniem kobiet  dlaczego dzieci byBy gBównie moim zmartwieniem? Mieli[my z m|em identyczne wyksztaBce- nie i identyczne dochody. Dlaczego po narodzinach dzieci jego |ycie nie zmieniBo si a| tak bardzo? Kiedy zrozumiaBam, jak du|y wpByw na samopoczucie moje oraz innych kobiet ma |ycie rodzinne, musiaBam si zatrzyma i przemy[le swoje przekonania dotyczce sukcesu, medycyny i wBasnej osoby. A| do narodzin drugiego dziecka nigdy nie uwa- |aBam si za feministk. ByBam w stanie osign wszystko, co sobie zamierzyBam. Nie miaBam pojcia, o czym mówi  te kobiety, kiedy poruszaj temat spoBecznej niesprawiedliwo[ci wzgldem kobiet. Nie widziaBam, |e kobiety i m|czyzni s trak- towani inaczej, poniewa| nie do[wiadczyBam (czy, [ci[lej mówic, nie zauwa|yBam) tych ró|nic osobi[cie. StaBam si lekark i matk |yjc w spoBeczeDstwie, które radzi kobiecie wybie- ra midzy tymi dwiema rolami, je[li przynajmniej jedn z nich chce speBnia dobrze. Moje |ycie runBo w gruzach. Nie byBam na to przygotowana. Superkobieta umieraBa. Zapocztkowany ropniem piersi wgld w istot sprawy wpBynB nie tylko na moje przekonania odno[nie zdrowia, ale tak|e na moj karier lekarsk. Ponownie za- czBam rewidowa swoje przekonania na temat istoty choroby. ZrozumiaBam, |e ze- spóB napicia przedmiesiczkowego, bóle miednicy, mi[niaki, przewlekBe zapalenie pochwy i inne problemy moich pacjentek czsto miaBy zwizek z kontekstem ich |y- cia. Ich dieta, sytuacja zawodowa i relacje z ludzmi czsto dostarczaBy wskazówek na temat zródBa fizycznego cierpienia. DostrzegBam pewne wzorce, wpBywajce na roz- 27 CiaBo kobiety, mdro[ kobiety wój dolegliwo[ci cielesnych, których wcze[niej nawet nie zauwa|aBam. Na przestrzeni lat, w miar jak pogBbiaBa si moja wra|liwo[ na schematy zwizane ze zdrowiem i chorob, które dostrzegaBam u siebie i u moich pacjentek, zrozumiaBam, |e sama zmiana nawyków i diety, bez przyjrzenia si wszystkim aspek- tom |ycia, to o wiele za maBo, aby trwale wyleczy si z istniejcych od dawna dole- gliwo[ci. Przez niemal dwie dekady pracowaBam z wieloma kobietami, których chorób nie daBo si przypisa jedynie zBej diecie i których nie daBo si wyleczy jedynie za po- moc leków czy operacji. Przestrzeganie specjalnej diety i przebiegnicie piciu kilo- metrów dziennie nie przywróci kobiecie dobrego samopoczucia, je[li wci| |yje ona z alkoholikiem czy pracoholikiem lub je[li do[wiadczyBa kazirodztwa i nie pozwoliBa sobie na uwolnienie zwizanych z tym emocji. Próba zmiany diety i zastosowanie al- ternatywnych terapii mo|e by pierwszym krokiem, który otworzy kobiety na nowy sposób postrzegania zdrowia. Z nowym spojrzeniem na ciaBo i na siebie kobiety czsto zaczynaj zdrowie na poziomie mentalnym, emocjonalnym, duchowym, a tak|e fi- zycznym. Ta ksi|ka jest peBna opowie[ci o takim uzdrowieniu i przebudzeniu ducho- wym. Mo|emy potraktowa historie tych kobiet, w tym tak|e moj histori ropnia piersi, jako ostrze|enie. Chocia| do[wiadczenia te byBy bolesne, ponownie sprowadzi- By nas do ciaBa i umocniBy w [wiadomo[ci tego, co jest w |yciu wa|ne. Moja choroba pokazaBa mi, |e zdrowie jest procesem utrzymywania równowagi. Jako |e ignorowa- Bam swoje ciaBo i dusz przez tak wiele lat, to w sobie powinnam poszuka odpowie- dzi na pytania, które dotycz problemów i wyzwaD zdrowotnych zarówno moich jak i innych kobiet. Poniewa| problem Przecitnej Kobiety wynika po cz[ci z natury by- cia pBci |eDskiej w kulturze, która ka|e nam stawia potrzeby innych ponad swoimi, musimy wprowadzi radykalne zmiany w naszym my[leniu i |yciu, aby odzyska zdrowie i móc si nim cieszy. Women to women (kobiety kobietom) Z powodu moich odkry w 1985 roku odeszBam z praktyki grupowej i zdecydo- waBam si utworzy poradni, w której, oprócz opieki medycznej, mogBabym dzieli si wiedz na temat od|ywiania, stylu |ycia i do[wiadczenia pByncego z bycia kobie- t w naszej kulturze. Wraz z trzema innymi kobietami postanowiBy[my otworzy cen- trum medyczne dla kobiet, które doceniBoby kobieco[. WiedziaBy[my, |e istniej al- ternatywy dla konwencjonalnego sposobu przywracania zdrowia i leczenia problemów zdrowotnych kobiet. PragnBy[my nie tylko leczy objawy. ChciaBy[my pomóc kobie- tom zmieni sytuacj |yciow, prowadzc do problemów zdrowotnych. Nie wystar- czaBo nam  prywatyzowanie i izolowanie sytuacji danej pacjentki. ChciaBy[my poka- za kobietom, |e ich rany  fizyczne, psychiczne czy duchowe  s cz[ci wikszej rany kulturowej, która potencjalnie ma wpByw na nas wszystkie. W grudniu 1985 roku, w maBym miasteczku w Maine, we czwórk  dwie piel- gniarki i dwie lekarki ginekolo|ki  zaBo|yBy[my centrum Women to Women. Nie mia- By[my |adnych wzorów do na[ladowania. ZamierzaBy[my dziaBa w kontek[cie medy- 28 Wstp do pierwszego wydania: Lekarzu, ulecz si sam cyny konwencjonalnej, która ma wszak|e wiele do zaoferowania. WidziaBam zbyt wiele kobiet, które, starajc si radzi sobie z jak[ dolegliwo[ci, unikaBy leczenia, które w ich wypadku mogBoby si okaza skuteczne, gdy| daBoby ciaBu mo|liwo[ od- zyskania i zachowania zdrowia. (Kiedy kobieta za bardzo skupia si na wyleczeniu ja- kiej[ dolegliwo[ci, czsto robi to, aby zagBuszy problemy, które do niej doprowadziBy. Proces uzdrawiania staje si wtedy uzale|nieniem). Ponadto chciaBy[my reedukowa nasze pacjentki na temat zachowaD korzystnie wpBywajcych na zdrowie. Wszystkie do[wiadczyBy[my mocy my[li i objawów pByncych z ciaBa, które doprowadziBy do uzdrowienia i gBbszego zrozumienia wBasnego ciaBa i siebie. ChciaBy[my doprowa- dzi do tego tak|e nasze pacjentki. W istocie o to te| staram si w tej ksi|ce. Od samego pocztku prowadzenie Women to Women byBo aktem wiary. Przez lata praktyki zrozumiaBam, |e nie jest rzecz Batw zmienianie czyjego[ my[lenia z ne- gatywnego na pozytywne i wzmacnianie kobiet tak, by porzuciBy destrukcyjne nawyki na korzy[ tych, które s ogólnie kojarzone ze zdrowiem. Na przestrzeni lat wszystkie musiaBy[my zrozumie, jak gBboko zakorzenione s w nas nawykowe lki i niszczce zdrowie wzorce. Kiedy uznaBy[my, |e do pewnego stopnia wszystkie podlegamy tym samym wzorcom, stopniowo malaBa frustracja wywoBana autodestrukcyjnymi nawyka- mi naszych pacjentek. Wszyscy (Bcznie ze mn), którzy od czasu powstania Women to Women rozpoczli tu prac, musieli pracowa nad sob, swoimi zachowaniami i sposobami komunikacji, aby sta si lepszymi pracownikami opieki zdrowotnej i uzdrowicielami oraz aby postrzega praktyk lekarsk i pielgniarsk jako nieustan- ny proces nauki. Przez lata pracowaBy[my nad przeBamaniem, wynikajcej z hierar- chii, bariery pomidzy nami a naszymi pacjentkami po to, aby pacjentki [wiadomie uczestniczyBy we wBasnym uzdrawianiu, szukajc dla siebie najlepszej diety czy B- czc terapie holistyczne. Nie odgrywaBy[my przed nimi roli wszechwiedzcej lekarki czy pielgniarki. Od 1986 roku wspóBpracuje z nami wykwalifikowana terapeutka, która ma nam pomóc uzyska szczero[ w trakcie dyskusji i przy podejmowaniu decy- zji na temat obowizków, godzin pracy, dy|urów, urlopu, czasu wolnego i wszelkich innych wa|nych spraw zwizanych z praktyk i komunikacj  aby[my nie skrywaBy prawdziwych uczu pod mask  bycia miB tak, jak nauczono wikszo[ z nas. Kreowanie zdrowia W cigu piciu pierwszych lat dziaBalno[ci Women to Women nauczyBy[my si, |e nasze pierwotne instynkty okazaBy si sBuszne. Stan zdrowia kobiety jest [ci[le zwizany z kultur, w której |yje, jej pozycj w tej kulturze, a tak|e z indywidualnym stylem |ycia. W trakcie naszego sformalizowanego ksztaBcenia medycznego nie uwzgldniano tego, co dzi[ jest dla nas oczywiste. Uznanie, |e kontekst kulturowy, w którym |yje kobieta, wpBywa na jej zdrowie, jest dopiero pierwszym krokiem na drodze tworzenia nowego modelu zdrowia. Na- szym kolejnym krokiem byBo zobowizanie si do poprawy zdrowia kobiet poprzez aktywn zmian warunków |ycia, zarówno naszego jak i innych kobiet. W 1991 roku sformuBowaBy[my kredo dla Women to Women:  Jeste[my w peBni 29 CiaBo kobiety, mdro[ kobiety oddane |yciu, promocji zdrowia i czerpaniu z niego rado[ci, równowadze i wolno[ci na wszystkich poziomach, zarówno osobistym jak i zawodowym, [wiadczc usBugi edukacyjne i medyczne . Pokrzepia mnie samo czytanie powy|szych sBów. Nasza wi- zja nie wymaga od nas perfekcji. Wymaga natomiast, aby ka|da z nas dawaBa z siebie wszystko, pamitajc, |e nikt nie naprawi naszego |ycia za nas. Jedynie my mo|emy zrobi to dla siebie i musimy si tym zaj [wiadomie. Nie mówi, |e jest to proste. Ka|da z nas potrzebuje wsparcia i przewodnictwa. Women to Women staBo si zródBem takiego wsparcia i przewodnictwa dla tysicy kobiet  miejscem, w którym opowiada- my nasze historie, kreatywnie marzymy o przyszBo[ci, uzdrawiamy z ran, by nastpnie ruszy naprzód, niosc w |ycie zdrowie i rado[. Pragn, aby ksi|ka CiaBo kobiety, mdro[ kobiety, prezentujca uzdrawiajce opowie[ci kobiet, moich pacjentek, kole|anek, kuzynek i przyjacióBek, tak|e byBa zró- dBem wsparcia i przewodnictwa. Te kobiety odnalazBy swój gBos, zaczBy si uzdra- wia i ka|dego dnia tworzy zdrowie w swoim |yciu. Razem stanowi cz[ wikszej kobiecej [wiadomo[ci  dajc gBos naszej prawdziwej to|samo[ci i potrzebom, odzy- skujc kobieco[ i bdc kobietami na swój sposób. Te historie opowiedziane s za pomoc sBów i obrazów tych kobiet; przedsta- wiaj ich rytuaBy, które, cho czsto indywidualne, maj warto[ uniwersaln. Wik- szo[ przypadków to portrety zbiorowe. Chocia| s oparte na prawdziwych historiach, imiona kobiet i inne szczegóBy zostaBy zmienione. Mam nadziej, |e czytanie tych opowie[ci zainspiruje ci do przypomnienia sobie historii twojego |ycia  nie tylko hi- storii choroby  i pozwoli ci spojrze na ni w nowym [wietle. Mam tak|e nadziej, |e skBoni ci do spisania tej historii  aby[ mogBa przyjrze si wyBaniajcym si sche- matom i zobaczy, jak s ze sob powizane. Analizujc, nazywajc, a nastpnie od- zyskujc swoje |ycie, ty tak|e mo|esz si uzdrowi. Dziki tym opowie[ciom nauczysz si sBucha wBasnego ciaBa i ufa jego m- dro[ci tak, aby wzrasta w fizycznym i duchowym zdrowiu. Z medycznego punktu widzenia ksi|ka mówi o problemach zdrowotnych kobiet, trosce o kobiece ukBady narzdów. Omawiam w niej choroby, bóle i zaburzenia czynno[ci wszystkich kobie- cych ukBadów i sugeruj, jak je uzdrowi. Jednak poza tym czysto medycznym spoj- rzeniem najwa|niejsze, co pragn przekaza  z pomoc doradców, kolegów, a przede wszystkim pacjentek  to informacje, które przemawiaj do kobiecych  wntrz . Pra- gn rozbudzi ten spokojny, cichy, mdry gBos intuicji, który jest w nas wszystkich, gBos naszych ciaB, który z powodu choroby naszej kultury, bBdnych informacji i dys- funkcji byBy[my zmuszone ignorowa. Pragn da wam odwag, by[cie sBuchaBy tego gBosu i za nim pod|aBy. ZrozumiaBam, |e problem dotyczy nas wszystkich, a na caBym [wiecie kobiety tworz now wizj zdrowia oraz to|samo[ci. Najwa|niejsze w tej wizji jest zaufanie do wiedzy pByncej z gBbi jestestwa: nasze ciaBa s naszymi sprzymierzeDcami i za- wsze wska| nam kierunek, w którym mamy pod|a. Niech ta ksi|ka bdzie przewodnikiem, zródBem informacji i wsparcia w twojej podró|y ku uzdrowieniu. 30 Cz[ I Od zewntrznej kontroli do wewntrznego przewodnictwa

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kobieta piekna jest?rmowy fragment
Kobiety Mądrości
Kobieta piekna jest darmowy fragment
Kobieta piekna jest darmowy fragment
wiatem rzÄ…dzÄ… kobiety Big Cyc txt
Dlaczego kobiety nie osiÄ…gajÄ… orgazmu
Niezbędnik kosmetyczny każdej kobiety(1)
Przywództwo kobiet bariery i prognozy na przyszłość
Jak uszczesliwic kobiete

więcej podobnych podstron