plik


ÿþCentralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu. WPISUJE ZDAJCY Miejsce na naklejk KOD PESEL z kodem EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII POZIOM PODSTAWOWY CZERWIEC 2012 Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron Czas pracy: (zadania 1  31). Ewentualny brak zgBo[ przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 120 minut 2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. W rozwizaniach zadaD rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz pamitaj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. U|ywaj dBugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie u|ywaj korektora, a bBdne zapisy wyraznie przekre[l. 6. Pamitaj, |e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane. 7. Mo|esz korzysta z karty wybranych tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 9. Nie wpisuj |adnych znaków w cz[ci przeznaczonej Liczba punktów dla egzaminatora. do uzyskania: 50 MCH-P1_1P-123 Uk B ad graficzny © CKE 2010 2 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Poni|ej przedstawiono wzory wybranych jonów. -ð 2-ð 2+ð -ð 2+ð +ð F S Mg Cl Ca Na a) Zapisz peBn konfiguracj elektronow atomu argonu w stanie podstawowym. .................................................................................................................................................... b) Ze zbioru jonów wybierz i podaj wzory tych jonów, które maj tak sam konfiguracj elektronow jak atom argonu. Konfiguracj elektronow atomu argonu maj jony: ................................................................. Zadanie 2. (1 pkt) 2-ð Podaj symbol helowca o konfiguracji elektronowej takiej samej, jak ma jon O . Symbol helowca: ........................................... Zadanie 3. (1 pkt) W wyniku rozpadu jdra atomowego pewnego promieniotwórczego pierwiastka E nastpiBa -ð 212 dwukrotna emisja czstki ± i jednokrotna emisja czstki ² . Produktem rozpadu byB Bi. 83 Ustal liczb atomow i symbol pierwiastka E oraz liczb masow jego izotopu. UzupeBnij A poni|szy schemat, stosujc zapis E. Z Zadanie 4. (1 pkt) OceD prawdziwo[ poni|szych zdaD. Wpisz liter P, je|eli zdanie jest prawdziwe, lub liter F, je|eli jest faBszywe. Zdanie P/F Zwizki o budowie jonowej s zwykle rozpuszczalne w rozpuszczalnikach 1. polarnych, a powstaBe roztwory przewodz prd elektryczny. Zwizki o budowie kowalencyjnej w stanie staBym i ciekBym przewodz 2. prd elektryczny. Zwizki o budowie jonowej topi si w wysokich temperaturach, zwykle 3. wy|szych ni| 500 °C. Egzamin maturalny z chemii 3 Poziom podstawowy Zadanie 5. (2 pkt) Atom pewnego pierwiastka ma w stanie podstawowym nastpujc konfiguracj elektronów walencyjnych: 3s23p4 (M6). a) Odczytaj z ukBadu okresowego symbol tego pierwiastka. Symbol pierwiastka: .............................. b) Napisz wzór tlenku tego pierwiastka na najwy|szym stopniu utlenienia i wzór wodorku tego pierwiastka. Wzór tlenku: .............................. Wzór wodorku: .............................. Zadanie 6. (1 pkt) Substancja A ulega rozkBadowi zgodnie z równaniem: A ’! B + C + D. W reakcji tej powstaj produkty w stosunku masowym mB : mC : mD = 4 : 5 : 9. Podaj mas substancji C powstaB w wyniku rozkBadu 90 gramów substancji A. Masa substancji C: .................................................. Zadanie 7. (1 pkt) W kolumnie I podano nazwy wodorotlenków, a w kolumnie II wymieniono przykBadowe zastosowania wybranych wodorotlenków. I II A. wodorotlenek 1. jest skBadnikiem zaprawy murarskiej magnezu 2. stosowany jako lek przeciw nadkwasocie, skBadnik past do zbów B. wodorotlenek sodu 3. surowiec do otrzymywania mydBa, celulozy, papieru Ka|demu wodorotlenkowi wymienionemu w kolumnie I (litery A i B) przyporzdkuj jego zastosowanie podane w kolumnie II (liczby 1 3). Wpisz odpowiednie liczby w poni|sze kratki. A. B. 4 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 8. (1 pkt) Kwas siarkowy(VI) mo|na otrzyma z pirytu (FeS2) w wieloetapowym procesie, który w uproszczeniu przedstawiaj poni|sze równania reakcji. 4FeS2 + 11O2 ’! 2Fe2O3 + 8SO2 2SO2 + O2 ’! 2SO3 SO3 + H2O ’! H2SO4 Podaj jedno sumaryczne równanie reakcji, które ilustruje przedstawiony proces otrzymywania kwasu siarkowego(VI). ....................................................................................................................................................... Zadanie 9. (2 pkt) Wykonano do[wiadczenie, którego przebieg zilustrowano na poni|szym schemacie. 1g Mg (s) 1g Cu (s) 1g Zn (s) I II III nadmiar kwasu solnego HCl (aq) a) DokoDcz poni|sze zdanie, podkre[lajc odpowiedz A, B, C lub D. W opisanym do[wiadczeniu reakcje zaszBy w probówkach A. I i II. B. I i III. C. II i III. D. I, II i III. b) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzcej w probówce, z której wydzieliBo si najwicej wodoru. ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 5 Poziom podstawowy Zadanie 10. (3 pkt) Zmieszanie wiórków magnezowych z jodem nie powoduje widocznej reakcji midzy pierwiastkami. Dodanie do mieszaniny niewielkiej ilo[ci wody wywoBuje gwaBtown reakcj midzy magnezem i jodem. Mieszanina rozgrzewa si tak silnie, |e cz[ jodu wydziela si w postaci ciemnofioletowych par. W wyniku reakcji powstaje biaBa, staBa substancja, któr jest jodek magnezu. a) Napisz równanie opisanej reakcji. ....................................................................................................................................................... b) Okre[l, jak rol w tej reakcji peBni woda. W reakcji magnezu z jodem woda peBni rol ............................................................................... c) Zakwalifikuj powy|sz reakcj ze wzgldu na jej efekt energetyczny do endotermicznych lub egzotermicznych. Reakcja magnezu z jodem jest procesem ..................................................................................... Zadanie 11. (3 pkt) Majc do dyspozycji substancje: tlenek fosforu(V) (P4O10), tlenek sodu i wod, zaplanowano otrzymywanie ortofosforanu(V) sodu trzema metodami. Opis do[wiadczenia przedstawiono w formie schematu. + H2O + C NaOH A 1. D + H2O + A B C 2. + NaOH (aq) 3. D a) UzupeBnij schemat do[wiadczenia, podajc wzory substancji A, B, C i D. A: .............................. B: .............................. C: .............................. D: .............................. b) Napisz w formie czsteczkowej równania reakcji oznaczone numerami 1 i 3. 1) .................................................................................................................................................. 3) .................................................................................................................................................. 6 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 12. (1 pkt) Przeprowadzono trzy do[wiadczenia, których przebieg zilustrowano na poni|szych schematach. Cu (s) H3PO4 (aq) Na3PO4 (aq) III I II CuCl2 (aq) CuSO4 (aq) H3PO4 (aq) Podaj numery probówek, w których przebiegaBy reakcje zilustrowane nastpujcym równaniem zapisanym w formie jonowej skróconej: 2+ð 3-ð 3Cu + 2PO ’! Cu3(PO4)2“! 4 Numery probówek: ................................................. Zadanie 13. (1 pkt) Jedn z metod otrzymywania nierozpuszczalnych w wodzie tlenków metali jest termiczny rozkBad ich wodorotlenków. Napisz równanie reakcji otrzymywania tlenku |elaza(III) wymienion metod. ....................................................................................................................................................... Zadanie 14. (1 pkt) Temperatura krzepnicia roztworu jest ni|sza od temperatury krzepnicia rozpuszczalnika. Obni|enie temperatury krzepnicia jest wprost proporcjonalne do liczby moli drobin (czsteczek lub jonów) substancji rozpuszczonej przypadajcych na 1 kilogram rozpuszczalnika. UzupeBnij poni|sze zdanie, wybierajc i podkre[lajc w ka|dym nawiasie wBa[ciw nazw lub okre[lenie. Wodny roztwór ( chlorku sodu / sacharozy ) o st|eniu procentowym 18% krzepnie w temperaturze t =  14 °C, a wodny roztwór ( chlorku sodu / sacharozy ) o takim samym st|eniu w temperaturze t =  1,3 °C, poniewa| w 18% roztworze chlorku sodu jest ( mniej / wicej ) moli drobin ni| w tej samej masie 18% roztworu sacharozy. Egzamin maturalny z chemii 7 Poziom podstawowy Zadanie 15. (2 pkt) Przeprowadzono do[wiadczenie pozwalajce porówna aktywno[ trzech fluorowców: bromu, chloru i jodu. Przebieg do[wiadczenia zilustrowano na poni|szym schemacie. Br2 (aq) Br2 (aq) KI (aq) KCl (aq) chloroform chloroform a) UzupeBnij poni|sze zdania, wpisujc wzory odpowiednich substancji  KCl lub KI. Po dodaniu wodnego roztworu bromu do roztworu .............................. z warstw chloroformow roztwór przybraB barw brunatn. Po wstrz[niciu mieszaniny warstwa chloroformowa zabarwiBa si na niebieskofioletowo, a wodny roztwór staB si ja[niejszy. Po dodaniu wodnego roztworu bromu do roztworu .............................. z warstw chloroformow nie zaobserwowano odbarwienia pomaraDczowoczerwonego roztworu bromu. Po wstrz[niciu mieszaniny znajdujca si na dole probówki warstwa chloroformowa staBa si czerwona, a roztwór wodny staB si ja[niejszy. b) Uszereguj badane fluorowce wedBug wzrastajcej aktywno[ci, zapisujc w odpowiedniej kolejno[ci ich nazwy. ....................................................................................................................................................... Zadanie 16. (2 pkt) Do wody wprowadzono krystaliczny wodorek wapnia (CaH2) i zaobserwowano wydzielanie gazu. a) Napisz w formie czsteczkowej równanie reakcji wodorku wapnia z wod, uwzgldniajc stosunek molowy substratów n : n = 1 : 2. CaH2 H2O ....................................................................................................................................................... b) Okre[l charakter chemiczny wodorku wapnia. Wodorek wapnia ma charakter: ............................................................................... 8 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 17. (1 pkt) -ð3 Przygotowano kwas solny o st|eniu 0,1 mol · dm oraz roztwory wodorotlenku potasu -ð3 3 i wodorotlenku baru o st|eniu 0,1 mol · dm . W probówce I zmieszano 3 cm kwasu 3 3 solnego z 3 cm roztworu wodorotlenku potasu, a w probówce II  3 cm kwasu solnego z tak sam objto[ci roztworu wodorotlenku baru. Okre[l odczyny (zasadowy, obojtny, kwasowy) roztworów, które powstaBy w obu probówkach. Odczyn roztworu w probówce I: ................................................................................... Odczyn roztworu w probówce II: ................................................................................. Zadanie 18. (2 pkt) Poni|ej przedstawiono przybli|one warto[ci pH wodnych roztworów wybranych produktów. biaBko jaja kurzego pH = 8 mleko pH = 6 pByn do prania pH = 9 sok cytrynowy pH = 2 Na podstawie: W. Mizerski, Tablice Chemiczne, Warszawa 2003 Spo[ród przedstawionych roztworów wybierz te, które maj odczyn kwasowy, oraz te, które maj odczyn zasadowy. Zapisz ich nazwy zgodnie ze wzrostem zasadowo[ci (roztwory o odczynie zasadowym) lub kwasowo[ci (roztwory o odczynie kwasowym). Roztwory o odczynie zasadowym: .............................................................................................. (zgodnie ze wzrostem zasadowo[ci) Roztwory o odczynie kwasowym: ............................................................................................... (zgodnie ze wzrostem kwasowo[ci) ÜðInformacja do zadania 19. i 20. Tlenek manganu(IV) mo|e peBni w reakcjach rol utleniacza lub reduktora, co zilustrowano poni|szymi równaniami. I MnO2 + 4HCl ’! MnCl2+ Cl2 + 2H2O II 3MnO2 + KClO3 + 6KOH ’! 3K2MnO4 + KCl + 3H2O III MnO2 + H2 ’! MnO + H2O Zadanie 19. (2 pkt) a) Wska| równanie reakcji, w której tlenek manganu(IV) peBni rol reduktora. MnO2 peBni rol reduktora w reakcji nr .............................. b) Podaj stosunek molowy utleniacza do reduktora w reakcji I. Stosunek molowy utleniacza do reduktora w reakcji I wynosi ............... : ............... Egzamin maturalny z chemii 9 Poziom podstawowy Zadanie 20. (2 pkt) 3 Oblicz, ile dm chloru (odmierzonego w warunkach normalnych) mo|na otrzyma 3 -ð3 w wyniku caBkowitej reakcji 0,01 dm kwasu solnego o st|eniu cm = 7,40 mol · dm zgodnie z równaniem I. Wynik podaj z dokBadno[ci do drugiego miejsca po przecinku. Obliczenia: Odpowiedz: Zadanie 21. (2 pkt) Fosfor biaBy wydziela z roztworów niektóre metale, np. miedz, zgodnie z poni|szym schematem. P4 + CuSO4 + H2O ’! Cu + H3PO4 + H2SO4 Dobierz i uzupeBnij wspóBczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji, stosujc metod bilansu elektronowego. Bilans elektronowy: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Równanie reakcji: ..... P4 + ..... CuSO4 + ..... H2O ’! ..... Cu + ..... H3PO4 + ..... H2SO4 10 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 22. (1 pkt) 2+ð Wglan wapnia mo|e by stosowany jako nawóz wzbogacajcy gleb w jony Ca , pomimo |e jest zwizkiem praktycznie nierozpuszczalnym w wodzie. Wglan wapnia mo|e ulega reakcji zgodnie z równaniem: 2+ð -ð CaCO3 + H2O + CO2 Ä! Ca + 2HCO 3 Analizujc powy|sze równanie, wyja[nij, dlaczego wglan wapnia mo|na stosowa jako nawóz, pomimo |e nie rozpuszcza si w wodzie. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 23. (1 pkt) Poni|ej przedstawiono wzory póBstrukturalne (grupowe) wybranych wglowodorów i chloropochodnych wglowodorów. CH3 CH2 CH2 CH2 CH3 CH CH2 CH3 CH3 C CH2 CH3 CH3 CH3 CH3 Cl I II III CH3 CH3 CH3 CH CH CH3 CH3 C CH2 CH2 CH3 C CH2 CH3 CH3 Cl CH3 Cl CH3 IV V VI Wska| par zwizków, które s wzgldem siebie izomerami szkieletowymi, oraz par zwizków, które s wzgldem siebie izomerami podstawienia. Podaj numery oznaczajce wzory tych zwizków. Izomery szkieletowe: ................................................................................................................... Izomery podstawienia: ................................................................................................................. Egzamin maturalny z chemii 11 Poziom podstawowy Zadanie 24. (2 pkt) W tabeli przedstawiono wzory póBstrukturalne (grupowe) wybranych alkanów o BaDcuchach prostych i rozgaBzionych oraz ich temperatury wrzenia pod ci[nieniem 1013 hPa. n-alkany Alkany o BaDcuchu rozgaBzionym Wzór n-alkanu Twrzenia, °C Wzór i nazwa Twrzenia, °C CH4  162                           CH3CH3  88                           CH3CH2CH3  42                           CH3(CH2)2CH3 0 (CH3)2CHCH3 2-metylopropan  12 CH3(CH2)3CH3 +36 (CH3)2CHCH2CH3 2-metylobutan +28 CH3(CH2)4CH3 +69 (CH3)2CH(CH2)2 CH3 2-metylopentan +60 (CH3)3CCH2CH3 2,2-dimetylobutan +50 Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1998 Korzystajc z informacji podanych w tabeli, uzupeBnij poni|sze zdania. W zdaniu 1. i 2. podkre[l wBa[ciwe okre[lenie spo[ród podanych w nawiasie, a w zdaniu 3. wpisz odpowiednie informacje. 1. Temperatura wrzenia alkanów ( maleje / ro[nie) wraz ze wzrostem liczby atomów wgla w czsteczce. 2. Izomer alkanu o BaDcuchu rozgaBzionym ma temperatur wrzenia ( ni|sz / wy|sz ) od izomeru tego alkanu o BaDcuchu prostym. 3. Spo[ród n-alkanów wymienionych w tabeli w temperaturze  5 °C cieczami s n-alkany, których czsteczki zawieraj ........................................................................ atomów wgla. Zadanie 25. (1 pkt) Do czsteczki propynu przyBczono kolejno dwie czsteczki chlorowodoru. W wyniku reakcji powstaB produkt addycji zgodny z reguB Markownikowa. WedBug tej reguBy atom wodoru przyBczy si do tego z dwóch atomów wgla, który posiada wicej przyBczonych atomów wodoru. Podkre[l poprawne zakoDczenie zdania. W wyniku opisanej reakcji powstaB produkt o nazwie A. 1,1-dichloropropan. B. 1,2-dichloropropan. C. 1,3-dichloropropan. D. 2,2-dichloropropan. 12 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 26. (1 pkt) Benzyn syntetyczn mo|na otrzyma z gazu syntezowego w wyniku katalitycznego uwodornienia tlenku wgla(II). Proces przebiega pod ci[nieniem p = 2 3 MPa, w temperaturze 200 °C oraz w obecno[ci katalizatora. Oprócz wglowodorów produktem reakcji jest para wodna. Na podstawie: J. Sobczak, K. M. Pazdro, Z. Sobkowska, SBownik Szkolny. Chemia, Warszawa 1993 Stosujc wzór sumaryczny zwizku organicznego, napisz równanie reakcji otrzymywania oktanu opisan metod. W równaniu reakcji uwzgldnij warunki procesu, zapisujc je nad strzaBk równania reakcji. ....................................................................................................................................................... Zadanie 27. (3 pkt) Reakcj ilustrujc prób Trommera dla dowolnego aldehydu (R CHO) mo|na zapisa w postaci równania: R CHO + 2Cu(OH)2 ¾ðtemperatura®ð R COOH + Cu2O + 2H2O ¾ð¾ð¾ð Podczas próby Trommera z roztworu zawierajcego 2,2 g pewnego aldehydu wytrciBo si 7,2 g tlenku miedzi(I). a) Oblicz mas molow aldehydu u|ytego do reakcji. W obliczeniach przyjmij warto[ci -ð1 -ð1 mas molowych miedzi M Cu = 64,0 g · mol i tlenu M O = 16,0 g · mol . Obliczenia: Odpowiedz: b) Ustal wzór póBstrukturalny (grupowy) tego aldehydu. Wzór: Egzamin maturalny z chemii 13 Poziom podstawowy Zadanie 28. (2 pkt) Poni|ej przedstawiono schematy reakcji, którym mo|e ulega chloroetan w [rodowisku zasadowym, tworzc zale|nie od warunków produkty organiczne X lub Y. o -ð C -ð 1) CH3CH2Cl + OH ¾ðetanol, 80¾ð®ð X + Cl + H2O ¾ð¾ð -ð -ð 2 2) CH3CH2Cl + OH ¾ðH O, temperatura pokojowa Y + Cl ¾ð¾ð¾ð¾ð ¾ð¾ð ¾ð®ð a) Napisz wzory póBstrukturalne (grupowe) zwizków X i Y. Wzór zwizku X: .......................................... Wzór zwizku Y: .......................................... b) Stosujc podziaB charakterystyczny dla chemii organicznej, okre[l typ reakcji 1. i 2. Reakcja 1) ...................................................................................... Reakcja 2) ...................................................................................... Zadanie 29. (1 pkt) W celu zbadania wBa[ciwo[ci glukozy do probówki zawierajcej wodny roztwór tej substancji dodano zawiesin Cu(OH)2 i zawarto[ probówki wstrz[nito (etap 1.). Nastpnie probówk delikatnie ogrzano (etap 2.). Opisz zmiany, które zaobserwowano w probówkach po ka|dym etapie do[wiadczenia. Etap 1. .......................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Etap 2. .......................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 30. (1 pkt) W wyniku kondensacji aminokwasów  kwasu aminooctowego (Gly) i kwasu 2-aminopropanowego (Ala) powstaB BaDcuchowy tripeptyd o sekwencji aminokwasów Gly-Ala-Gly. Przedstaw wzór póBstrukturalny (grupowy) tego tripeptydu. 14 Egzamin maturalny z chemii Poziom podstawowy Zadanie 31. (3 pkt) Zaprojektuj do[wiadczenie, którego przebieg pozwoli wykaza, |e w czsteczce kwasu aminooctowego (glicyny) s dwie grupy funkcyjne: aminowa i karboksylowa. a) Z poni|ej zaproponowanych odczynników i wskazników wybierz te, które wyka| obecno[ grup funkcyjnych w czsteczce glicyny. UzupeBnij schemat do[wiadczenia, wpisujc odpowiednie wzory lub nazwy odczynników i nazwy wskazników (w probówce I potwierdz obecno[ grupy aminowej, a w probówce II obecno[ grupy karboksylowej). ·ð NaOH (aq) ·ð oran| metylowy ·ð Cu(OH)2 (zawiesina) ·ð HCl (aq) ·ð fenoloftaleina Obecno[ grupy aminowej Obecno[ grupy karboksylowej glicyna (s) glicyna (s) II I & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . + & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & + & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & b) Opisz zmiany, jakie nastpiBy w probówkach I i II po dodaniu glicyny do wybranych odczynników. Uwzgldnij barwy zawarto[ci probówek przed reakcj i po reakcji. Probówka I : ................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... Probówka II : ................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... c) Napisz równanie reakcji zachodzcej w probówce I. Glicyn i produkt reakcji przedstaw w postaci wzorów póBstrukturalnych (grupowych). ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 15 Poziom podstawowy BRUDNOPIS

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
test Chemia materiałów cz II
popr chemia pp jednofunkcyjne zw org
chemia pp
2007 operon chemia pp
Chemia ZAMKOR Marzec 2012
chemia pp 13

więcej podobnych podstron