57691

1.    Dyrektywy ogólne - kształtują wymiar kary wobec ogółu sprawców przestępstw. Wskazane są w art. 53 § 1 KK i dotyczą także środków karnych. Dotyczą zarówno wyboru rodzaju kary, jak i konkretnej jej wielkości ( wymiaru ). Kształtują one sędziowski wymiar kary, czyli jednostkowy wymiar w konkretnej sprawie.

a)    współmierność kary do stopnia winy - stopień winy pełni funkcję limitującą wysokość kary. Dolegliwość kary musi być współmierna do stopnia winy. Dyrektywa ta oznacza zakaz przekraczania przez karę stopnia winy. Ten stopień wyznacza górną granicę kary. Zakaz przekraczania stopnia winy powinien zabezpieczać przed orzekaniem niesprawiedliwych kar. Na stopień winy wpływają wszystkie kryteria społecznej szkodliwości. Przy ustalaniu stopnia winy należy uwzględnić przesłanki zarzucalności, jak i stosunek sprawcy do popełnionego czynu. Dyrektywa ta znana jest pod nazwą dyrektywy sprawiedliwościowej

b)    współmierność kary do stopnia szkodliwości społecznej czynu - uwzględnia się tutaj przedmiotowe i podmiotowe przesłanki określające ten stopień. Szkodliwość tę współokreślają : waga naruszonego dobra, rozmiar wyrządzonej lub grożącej szkody, podmiotowe przesłanki kierujące sprawcą , sposób popełnienia czynu. Przesłanki podmiotowe odgrywają tutaj podwójną rolę. Wpływają na ocenę szkodliwości, a w aspekcie podmiotowej zarzucalności na ocenę winy sprawcy, którą należy rozpatrywać na tle społecznej szkodliwości jego czynu.

a i b - dyrektywy sprawiedliwościowe

c)    cele zapobiegawcze i wychowawcze oddziaływania kary na sprawcę

to tzw. prewencja szczególna lub indywidualna. W przypadku prewencji szczególnej chodzi o oddziaływanie kary na sprawcę. Kara ma zapobiegać popełnianiu przestępstw w przyszłości. Adresatem jest tu oskarżony. Dominacja idei resocjalizacji została zastąpiona potrzebą szerszego stosowania środków oddziaływania resocjalizacyjnego w warunkach wolności kontrolowanej, tj. w ramach kary ograniczenia wolności oraz probacji związanej z warunkowym umorzeniem postępowania i warunkowym zawieszeniem wykonania kary. Szczególnoprewencyjne oddziaływanie kar i środków karnych wiąże się również z ich zapobiegawczą funkcją, polegającą na ochronie społeczeństwa przed niebezpieczeństwem ponownego popełnienia przestępstwa lub przestępstw przez sprawcę. Długotrwałe pozbawienie wolności niebezpiecznych sprawców przestępstw, w tym przestępców zawodowych i recydywistów, realizuje funkcję ochronną kary.

d)    kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa tzw. pozytywna prewencja ogólna, źródło II połowa XVIII wieku Beccaria. Zmierza do kształtowania właściwych ocen i postaw prawnych, w szczególności zaś do utwierdzenia w społeczeństwie przekonania, że sprawcy ponoszą odpowiedzialność za popełniony czyn. Konsekwencją tej dyrektywy jest publikowanie wyroków. Chodzi o społeczne oddziaływanie kary, w szczególności utwierdzanie społeczeństwa w przekonaniu, iż sprawcy przestępstw ponoszą odpowiedzialność adekwatną do popełnionych czynów. Dyrektywa pozytywnej ... ma ścisły związek z dyrektywą współmierności kary do szkodliwości i winy, gdyż tylko kary sprawiedliwe mogą wywierać pozytywny i kształtujący wpływ na zachowania społeczne, budząc aprobatę dla kar orzekanych przez sądy.

Priorytetowe znaczenie należy dać dyrektywie prewencji indywidualnej, zależnym jednak od surowości orzeczonej kary lub środka. Ponieważ chodzi o orzekanie kary lub środka, przeto celom zapobiegawczym i wychowawczym w stosunku do sprawcy przyznać trzeba pierwszeństwo, zaś potrzebom społecznego oddziaływania kary jedynie rolę uzupełniającą.

2.    Dyrektywy szczególne