plik


ÿþChoroby psów CHOROBY I ICH OBJAWY OBJAWY PRZYCZYNA ciaBo obce w pysku lub [linotok gardle; mo|e by objawem w[cieklizny wyciek z nosa nosówka; katar ciaBo obce midzy zbami tarcie Bapami pyska lub w poprzek podniebienia; ból zba; ukszenie owadów zapalenie ucha lub zaka|enie drapanie ucha paso|ytem wzdcie nieprawidBowa dieta uraz; zapalenie jder; opuchnicie jder nowotwór krwawienie z pochwy uraz; kamica uraz; kamica; zapalenie krwawienie a prcia gruczoBu krokowego zapalenie pochwy; ropny wyciek z pochwy ropomacicze ropny wyciek z prcia miejscowe zaka|enie za|óBcenie skóry i |óBtaczka [luzówek infekcje paso|ytnicze i drapanie grzybiczne; nieprawidBowa dieta; alergia zatwardzenie; zarobaczenie; alergia; zapalenie gruczoBów tarcie zadem o podBo|e przyodbytowych; utkwienie (saneczkowanie) w okolicy odbytu ciaBa obcego 1 stopniowe powikszenie ci|a; ci|a urojona; brzucha przekarmienie; nowotwór nagBe powikszenie skrt |oBdka, mo|e brzucha po jedzeniu zakoDczy si [mierci potrzsanie gBow choroby uszu zwieszanie gBowy na ciaBo obce w uchu jedn stron opuchnicie sutka zapalenie sutka; nowotwór POZNAJ CZY TWÓJ PIES JEST CHORY PIES ZDROWY PIES CHORY temperatura w odbycie temperatura podwy|szona 38-39 st.C lub obni|ona swobodny, elastyczny kulawizna, ruch sztywny i ruch maBo energiczny elastyczna skóra, która skóra napita, po po odcigniciu szybko odcigniciu dBugo nie wraca na miejsce powraca na swoje miejsce l[nice oczy mtne zaczerwienione oczy czyste oczy cieknce oczy czyste, biaBe zby zby przebarwione uszy brudne, ze zBogami uszy ró|owe, wewntrz wydzieliny, o brzydkim czyste i bezwonne zapachu ciepBy, suchy lub ciekncy zimny, wilgotny nos nos bezwonny oddech cuchncy oddech ró|owe dzisBa blade dzisBa caBe ciaBo bez zmian na oznaki wyBysienia, zmiany skórze i sier[ci skórne i zranienia WZCIEKLIZNA W[cieklizna jest niezmiernie ostr i zawsze [mierteln chorob zakazn, atakujc o[rodkowy ukBad nerwowy. Opisywano przypadki tej choroby ju| 4000 tys. lat przed nasz er. Biorc pod uwag fakt, |e choroba towarzyszy ludzko[ci ju| od 6000 2 tys. lat, a| dziw bierze jak maBa jest [wiadomo[ ludzi dotyczca tej choroby. Chorob wywoBuje wirus w[cieklizny. Wirus ten jest odporny na gnicie, tzn. w rozkBadajcych si zwBokach mo|e prze|ywa nawet kilka tygodni. Podobnie odporny jest na zamarzanie. Natomiast wra|liwy jest na ogrzewanie, w temperaturze 60 C prze|ywa zaledwie 5 min. Wra|liwy jest te| na dziaBanie wikszo[ci [rodków dezynfekujcych, Pamitajmy o tym, |e w[cieklizna jest w dzisiejszych czasach jedn z nielicznych chorób, która ma stuprocentow [miertelno[ osobników, które ulegBy zaka|eniu. Dotyczy to zarówno ludzi jak i zwierzt. Do zaka|enia w[cieklizn dochodzi na ogóB wskutek pogryzienia przez chore zwierz. Zaka|enie mo|liwe jest poprzez kontakt ze [lin chorego zwierzcia i uszkodzonej skóry lub bBon [luzowych zdrowego osobnika. Pamitajmy, |e ka|dy bezpo[redni kontakt ze w[ciekBym zwierzciem - choby przenoszenie go z miejsca na miejsce goBymi rkami (np. podczas wypadku samochodowego) mo|e powodowa zaka|enie si t chorob. Wirusy w[cieklizny pocztkowo atakuj zakoDczenia nerwowe uszkodzonych miejsc, a nastpne poprzez nerwy obwodowe mózg. Chc podkre[li, |e materiaBem zakaznym jest [lina chorych zwierzt, ale te| zwierzt zaka|onych u których nie wystpiBy jeszcze |adne objawy choroby. Z tego te| wzgldu ka|de pogryzienie trzeba traktowa jako poksanie przez zwierz chore. W Polsce zródBem zaka|enia a| w 70% s dzikie lisy, nastpnie koty i psy. Coroczne obowizkowe szczepienia psów przeciwko w[ciekliznie wydatnie zmniejszyBy liczb zachorowaD tego gatunku. Niestety w naszym kraju nie ma tradycji szczepienia kotów przeciwko tej groznej chorobie. Dlatego te| w chwili obecnej odnotowuje si wicej zachorowaD na w[cieklizn wBa[nie w[ród kotów. Wynika to z cz[ciowo z braku wiadomo[ci i [wiadomo[ci o ryzyku zwizanym z wystpieniem choroby, a cz[ciowo, nazwijmy to dobitnie, z gBupoty. WBa[cicieli zwierzt uchylajcych si od obowizku szczepienia jest niestety nadal bardzo wielu. PARWOWIROZA W zale|no[ci od wieku zwierzt dotknitych chorob parwowiroza przebiega mo|e jako zapalenie mi[nia 3 sercowego lub zapalenie |oBdka i jelit. Zapalenie mi[nia sercowego wystpuje u mBodych szczenit, tzn. 4-6 tygodniowych. Choroba przebiega w bardzo ostry sposób i cechuje si bardzo wysoka [miertelno[ci, sigajc 100%. Dwadzie[cia lat temu (w 1977r.) w Stanach Zjednoczonych Ameryki, a konkretnie w stanie Teksas, wystpiBy masowe zachorowania psów, manifestujce si wymiotami i biegunk. Kilka miesicy pózniej odnotowano równie liczne przypadki zachorowaD i zgonów w poBudniowych stanach USA, potem w Kanadzie i Australii. Od 1979r. przypadki zachorowaD na parwowirusow chorob psów odnotowano w Anglii i w Niemczech. Ju| od 1978r. udaBo si wyizolowa Canine Parvovirus. Wirus okazaB si odporny na dziaBanie alkoholu, eteru, chloroformu. W temp. pokojowej prze|ywaB ponad rok, zachowujc zjadliwo[ i inwazyjno[ przez pierwsze 6 mies. W temp. 80 stopni potrafiB prze|y 30 min. W wysuszonym kale wirus prze|ywaB ponad rok, nie tracc wBa[ciwo[ci chorobotwórczych. ByB tak|e odporny na wielokrotne zamra|anie i odmra|anie. U zwierzt starszych, tj. powy|ej 8 tygodnia |ycia, parwowiroza przebiega jako zapalenie |oBdka i jelit. PBe, rasa, wielko[ i waga nie maj |adnego wpBywu na zachorowanie. Trudno jest uchwyci sezonowo[ wystpowania i nasilania choroby w cigu roku. Jednak wikszo[ przypadków klinicznych spotyka si w okresie wiosny i lata. Do naturalnego zaka|enia dochodzi gBównie przez ukBad pokarmowy (gBównie poprzez kontakt z kaBem chorych zwierzt). Badania udowodniBy, |e po 5-6 dniach chory pies wraz z kaBem wydala 10 do 12-tej potgi wirionów w 1 gramie kaBu. Biorc pod uwag, |e okoBo 1000 wirionów to dawka zaka|ajca, Batwo uzmysBowi sobie mo|liwo[ci szerzenia si choroby. Teoretycznie 1 gram kaBu mo|e wywoBa chorob u 1 mld zdrowych lecz nie szczepionych psów. Okres inkubacji choroby wynosi od 3 do 8 dni. Objawy pojawiaj si nagle. Pocztkowo s to uporczywe, mczce wymioty. Po okoBo 24 godz. doBcza do nich silna biegunka, pocztkowo szara, potem wicej ni| u 50% przypadków krwawa. Zwierzta, u których nie wystpiBo krwawienie maj wiksze szanse na prze|ycie. Uporczywe wymioty i biegunka w cigu kilku godzin doprowadzaj do kraDcowego odwodnienia. 4 Chore psy wykazuj silne osBabienie, le|, nie reaguj na otoczenie. Postpujce odwodnienie organizmu objawia si utrat elastyczno[ci skóry, zmatowieniem i wypadaniem sier[ci. GaBki oczne sprawiaj wra|enie zapadnitych, a rysy pyska ulegaj zaostrzeniu. BBony [luzowe s blade i bardziej suche.Pierwsze przypadki zachorowaD psów na parwowiroz odnotowano w Polsce w 1979 roku na terenie województw zachodnich. Na pocztku 1981 r. notowano je ju| w Warszawie, a w 1981 roku spotykane byBy ju| na terenie caBego kraju.Faktem jest, |e parwowiroza atakuje psy bez wzgldu na wiek, pBe i ras. Jednak|e nale|y podkre[li, |e ponad 80% przypadków - to psy od 2 do 12 miesica |ycia. Zasadniczym i pierwszym objawem choroby s uporczywe, czsto powtarzajce si wymioty, pocztkowo tre[ci pokarmow (co wBa[ciciel bierze za objawy niestrawno[ci). Nastpnie zwierzta wymiotuj |óBtym, cigncym si [luzem, który jest pozbawiony zapachu. Wreszcie po 6-24 godz. pojawia si biegunka. Pocztkowo szara, potem szaro-|óBta bardzo szybko przeistacza si w krwist o bardzo specyficznym gnilnym zapachu zhemolizowanej krwi. Podczas dotykania brzucha zwierz stanowczo protestuje. Nawet z odlegBo[ci kilku kroków sByszalne s odgBosy przelewania i kruczenia w jelitach. Chory pies w bByskawicznym czasie staje si apatyczny i zobojtniaBy na otoczenie, czsto chowa si w jakim[ zacisznym miejscu. Postpujce odwodnienie i masowa utrata krwi sprawia, |e pies przyjmuje przymusow postaw le|c, pojawia si przyspieszona praca serca, drastyczna apatia prowadzca do [piczki. Nieprzytomne zwierze le|y, za[ z ziejcego odbytu wylewa si bezwiednie brunatnokrwisty, cuchncy kaB.Podejmujc dziaBania terapeutyczne ( o ile parwowiroza zostaBa potwierdzona testami) celowym jest podanie swoistej gammaglobuliny. Poza tym konieczne jest podawanie leków przeciwkrwotocznych i przeciwwymiotnych. Nie wolno zapomnie te| o prowadzeniu kuracji wodno - elektrolitowej (uwzgldniajc kwasic lub zasadowic). Ze wzgldu na mo|liwo[ zawikBania choroby przez bakterie, niezbdne jest podanie antybiotyku o szerokim spektrum dziaBania. Szalenie istotnym punktem w pomy[lnym rokowania choroby jest odpowiednio szybka reakcja wBa[ciciela zwierzcia. Trzeba pamita, |e im szybciej zgBosimy si do lekarza tym szanse na uratowanie psa s wiksze. Chc podkre[li, |e znakomita 5 wikszo[ przypadków zachorowaD psów na t chorob to zwierzta, które nie byBy poddane szczepieniu ochronnemu. Dlatego te| nie warto oszczdza na szczepieniu przeciwko prawowirozie. NOSÓWKA Chorob wywoBuje paramyxovirus. Zapadaj na ni gBównie mBode zwierzta od 2 do 12 mies. {ycia. Psy starsze o ile nie byBy uprzednio szczepione równie| zapadaj na t chorob, cho du|o rzadziej. TBumaczy si to faktem, |e szczenita chronione s tzw. biern odporno[ci, przekazan przez matk (przeciwciaBa siarowe) naturalnie tylko wtedy, gdy suka posiadaBa odporno[ przeciwko nosówce. Natomiast psy starsze poprzez kontakt z wirusem [rodowiskowym nosówki przechodz chorob w formie poronnej. Nasilenie wystpowania choroby notuje si w chBodnych i wilgotnych porach roku, od pazdziernika do marca. Istnieje tak|e wra|liwo[ gatunkowa na t chorob - psy ras dBugonosych, owczarki, charty - du|o cz[ciej choruj na nosówk ni| psy krótkonose - pekiDczyki, boksery itp. Kontakt po[redni (miski posBanie, kaganiec) bywa równie| powodem zaka|enia. Wydaje si, |e najbardziej zarazliwa jest wydzielina z nosa i [lina chorego zwierzcia. Nieco mniejsz rol przypisuje si obecno[ci wirusa w kale oraz w moczu. Okres inkubacji choroby wynosi zazwyczaj od 3 do 7 dni. Objawy i przebieg choroby zale| od zjadliwo[ci wirusa, od odporno[ci osobniczej zwierzcia a tak|e od rodzaju wikBajcych wtórnych zaka|eD bakteryjnych. Pocztkowym objawem choroby jest podwy|szona temperatura dochodzca do 39,5 - 41 C. Temperatura po 1-3 dniach nieco spada, lecz w nastpnych dniach przybiera posta gorczki odwrotnej. Pojawia si zapalenie migdaBków i gardBa, brak apetytu apatia, kaszel zapalenie spojówek i nosa ze [luzowat wydzielina ropn. Nie|yt krtani i oskrzeli przeradza si czsto w zapalenie oskrzeli, opBucnej i nie|ytowe zapalenie pBuc. Mog pojawi si objawy ze strony ukBadu pokarmowego - wymioty, luzne stolce a nawet biegunki. P pewnym czasie na przy[rodkowej powierzchni ud i na brzuchu wystpuje osutka nosówkowa. Pojawia si stwardnienie i popkanie poduszek Bap (std nazwa 6 zwyczajowa - choroba twardej Bapy). Nadmiernemu rogowaceniu i popkaniu ulega te| lusterko nosowe. Objawy neurologiczne choroby, które pocztkowo s sBabo zaznaczone i wyra|aj si pojedynczymi skurczami mi[ni (najcz[ciej jest to dr|enie czy tik jednej Bapki) pojawiaj si po 3 do 6 tygodni od pierwszych objawów choroby. Postpujc doprowadzaj w cigu nastpnych dni do skurczów caBych grup mi[ni i do regularnych ataków epileptycznych poBczonych z utrat [wiadomo[ci i "pienistym biciem [liny" PogBbiajce si rdzeniowe (brak koordynacji ruchowej, niedowBady i pora|enia koDczyn) dopeBniaj obrazu choroby. Na skutek wzrostu ci[nienia pBynu mózgowo rdzeniowego zwierz mo|e odczuwa cigBy ból, co wyra|a si permanentnym pBaczem nawet wyciem. Jak w ka|dej chorobie tBa zakaznego szybka interwencja wBa[ciciela zwierzcia, natychmiastowa diagnostyka potwierdzajca przyczyn choroby znacznie podwy|sza szans na uratowanie zwierzcia. Rutynowa diagnostyka laboratoryjna polegajca na badaniu wydzieliny z worka spojówkowego, z nosa, z pochwy, bdz napletka za pomoc immunofluorescencji - pozwala, szczególnie w pocztkowym okresie choroby, na uzyskanie szybkiego i stosukowo pewnego wyniku badania. W postpowaniu leczniczym nale|y pamita o tym, |e w nosówce, tak jak w wielu chorobach zakaznych, w zasadzie brak jest leczenia przyczynowego. Szczególnie wtedy kiedy wirus wejdzie w kontakt z komórk. Wówczas |adne przeciwciaBo chorego osobnika (bierne czy czynne) nie mo|e go unieczynni. W przypadkach wczesnego wykrycia choroby prowadzc leczenie przyczynowe mo|na poda gammmaglobulin (koncentrat globulin odporno[ciowych surowicy psów uodpornionych wirusem nosówki) Specyfik ma warto[ terapeutyczn szczególnie wa|n w pierwszych dniach choroby, kiedy wirus nie zd|yB zwiza si z komórk i jest jeszcze we krwi. Mo|na zaryzykowa stwierdzenie, |e w pózniejszym okresie choroby (kiedy doszBo ju| do zamanifestowania jej objawów) seroterapia w praktyce nie ma a| tak wielkiego znaczenia. Niektórzy lekarze s zwolennikami innego rozwizania, mianowicie podania drog do|yln |ywej szczepionki nosówkowej. Takie postpowanie równie| mo|e mie miejsce w pierwszych dniach choroby. W pózniejszym okresie pozostaje jedynie prowadzenie leczenia objawowego i podtrzymujcego, sprowadzajce si do opanowania powikBaD 7 bakteryjnych wywoBujcych zapalenie górnych dróg oddechowych, spojówek, jamy nosowej, bBony [luzowej |oBdka i jelit. Nie wolno zapomina tak|e o prowadzeniu leczenia bodzcowego. CHOROBA RUBARHT'A (ostre zapalenie wtroby) Chorob wywoBuje adanowirus (CAV-1). Wirus atakuje caB rodzin psowatych, tzn. psy, lisy, wilki, kojoty, itp. Zachorowania zwierzt odnotowuje si w ka|dym wieku, z tym jednak, |e cz[ciej choruj psy poni|ej 5 roku |ycia i w dodatku bez wcze[niejszego szczepienia przeciwko tej chorobie. Badania przeprowadzone w ró|nych krajach dowodz, |e okoBo 60-70% klinicznie zdrowych psów posiada swoiste przeciwciaBa przeciwko CAV-1. Fakt ten [wiadczy dobitnie o czstych bezobjawowych zaka|eniach tym typem wirusa w[ród psów. Trzeba podkre[li, |e bardzo du| rol w rozprzestrzenianiu si choroby odgrywaj psy, które przebyBy ju| zaka|enie, a tak|e bezobjawowi nosiciele masowo wydalajcy wirus z moczem i kaBem do [rodowiska. Do zaka|enia dochodzi na drodze pokarmowej. Wirus pocztkowo namna|a si na migdaBkach a nastpnie z krwi podczas wiremii trafia do [ródbBonka wtroby, [ledziony, nerek i pBuc. Adenowirus typ-1 w sprzyjajcych warunkach [rodowiskowych, tj. w temp. 4-20 stopni C, mo|e prze|ywa wiele tygodni poza organizmem. Natomiast w temp. 60 stopni C ginie w cigu 3-5 minut. Cechuje si tak|e wra|liwo[ci na eter, alkohol, chloroform.Charakterystycznym objawem dla tego zaka|wenia s krwawe wybroczyny na widocznych bBonach [luzowych. DopeBnieniem obrazu choroby s skurcze toniczno-kloniczne pojedynczych a cz[ciej caBych grup mi[ni i towarzyszca im |óBtaczka. Okres inkubacji choroby to zazwyczaj 6-9 dni. Pojawia si wysoka temperatura, sigajca 40 stopni C, a u niektórych osobników nawet wy|sza. Chore psy maj napite mi[nie brzucha i nasilajca si bolesno[. Szczególnie silnie protestuj podczas badania palpacyjnego okolicy wyrostka mieczykowatego mostka. Pojawia si tak|e tachykardia, która utrzymywa si mo|e podczas caBego przebiegu zaka|enia. Apatia, anoreksja, zapalenie spojówek z siln nadwra|liwo[ci na [wiatBo to tak|e objawy, które spotykane s czsto. Wkrótce do wy|ej wymienionych objawów doBczaj tak|e wymioty i i krwiste 8 biegunki, niekiedy krwiomocz. Podejmujc leczenie - o ile to mo|liwe - powinno si wykona transfuzje krwi. Leczenie przyczynowe sprowadza si do podania swoistej gamma globuliny w dawkach terapeutycznych. Leczenie objawowe i wspomagajce to terapia za pomoc wlewów do|ylnych niskoprocentowych roztworów glukozy, dextrozy. Nie wolno zapomina o [rodkach przeciwwymiotnych, przeciwkrwotocznych, o lekach usprawniajcych prac wtroby, a tak|e osBonie antybiotykowej. W przypadku ostrego przebiegu choroby, gdy badania biochemiczne krwi wykazuj niepokojcy wzrost aminotransferaz, konieczne mo|e by podanie kortykosterydów. W okresie rekonwalescencji mo|e wystpi u psa zmtnienie rogówki oka i tzw. objaw "niebieskiego oka". Z dziaBaD profilaktycznych zapobiegajcych wystpieniu choroby najwiksz rol odgrywaj szczepienia ochronne. Przy u|yciu szczepionki |ywej nale|y bra pod uwag wiek szczepionych zwierzt. Natomiast przy u|yciu szczepionek zabitych koniecznie trzeba pamita o dwukrotnym podaniu biopreparatu w odstpie 2-3 tygodni. Szczepienie tzw. interwencyjne, tzn. na terenie objtym zagro|eniem, najlepiej wykonywa szczepionk |yw. WIBROZA Jest to choroba tBa bakteryjnego wywoBywana przez przecinkowce Campylobacter. Najistotniejszymi w praktyce weterynaryjnej s: Campylobacter fetus, Campylobacter sputorum i Campyloobacter jejuni. Baketrie te bywaj czsto izolowane z przewodu pokarmowego zarówno chorych jak i zdrowych zwierzt. W cigu ostatnich lat zaka|enia przecinkowcami uwa|ane s za jeden z podstawowych enteropatogenów u psów, kotów i ludzi. Zazwyczaj zaka|eniu przecinkowcem towarzyszy zaka|enie E. Coli. Przyjmuje si, |e za faz jelitow choroby odpowiedzialny jest Campylobacter jejuni. Drobnoustrój ten izolowany byB od gryzoni, kotów, psów, koni, cielt, jagnit a tak|e nierzadko czBowieka. Dlatego te| traktuje si t chorob jako zoonoz Transmisja choroby mo|e mie miejsce zarówno od chorego zwierzcia na czBowieka, jak równie| od chorego czBowieka na zdrowe zwierz. Na chorob 9 zapadaj przewa|nie mBode zwierzta, w wieku 6-8 tygodni |ycia, a wic nie majce jeszcze zazwyczaj kontaktu z innymi zwierztami. Ten fakt sugerowa mo|e, |e jest to nastpstwo zaka|eD u ludzi. Przecinkowce Campylobacter najcz[ciej atakuj zwierzta zestresowane (podró|e, wystawy) lub trzymane w zBych warunkach [rodowiskowych. Niedo|ywienie, braki mineralno-witaminowe sprzyaj szybkiemu rozwojowi choroby. Campylobacter charakteryzuje si doskonaB prze|ywalno[ci poza organizmem - w temp. 4 stopni C prze|y mo|e ponad miesic. Okres inkubacji choroby wynosi okoBo tygodnia, tzn. |e od chwili wtargnicia zarazka do organizmu upBywa prawie 7 dni, nim wystpi pierwsze objawy choroby. Trzeba podkre[li, |e bakteria doskonale znosi kwa[ne [rodowisko |oBdka i alkaliczne jelit cienkich i grubych. W wikszo[ci przypadków klinicznych proces chorobowy lokalizuje si w tych cz[ciach jelit, gdzie doszBo wcze[niej do uszkodzenia [luzówki jelit. Do niedawna jeszcze uwa|ano, |e Campylobacter jejuni jest jedynie czynnikiem towarzyszcym gBównemu zaka|eniu, , np. kolibakteriozie. Obecnie ponad wszelk wtpliwo[ ustalono, |e mo|e on by bezpo[rednim czynnikiem chorobotwórczym. GBówne objawy choroby to: depresja, wymioty, utrata apetytu, szybko wystpujce odwodnienie oraz cuchnca, zawierajca nieraz domieszk krwi biegunka, która trwa mo|e niekiedy nawet 2 tygodnie. To wBa[nie nawracajce biegunki daj podejrzenie kampylobakteriozy.Leczenie choroby sprowadza si do elastycznie prowadzonej antybiotykoterapii i uzupeBniania strat wodno-elektrolitowych. W razie potrzeby konieczne mo|e by zastosowanie [rodków przeciwwymiotnych i przeciwkrwotocznych a tak|e [rodków rozluzniajcych. Równie wa|nym czynnikiem w opanowaniu choroby wydaje si by zapewnieniem odpowiednich warunków utrzymania, zapobieganie stresom i dezynfekcja odchodów. Trzeba pamita tak|e o tym, |e psy, które przechorowaBy chorob (tzw. "ozdrowieDcy"), mog by nosicielami choroby nawet przez 4 miesice. Chc przypomnie o zwyczajowej nazwie choroby, która bywa okre[lana jako "choroba wychodkowa", gdy| to wBa[nie nie zabezpieczone ustpy bywaBy w przeszBo[ci gBównym zródBem zaka|enia. 10 ROPOMACICZE Ropomacicze (pyometra) u suk to jedno z najczstszych schorzeD, z jakimi spotykamy si w praktyce weterynaryjnej. Chorob wywoBuj zaburzenia hormonalne, dokBadnie zbyt dBugie dziaBanie hormonu progesteron, w wyniku tzw. przetrwaBego ciaBka |óBtego w jajniku. BBona [luzowa macicy ulega wyraznemu pogrubieniu, zaczyna si proces zapalny, któremu czsto towarzysz zaka|enia bakteryjne. Na skutek tego wewntrz macicy zbiera si ropa. Dochodzi do samozatruwania si organizmu, co mo|e prowadzi do upo[ledzenia czynno[ci wtroby, [ledziony a nawet uszkodzenia nerek. W[ród pierwszych objawów choroby trzeba wymieni: wysok temperatur ciaBa, niekiedy dochodzc do 40 -41 st. C., wzmo|one pragnienie, zwikszone wydalanie moczu, wymioty, czasami nawet uporczywe, biegunk, przyspieszone krótkie oddechy (mog przypomina zianie), apati, brak apetytu, w badaniach morfologii krwi znaczny wzrost leukocytów, przyspieszone OB. Obraz kliniczny ropomacicza mo|e przybiera dwie formy. Tzw. "otwartego ropomacicza", kiedy z warg sromowych suki (kotki) wypBywa ropa - w takim przypadku postawienie trafnej diagnozy nie nastrcza trudno[ci. Druga forma to tzw. "ropomacicze zamknite", kiedy zbiera si ropa, macica bardzo si powiksza, ale na skutek zamknitej szyjki macicy brak zewntrznych objawów choroby. Badajcy zwierz lekarz badaniem palpacyjnym (poprzez omacywanie) wyczuwa znacznie powikszon macic. Badania krwi, tj. podwy|szony OB i leukocytoza potwierdzaj diagnoz. CaBkowit pewno[ uzyskujemy po wykonaniu badania RTG i USG. Jedyn skuteczn metod leczenia i ratowania zwierzcia jest usunicie macicy i jajników (ovariohysterectomia). Zabieg jest powa|ny i wymaga znieczulenia ogólnego. W przypadku wiekowych suk (kotek) najbardziej bezpieczna jest narkoza wziewna. Nale|y doda, |e schorzenie ropomacicza najcz[ciej 11 dotyka samic, u których stosowano [rodki hormonalne np. w celu zapobiegania niechcianej ci|y, czy te| w celu zlikwidowania cieczki (rui). Schorzenie cz[ciej dotyka te| samic nie majcych potomstwa, ni| np. wieloródek. NU{YCA Nu|yca jest chorob tBa parazytologicznego, której bezpo[rednim czynnikiem jest nu|eniec psi ( Demodex canis). Paso|yt ten osiga rozmiary od 0,2 do 0,3 mm. Charakteryzuje si maczugowatym ksztaBtem i dBugim wyraznie pr|kowanym odwBokiem, posiada trójczBonowe koDczyny zaopatrzone w pazurki.Nu|eniec psi najcz[ciej bytuje w gruczoBach Bojowych i mieszkach wBosowych skóry zaka|onych zwierzt. Najcz[ciej atakuje skór na grzbiecie nosa, wargach, czole, powiekach, u nasady maB|owin usznych, wreszcie na szyi, koDczynach a nawet na tuBowiu. Choroba dotyka przewa|nie zwierzta mBode, trzymane w zBych warunkach sanitarnych i niejednokrotnie zle |ywione. Szczególnie predysponujce cechy do wystpienia choroby to: krótka sier[, spadek odporno[ci, a tak|e zbyt czste kpiele.W pocztkowym okresie choroby wystpuje tzw. posta zBuszczajca nu|ycy. Charakterystyczne dla tego etapu choroby jest wystpienie ograniczonych, okrgBych miejsc pozbawionych wBosa ( Bysinek) w tych miejscach, gdzie umiejscowiB si paso|yt. Pocztkowo pojedyncze Bysinki z biegiem czasu zaczynaj si powiksza, a nastpnie, o ile nie zostanie podjte leczenie zlewaj si ze sob dajc obraz rozlegBego plackowatego wyBysienia. Skóra w miejscach pozbawionych wBosa staje si zaczerwieniona, pogrubiBa, pomarszczona i pokryta niewielk ilo[ci zBuszczonego naskórka. Po kilku dniach skóra zmienia swoje zabarwienie do koloru grafitowego, bdz ceglastego. W tym okresie choroby [wid zwierzcia nie jest zbyt dokuczliwy lub mo|e w ogóle nie wystpowa. Bardzo czsto w przebiegu zaniedbanej nu|ycy dochodzi do wtórnego zaka|enia gruczoBów Bojowych i mieszków wBosowych bakteriami ropotwórczymi. Choroba przybiera wówczas form krostowat. Pocztkowo z niewielkich guzków powstaj sporej wielko[ci krosty o ropnej, bdz ropno-krwistej 12 zawarto[ci. W tym okresie choroby obecno[ paso|ytów mo|na wykaza w ropnej zawarto[ci krosty, gdzie spotyka si paso|yty w ró|nych stadiach rozwojowych. Nie leczony i stale pogBbiajcy si proces chorobowy w krótkim czasie prowadzi do caBkowitego wypadnicia wBosów. Skóra staje si gruba, pofaBdowana z olbrzymi ilo[ci zBuszczajcego si naskórka, a z pkajcych krost wydobywa si ropno - krwisty wypByw zmieniajcy si w brunatne strupy. Ten widok niczym ze strasznego horroru dotyczy na szcz[cie wyjtkowo zaniedbanych przypadków przy wyjtkowej niefrasobliwo[ci wBa[cicieli zwierzt.Uogólniony proces chorobowy znacznie utrudnia i wydBu|a czas niezbdny do wleczenia zwierzcia. Std tak wa|n spraw jest wczesne postawienie trafnej diagnozy. Pobranie prób do badaD diagnostycznych w kierunku nu|ycy jest stosunkowo niewdziczne polega, bowiem na zeskrobaniu wierzchniej warstwy naskórka do pierwszej krwi z maBej powierzchni chorobowo zmienionego miejsca. Samo badanie diagnostyczne polega na badaniu mikroskopowym i stwierdzeniu obecno[ci paso|yta w uprzednio " prze[wietlonym" ( rozja[nionym naskórku). Chc nadmieni, |e pocztkowe objawy niektórych innych chorób skóry przypomina mog objawy nu|ycy. Dlatego te| absolutnie koniecznym jest wykonanie badaD. W tej chwili chc przypomnie (moim zdaniem) drug podstawow zasad lekarza "jak si leczy to trzeba wiedzie, co sileczy". Pod wzgldem finansowym badanie nie liczcym si wydatkiem a wykona go mo|na we wszystkich WydziaBach Medycyny Weterynaryjnej, jak i we wszystkich placówkach ZakBadów Higieny Weterynaryjnej. ZAPALENIE UCHA Je[li pies staje si nadpobudliwy, zaniepokojony, mocno potrzsa gBow, to by mo|e cierpi na zapalenie zewntrznego przewodu sBuchowego (otitis externa). Najcz[ciej s to zapalenia na tle bakteryjnym, dro|d|akowym bdz alergicznym. Zale|nie od formy schorzenia i od temperamentu zwierzcia, 13 chore psy mog si ró|nie zachowywa. Jedne s nadpobudliwe, zaniepokojone, chodz z konta w kt, mocno potrzsajc gBow (tzw. "trzepanie uszami"), inne szukaj zacisznego miejsca, s smutne i apatyczne. Chore psy maj podwy|szon ciepBot okolicy nasady maB|owiny usznej. Miejsce to jest wra|liwe na dotyk, podczas badania zwierz protestuje, broni si i trzepie uchem. W niektórych przypadkach psy przechylaj gBow na stron chorego ucha. Podatne zwisBouche Zwykle po wywiniciu ucha do góry mo|na zobaczy, |e wewntrzna strona maB|owiny jest zaczerwieniona, pogrubiaBa a nawet rozpulchniona. Wyciek z ucha ma ró|n konsystencj, kolor i zapach. Zale|y to od tego, jaki czynnik chorobotwórczy odpowiedzialny jest za wystpienie zapalenia.Niezbdne jest wykonanie badaD klinicznych i diagnostycznych ju| na samym pocztku choroby. Stosunkowo czsto, szczególnie w okresie od wiosny do jesieni, zapalenie zewntrznego przewodu sBuchowego ma podBo|e alergiczne. Powodem zapalenia mo|e by tak|e obecno[ ciaBa obcego, jak np. zdzbBo trawy lub kamyk tkwicy w [wietle przewodu sBuchowego, który stale go podra|niajc wywoBuje stan zapalny. DokBadne zbadanie kliniczne zwierzcia wraz z badaniem za pomoc otoskopu pozwala na zlokalizowanie ciaBa obcego, a nastpnie jego usunicie. Niekiedy przewlekBe i nawracajce stany zapalne zewntrznego przewodu sBuchowego maj podBo|e atopii, tzn. wrodzonej nadwra|liwo[ci typu wczesnego. Atopowe zapalenie skóry, wywoBane przede wszystkim przez alergeny wziewne, i by mo|e kontaktowe, charakteryzuje si zmianami skórnymi, a tak|e zmianami zapalnymi przewodu sBuchowego i maB|owin usznych. Choroba najcz[ciej pojawia si w okresach intensywnego kwitnienia ro[lin i drzew, od kwietnia do sierpnia. Przebieg atopowego zapalenia przewodów sBuchowych na tendencj do czstych nawrotów choroby, za[ leczenie objawowe i miejscowe przynosi zazwyczaj jedynie krótko trwajc popraw. Do gabinetów weterynaryjnych trafia stosunkowo du|o psów z tym schorzeniem. Wyjtkowo podatne s rasy psów tzw. zwisBouchych. Przewód sBuchowy jest u nich sBabo wietrzony i w zwizku z tym przewa|nie stale wilgotny. W takich warunkach drobnoustroje chorobotwórcze maj idealne warunki do namna|ania si, szczególnie gdy wBa[ciciel zwierzcia zaniedbuje zabiegi pielgnacyjne. 14 Statystycznie najwicej przypadków otitis externa powoduj dro|d|aki. Zaraz za nimi pozostaj bakterie, takie jak gronkowce i paBeczka ropy bBkitnej. W odró|nieniu od kotów, psy du|o rzadziej cierpi na zapalenie zewntrznego przewodu sBuchowego, spowodowane przez paso|yty.W ka|dym przypadku otitis externa powinno wykona si badanie mikrobiologiczne ( posiew, antybiogram) wydzieliny z ucha. Niezmiernie wa|ne jest, by wymaz pobrany byB przed zaaplikowaniem leków. Nie mo|na odwraca tej kolejno[ci. Najpierw musimy pozna przyczyn wywoBujc stan chorobowy oraz odporno[ na antybiotyki drobnoustroju chorobotwórczego. Dopiero wtedy mo|na i nale|y podj dziaBania terapeutyczne. Najlepiej, gdy prowadzone jest leczenie skojarzone, tzn. antybiotyk (o ile to mo|liwe) powinien by podawany ogólnie (zastrzyki, tabletki) z jednoczesnym leczeniem miejscowym (ma[ci antybiotykowe, |ele, mleczka itp.). W zale|no[ci od wyhodowanego drobnoustroju, lekarz uwzgldnia toksyczno[ antybiotyku, jego spektrum dziaBania, mo|liwo[ powstania tzw. oporno[ci krzy|owej oraz dawk i czas trwania kuracji. Zdarza si, |e w niektórych przypadkach takie postpowanie nie przynosi oczekiwanych efektów, poprawa nastpuje powoli i zachodzi obawa, |e schorzenie nie zostanie caBkowicie opanowane. Trzeba wówczas pomy[le o podniesieniu odporno[ci wBasnej psa, co pomogBoby zwalczy chorob. Na rynku specyfików weterynaryjnych jest kilka [rodków dziaBajcych w ten sposób. Jednak wyboru, który z nich zostanie zastosowany w danym przypadku klinicznym, powinien dokona lekarz prowadzcy zwierz. JAK NIE ZARAZI SI OD PSA? Zapalenie wywoBane przez gronkowce i paBeczk ropy bBkitnej jest wyjtkowo trudne w leczeniu, choroba przebiega z czstymi nawrotami. W przypadku zaka|eD na tle gronkowcowym mo|na zrobi autoszczepionk i próbowa w ten sposób odsun w czasie ewentualny nawrót choroby. Zaka|enia paBeczk ropy bBkitnej, zarówno u ludzi jak i zwierzt, wymagaj |mudnego leczenia. Choroba ma tendencje do przewlekBego przebiegu i bardzo licznych nawrotów. W przypadku wyhodowania tego drobnoustroju wBa[ciciel powinien zosta poinformowany o mo|liwo[ci zaka|enia si od chorego psa, tak samo jak w przypadku niektórych zaka|eD gronkowcowych.Radzimy wykona badanie bakteriologiczne - mo|na to zrobi prawie we 15 wszystkich wikszych miastach w ZakBadach Higieny Weterynaryjnej. Stanowczo odradzamy natomiast leczenie "na oko" i po zasByszeniu porad innych wBa[cicieli psów. KAOPOTY SKÓRNE Wielu wBa[cicieli psów i kotów ma problemy z chorobami skóry swoich ulubieDców. Choroby skóry - objawiajce si czsto [widem, zaczerwienieniem, wykwitami, wypryskami, krostkami, strupkami, Buszczeniem si naskórka, wypadaniem wBosa - budz wiele niepokojów, a co za tym idzie równie| pytaD i pró[b o porad.Dla skutecznej terapii chorób skóry niezbdne jest postawienie trafnej diagnozy schorzenia, a dopiero pózniej podjcie leczenia. Dlatego te| w ka|dym przypadku podejrzenia choroby skóry nale|y zasign porady lekarza weterynarii, który pokieruje terapi. KBopoty ze skór, okryw wBosow, zewntrznym przewodem sBuchowym, spojówkami, czy te| [luzówkami naszych zwierzt mog by powodowane wieloma bardzo ró|norodnymi czynnikami.W diagnostyce musimy bra pod uwag schorzenia tBa alergicznego (zarówno pokarmowe jak i kontaktowe), zaburzenia hormonalne, choroby przemiany materii, niedobór makro- i mikroelementów, niedobory witaminowe, bBdy dietetyczne, choroby paso|ytnicze skóry (nu|yca, [wierzbowiec, pchBy i wszy), choroby paso|ytnicze (glistnica i tasiemczyca), grzybice i choroby wywoBywane przez dro|d|aki, choroby tBa bakteryjnego, oraz procesy nowotworowe. W zale|no[ci od rodzaju objawów klinicznych schorzenia, lekarz zwykle kieruje pacjenta do dalszych badaD specjalistycznych tzn, internistycznych, zakaznych, parazytologicznych czy mikrobiologicznych. Dopiero na podstawie wyników podejmujemy leczenie.W przypadku podejrzenia choroby skóry na tle bakteryjnym, czy te| grzybiczym, nale|y wykona badanie mikrobiologiczne (wymaz, ewentualnie naskórek i wBosy, posiew i antybiogram). Po okre[leniu czynnika chorobotwórczego i zbadaniu wra|liwo[ci na antybiotyki lekarz zaleca wBa[ciwe postpowanie - zarówno miejscowe, jak i ogólne. Nale|y przy tym pamita, |e niektóre schorzenia skóry, np. gronkowce, lecz si bardzo trudno i dBugotrwale, 16 dajc czasami wznowienia procesów chorobowych. W takich okoliczno[ciach trzeba zastanowi si nad podniesieniem odporno[ci wBasnej zwierzcia, podajc mu autoszczepionk lub inne specyfiki immunostymulujce. Chc przestrzec internautów przed stosowaniem "domowych" sposobów leczenia, gdy| niejednokrotnie przynosz one wicej szkód ni| po|ytku. Choroby skóry s zwykle powodowane kilkoma czynnikami chorobotwórczymi, mogcych dawa zmiany skórne o ró|nym podBo|u. CI{A UROJONA Ci|a urojona jest schorzeniem o podBo|u psycho- hormonalnym, dotykajcym suki pomidzy 58 a 63 dniem od zakoDczenia cieczki - tyle wBa[nie (ok. 2 miesicy) trwa psia ci|a. Nie zaobserwowano szczególnych predyspozycji rasowych do wystpowania ci|y urojonej. Jest to przypadBo[ znana zarówno wBa[cicielom suk rasowych jak i nierasowych. Z moich obserwacji wynika, |e ci|a urojona najcz[ciej zdarza si jamnikom. Schorzenie to wystpuje stosunkowo czsto i objawia si diametraln zmian zachowania zwierzcia. Zazwyczaj suka buduje gniazdo, jest podniecona, kapry[na, czasem wrcz pBaczliwa. Znosi na posBanie zabawki (domniemane dzieci), czsto ma powikszone sutki, z których mo|e wydobywa si pokarm. Suka ma zmienny apetyt i podwy|szone pragnienie. Temperatura ciaBa zazwyczaj nie odbiega od normy, jednak w niektórych przypadkach mo|e by lekko podwy|szona. Jest wiele tez mówicych o podBo|ach, przyczynach i nastpstwach ci|y urojonej, o konieczno[ci (lub jej braku) leczenia tego stanu. Spora grupa specjalistów uwa|a, |e jest to schorzenie o podBo|u hormonalnym, typowe dla gatunku, wystpujce wrcz fizjologicznie, które bez ingerencji lekarskiej z czasem samoistnie ustpuje (po 1-2 miesicach). Zdecydowana wikszo[ lekarzy uwa|a jednak, |e przypadBo[ ta wymaga terapii ze wzgldu na utrzymujce si stany zapalne gruczoBów mlekowych, co za tym idzie niebezpieczeDstwo wystpienia procesów nowotworowych. W przypadku wystpienia ci|y urojonej radz zmniejszy ilo[ podawanego 17 suce pokarmu przy jednoczesnym utrzymywaniu diety niskobiaBkowej i niskowglowodanowej. Nale|y tak|e ograniczy pByny. Dobrze jest schowa ulubione zabawki suki, a najlepiej na kilka dni zmieni jej otoczenie, np. wyjecha na dziaBk, gdzie zabieramy psa na dBugie, forsowne spacery. Na zaczerwienione i obrzmiaBe sutki (niekiedy wrcz z mlekotokiem) radz robi letnie okBady z wywaru kory dbu lub z letniego roztworu sody oczyszczonej, czy nawet z altacetu. Je[li mimo to nie nastpi zBagodzenie objawów ci|y urojonej, nale|y rozwa|y mo|liwo[ pokrycia suki, bdz zwróci si do lekarza weterynarii, który zadecyduje o wyborze [rodka farmakologicznego, jego dawce i czasie leczenia. Trzeba przy tym pamita, |e kuracja hormonalna mo|e zakoDczy si ropomaciczem. To niebezpieczne schorzenie zazwyczaj koDczy si operacj, polegajc na usuniciu macicy i jajników. WBa[ciciel zwierzcia zostaje o tym poinformowany przed podjciem decyzji o leczeniu hormonalnym. KAMIEC NAZBNY Do powstania kamienia nazbnego u psów dochodzi w wyniku zaniedbania zabiegów pielgnacyjnych przez wBa[ciciela zwierzcia. Pocztkowo na zbach odkBada si jasno|óBty osad, z którego po pewnym czasie powstaj tzw. pBytki nazbne o jasnobrzowym zabarwieniu. Je[li zabiegi pielgnacyjne nadal nie s wykonywane, z pBytek powstaje kamieD nazbny.KamieD jest gBównym czynnikiem powodujcym choroby zbów i przyzbia, co czsto prowadzi do caBkowitej utraty uzbienia. Z tego powodu wBa[cicielom zwierzt nie wolno bagatelizowa higieny jamy ustnej swoich czworonogów. Czyszczenie zbków powinno si odbywa raz w tygodniu, lub przynajmniej raz na dziesi dni. W sklepach zoologicznych i niektórych gabinetach weterynaryjnych mo|na kupi specjalne szczoteczki do zbów. Najlepsze s te, które wBa[ciciel mo|e naBo|y sobie na wskazujcy palec i dziki temu Batwo dotrze do wszystkich zbów psa. Wa|ny jest tak|e dobór odpowiedniej pasty (pasty "ludzkie" nie nadaj si dla zwierzt). Szczoteczka kosztuje ok. 8 - 10 zB, pasty ok. 10 - 15 zB.Je[li w pobli|u nie ma sklepów 18 zoologicznych, trzeba poradzi sobie domowym sposobem. Wskazujcy palec owijamy kawaBkiem gazy nasczonym wod utlenion, bdz roztworem spo|ywczej sody oczyszczonej (pBaska By|eczka na szklank wody), lub nawet sokiem z cytryny i stanowczo, dokBadnie czy[cimy psu zby. Ze wzgldu na zbyt Bagodne dziaBanie domowych [rodków, zabieg czyszczenie powinien by wykonywany cz[ciej, np. raz na pi dni.Wikszo[ psów ze spokojem poddaje si czyszczeniu zbów, ale niektóre osobniki nieco przy tym protestuj. Je[li jednak zabieg wykonywany jest systematycznie i nie na siB, z czasem czworonogi przyjmuj to jako zBo konieczne, caBkowicie ulegajc czBowiekowi. Psy karmione pokarmami mikkimi (puszki, sucha karma) cz[ciej cierpi z powodu kamienia nazbnego ni| psy, które czasami dostaj ko[ci. Wtedy w samoistny, mechaniczny sposób nastpuje [cieranie si osadu z zbów. Z tego powodu nale|y zadba, by pies miaB dostp do zabawek (gryzaków), które dziaBaj w analogiczny sposób. OdkBadanie kamienia nazbnego obserwuje si nawet u rocznych psów. Zauwa|ono tak|e pewne predyspozycje rasowe. Szczególnie podatne s pudle, maltaDczyki, pekiDczyki, yorki.KamieD nazbny usunity mo|e by przez lekarza weterynarii w dwojaki sposób. Tradycyjnie, przez mechaniczne usunicie lub za pomoc ultradzwików np. przy pomocy aparatu "piezodent". Obydwie metody wymagaj caBkowitego spokoju zwierzcia podczas wykonywania zabiegu. Dlatego niezbdne jest podanie zwierzciu przed zabiegiem [rodków typu "gBupi Ja[". DokBadne wykonanie zabiegu zajmuje kilkadziesit minut. PRZEPUKLINA PPKOWA Przepuklina ppkowa (hernia umbilicalis) to z reguBy wada wrodzona, która wystpuje u mBodych psów. Daje obraz ró|nej wielko[ci okrgBego uwypuklenia skóry w okolicy ppka. Przepukliny maBych rozmiarów zwykle zawieraj w tzw. worku przepuklinowym, skBadajcym si ze skóry i otrzewnej [ciennej, kawaBek sieci i tkanki tBuszczowej. Natomiast w du|ych przepuklinach ppkowych spotka mo|na, oprócz wymienionych struktur, równie| jelita. Zazwyczaj przepukliny ppkowe bywaj 19 odprowadzalne, co znaczy, |e po naci[niciu worka przepuklinowego jego zawarto[ chowa si do jamy brzusznej. Wówczas te| mo|na okre[li wielko[ otworu przepuklinowego. Bywa jednak i tak, |e zawarto[ przepukliny jest zro[nita z workiem przepuklinowym i odprowadzenie zawarto[ci worka przepuklinowego do jamy brzusznej nie jest mo|liwe. W przypadku du|ych przepuklin ppkowych czsto dochodzi do uwiznicia jelit w worku przepuklinowym, co powoduje ostry ból brzucha. Mo|e to niekiedy spowodowa nawet zapalenie otrzewnej. Zwykle jednak przepuklina ppkowa nie daje |adnych objawów chorobowych. Worek przepuklinowy mo|e powiksza si w miar wzrostu psa. Chocia| do[ czsto jego wielko[ nie ulega zmianie, natomiast sam pier[cieD przepuklinowy ulega samoistnemu zw|eniu. Na podstawie rodzaju i wielko[ci przepukliny oraz uwzgldniajc pBe psa, lekarz decyduje o zasadno[ci wykonania zabiegu chirurgicznego. Trzeba pamita, |e tzw. tBocznia brzuszna podczas przepukliny nie pracuje jak nale|y. Szczególnie widoczne to bdzie w przyszBo[ci, np. podczas akcji porodowej suki. Dlatego w przypadku samic zabieg chirurgiczny wydaje si szczególnie zasadny. WGLIK Wglik jest niezmiernie zakazn, zarazliw chorob wywoBywan przez laseczk wglika Bacillus anthracis. Choroba ta znana jest od czasów staro|ytnych i wBa[ciwie spotykana jest na caBym [wiecie. W przypadku Polski ostatnie przypadki tej choroby notowano w okresie powojennym. W warunkach naturalnych na zaka|enie najbardziej wra|liwe jest: bydBo, owce i konie. Rzadziej [winie, psy i koty. Wynika to ze sposobu od|ywiania zwierzt ( mowa o zaka|eniu doustnym). Zwierzta ro[lino|erne wBa[nie najbardziej nara|one s na zaka|enie drog pokarmow na skutek mo|liwo[ci spo|ycia przetrwalników bakterii wraz z ro[linami. Dzieje si tak na skutek wymywania z gleby wspomnianych przetrwalników bakterii pochodzcych z okresowo zalewanych areaBów, podczas powodzi, na których wcze[niej grzebano zwBoki zwierzt padBych z tej przyczyny.Sama bakteria jest bardzo oporna na 20 dziaBanie niskich temperatur, natomiast stosunkowo szybko ginie w wy|szej temperaturze. Jednak|e w niekorzystnych dla siebie warunkach wytwarza przetrwalniki. Te s wyjtkowo wytrzymaBe na warunki [rodowiskowe i potrafi w tej formie zachowa zdolno[ wywoBania zaka|enia nawet przez kilkadziesit lat. Choroba w zale|no[ci od dogi zaka|enia mo|e przybiera ró|ne formy: - Posta skórna, która jest nastpstwem zaka|enia przez skór. W kilka dni w miejscu zaka|enia pojawia si plamka, która przeistacza si w grudk a ta w pcherzyk z surowicz lub krwist zawarto[ci. Pcherzyk zazwyczaj ma na [rodku czarn plamk. W chwili pknicia, rozdrapania lub przyschnicia pcherzyka w miejscu zmiany pojawia si do[ charakterystyczny czarny strup. WokóB strupa skóra staje si zaczerwieniona, pogubiBa a na obrze|ach pojawiaj si kolejne pcherzyki. DoBczaj si niespecyficzne objawy jak gorczka, dreszcze, bóle gBowy i stawów, okoliczne wzBy chBonne staj si powikszone i bolesne. Jednak nie zawsze tak si dzieje. Ta posta choroby, bowiem mo|e tak|e przybiera form obrzku zBo[liwego. Wówczas objaw "czarnej krosty" nie wystpuje. Pojawiaj si natomiast silne obrzki okolicznych tkanek, za[ skóra przybiera kolor fioletowy. Taki obraz choroby obserwowany jest bardzo czsto, kiedy to miejsce zaka|enia jest na granicy skóry i bBony [luzowej. Zdarza si, |e ta posta choroby przyjmuje charakter zaka|enia uogólnionego - posocznicy. - Posta pBucna jest nastpstwem zaka|enia aerogennego ( wziewnego). Pojawiaj si zmiany martwicze w wzBach chBonnych [ródpiersia i zmiany zapalne w pBucach. Pojawia si bardzo wysoka gorczka, dreszcze, kaszel, krwioplucie, silnie wyra|ona duszno[ a| do sinicy wBcznie. Ta posta choroby cechuje si bardzo wysok [miertelno[ci. - Posta jelitowa choroby powodowana jest spo|yciem przetrwalników bakterii wraz z traw lub sianem w przypadku zwierzt ro[lino|ernych lub wraz z misem pochodzcym od zwierzt chorych w przypadku zwierzt miso|ernych. Po wtargniciu t drog przetrwalniki bakterii atakuj bBon [luzow i wzBy chBonne jelit doprowadzajc do ich krwotocznych zmian martwicowych. Dochodzi do silnych bólów 21 brzucha, uporczywych wymiotów, krwistych cuchncych biegunek z towarzyszc wysok gorczk. Zmier nastpi mo|e w cigu 48 godzin od chwili zaka|enia.Sama choroba w zale|no[ci od odporno[ci zwierzcia i zjadliwo[ci zarazka mo|e mie ró|ny przebieg. - Przebieg nadostry - dochodzi do [mierci zwierzt po kilkunastu godzinach od chwili zaka|enia. Z jamy nosowej, ustnej i odbytu wydostaje si krwawa piana zwierze ginie w[ród objawów silnej duszno[ci i drgawek. - Przebieg ostry - do [mierci zwierzcia dochodzi po 2 - 3 dniach od chwili zaka|enia. Zwierzta maj wysok temperatur, wykazuj niepokój i podniecenie. Spojówki i [luzówki s obrzknite z licznymi wybroczynami krwi. Krwiste biegunki, silna duszno[ dopeBniaj obrazu choroby. - Przebieg podostry charakteryzuje si identycznymi objawami z tym jednak, |e rozcignitymi bardziej w czasie. Do zgonu mo|e upByn kilka dni.Wglik najcz[ciej u ludzi i zwierzt miso|ernych przybiera form skórn, rzadziej natomiast pBucn. U zwierzt ro[lino|ernych natomiast pokarmow. W Polsce ostatni przypadek zgonu czBowieka z powodu wglika miaB miejsce w 1956 roku. Jednak|e w cigu ostatnich dziesiciu lat zanotowano ponad 20 przypadków zachorowania ludzi na posta skórn wglika gBównie w[ród osób obsBugujcych i pracujcych na fermach zwierzt futerkowych. 22

Wyszukiwarka