plik

Poezja polska wobec wrze�nia i okupacji. 1. Krzysztof Kamil Baczy�ski. - "Wyb�r" - obraz walki, ludzie dokonuj�c wyboru walki bior� tak�e na siebie ci�ar moralny tej walki. Deklaracja postawy czynnej, poczucie patriotycznego obowi�zku. Sam Baczy�ski nie by� cz�owiekiem czynu, ale podnosi karabin, wie, �e musi walczy�, tym samym marnuj�c swoje �ycie. - "Z g�ow� na karabinie" - Baczy�ski tworzy� oryginaln� poezj�, kt�ra zapowiada�a wielki talent poetycki, lecz poeta wybra� inn� drog� �yciow�, pragn�� walczy� i zgin��. Dramatyczny sp�r z losem, dialog z samym sob�. W czasie swej m�odo�ci poeta zamiast �y� b�dzie musia� walczy�. a ja prze�pi� czas wielkiej rze�by z g�ow� ci�k� na karabinie Wielka rze�ba to czas tworzenia. Lecz nie pi�rem w d�oni nad bia�� kartk� papieru, nie na szczycie Mont Blanc wpatrzony w gwiazdy - lecz w oddziale �o�nierzy, z karabinem zamiast pi�ra, krwi� zamiast atramentu. - "Z lasu" - perspektyw wojennego �wiata, las jest otch�ani�, �ami� si� l�dy, noce tr� si� i gniot�, armie si� gn� - to wojenna panorama. Surrealistyczny obraz pochodu �o�nierzy w otch�a� rozwartych ust lasu. �mier� syn�w przed ojcami - tragedia i anormalno�� - uj�ta jest tu w wizj� le�nej otch�ani. - "Pokolenie" - jest to wiersz, kt�ry przedstawia straszliw� wizj� �wiata i pokolenia wojny. M�odzi, dwudziestoletni ludzie doro�li ju� do trumny - �mier� grozi im w ka�dej chwili, ich �ycie zosta�o przyspieszone. �yj� w odkszta�conej rzeczywisto�ci, podobnej do wizji Apokalipsy - rzeki ognia, �ci�te krwi� purpurow� - to ich normalno��. "Czego� ty jeszcze?" - m�wi poeta do siebie lub do r�wie�nika, a jest w tym pytaniu i gorycz, i protest, i m�stwo "dumy" ze swego losu. Ka�dy - kolumn� jeste� na grobie pie�ni w�asnych zamarz�y Pie�� jest w grobie - w tym tkwi najwi�ksza tragedia poety. Lecz trwa poetyckie przekszta�canie �wiata: oczu orzech jest st�a�y, skrzypi �nieg a nie serce, nie �zy wros�y w twarz, lecz "soli kulki z nieba"... A zatem b�l jest ukryty, �mier� niby nie przera�a. Odwaga i m�stwo tworz� mask� poety-Kolumba, lecz w sercu ma on zwyk�y, ludzki b�l, l�k �mierci, t�sknot� za mi�o�ci� i mo�liwo�ci� tworzenia. - "Bez imienia" - chwil� "bez imienia" nazywa poeta czas swojej m�odo�ci wojenno-powsta�czej, podobnie jak w innym wierszu okre�la swoj� wsp�czesno��: "taki to mroczny czas". Ta chwila to swoista akcja: huk i ogie�, biegn�ce postacie, krzyk zza �ciany, uderzenie bomby i ciemno��. Nie ma nazwiska, nie ma bohatera - jest cia�o. To chwila "wypalona w czasie jak w hymnie", zaznacza swoje imi� "nitk� krwi - za wozem", na kt�rym le�� zapewne zw�oki jakiego� zabitego. Utw�r jest kr�tki - ale trzy zwrotki wystarcz�, by odda� groz� wojny, realia bombardowania i �mierci. Nie wiemy kto zgin�� i gdzie akcja mia�a miejsce. Nie musimy - to jest chwila bez imienia, og�lna i powszechna, a przy tym tak ciemna w ci�gu historii, �e nie warta, by obdarzy� j� nazw�. Jej znaki - to krew i �mier�. - *** "Kt�rych nam nikt nie wynagrodzisz" - nad czasami wojny przej�� w�adz� Antychryst, w owych latach cz�owiek "jak krzy� na pustym domu", los cz�owieczy w owych latach "kostur nam na drog�", ojczyzna trudnej staro�ci, z�ej m�odo�ci. Wizja tych czas�w w jakich �y� poeta i jego r�wie�nicy. Po�wi�cenie by�o potrzebne. Mimo ogromu z�a poeta widzi Boga. Wiara jest si��. 2. Tadeusz Gajcy. - "Do potomnego" - to wiersz-testament, przes�anie skierowane do przysz�ych, powojennych pokole�. "Kocha�em tak jak ty zapewne, ale mi czasu dano sk�po..." stwierdza Tadeusz Gajcy. Nienaruszalne, odwieczne i niezale�ne od historii jest nast�pstwo pokole�. Tadeusz Gajcy zwraca si� zatem do kogo�, kto przyjdzie po nim i b�dzie odwraca� si� wstecz, b nazwa� epok� poety, by uczy� si� o niej jak historii. Pisze o sobie, �e pragn�� kocha�, lecz nie starczy�o czasu - bo nad epok� stawa�y "�mier� i przera�enie", fujark� by� "grom i pocisk". To czasy przesz�e. Lecz poeta szuka w gwiazdach zarysu swojego potomka, pr�buje odgadn�� przysz�o��. Nierealna, lecz pi�kna jest wizja ko�cowa: potomny odwr�cony wstecz, poeta szukaj�cy w przysz�o�ci, po��czeni wsp�lnym my�leniem., wsp�czesnym domem-ojczyzn�, za kt�r� Gajcy zgin��, a tak�e kosmosem, w kt�rym wszyscy funkcjonujemy. Przes�anie "Do potomnego" jest pe�ne goryczy i mi�o�ci. By� mo�e wi� pokole�, wieczne nast�pstwo i trwanie umniejszaj� dramat przemijania i po�wi�cenia �ycia. "Idziemy razem" pisze Tadeusz Gajcy. Tak jakby my�l o potomnym by�a my�l� o nim samym, jakby�my stanowili jedno�� z tymi, co byli przed nami. - "Wczorajszemu" - jest to monolog, kt�ry przekszta�ca si� w upozorowany dialog. "Wczorajszy" to kto� m�ody sprzed wojny, by� mo�e sam poeta. Okazuje si�, �e wczoraj a dzisiaj to dwa r�ne, odr�bne �wiaty - to dwie r�ne koncepcje poezji. Poezja wczoraj - to poezja marzenia, snu i pi�kna. Ona mog�a wczoraj zaistnie�, lecz nie by�a prawdziwa - dzisiaj nie ma ju� miejsca na tak� poezj�. Dzi� r�ce stworzone do pi�ra i do �piewu musz� walczy�, a zatem s�owa r�wnie� musz� walczy�. Nie czas - i nie wr�ci czas na poezj� nieba, ksi�yca, traw, trzepotu ptak�w, liliowych zmierzch�w. K�ami�. "Dzisiaj inaczej ziemi� wita�". I ko�czy Tadeusz Gajcy: "A tu s�owa, �piewane s��w trzeba zamienia�, by godzi�y jak oszczep." 3. Antoni S�onimski. - "Alarm" - wiersz-reporta� z pierwszych dni bombardowania stolicy, napisany zaraz po kl�sce wrze�niowej. 4. Konstanty Ildefons Ga�czy�ski. - "Pie�� o �o�nierzach z Westerplatte" - zosta�a ona napisana w obozie jenieckim. 5. W�adys�aw Broniewski. - "�o�nierz polski" - rzewna elegia napisana po kl�sce wrze�niowej, nastr�j �alu i melancholii, cz�owiek bezbronny, bezdomny, ca�y nar�d pozbawiony ojczyzny. - "Co mi tam troski" - poj�cie czynnej s�u�by patriotycznej, elementy tyrtejskie, s�u�ba dla ojczyzny powinna by� "gratis". 6. Czes�aw Mi�osz. - "Campo di Fiori" - dwup�aszczyznowa tre��: obraz Rzymu (spalenie Jordana Bruno) oraz obraz Warszawy (1943 - powstanie w getcie warszawskim). Ukazanie ludzi bawi�cych si� na karuzeli. W tym samym czasie w getcie trwa walka, gin� inni ludzie. Egoizm i oboj�tno��, cz�owiek dba o siebie. - "W Warszawie" - w czasie wojny konieczna jest obrona podstawowych warto�ci moralnych, o wojnie nie mo�na zapomnie�. Tragizm poety, kt�ry nie mo�e uwolni� si� od czas�w wojny, czuje moralny obowi�zek pisania o tym co si� dzieje - cho� bardzo pragnie tworzy� na zupe�nie inne tematy. - "P�ki my �yjemy" - apokaliptyczny obraz Warszawy, p�ki �yjemy mo�emy walczy�.

Wyszukiwarka