NORMATYWIZM
-najbardziej radykalna odmiana pozytywizmu twardego (pozytywizm super twardy)
-jego twórcą jest H. Kelsen
-oparty jest on na czystej teorii prawa rozróżniającej:
a) powinność (sollen)
b) byt (sein)
-u Kelsena świat norm oraz świat faktów to zupełnie odmienne rzeczywistości, które się inaczej bada/poznaje/postrzega, a nawet opisuje -u Kelsena prawo oznacza powinność (sollen)
-prawo jest tylko i wyłącznie zbiorem norm zawartych w tekstach prawnych -stąd też nie ma żadnego powodu, by badać je przy użyciu metod pozaprawnych (taka analiza nie jest zadaniem prawników)
-prawdziwym także jest założenie o rozdziale prawa od moralności -prawo jest powinnością a moralność bytem -Kelsen wyróżnił 2 rodzaje powiązań normatywnych:
a) system statyczny (normy powiązane treściowo) w systemie tvm jedna norma stanowi konkretyzację treści innej normy
-tak zbudowana jest moralność
-np. z jednej naczelnej normy „bycia życzliwym" można wyprowadzić tysiqce innych norm, np. „pomagaj sgsiadowi"
b) system dynamiczny (normy powiązane funkcjonalnie) w systemie tym normy wyższe nie stanowią o treści norm niższego rzędu, a decydują jednie o sposobie ich uchwalania i uchylania
-tak zbudowane jest prawo
-krytyki tego systemu podjął się S. Wróblewski, zarzucając mu zbytnie uproszczenie poruszanych kwestii
-dodał do podziału trzeci jego wariant, czyli system dynamiczno-statyczny -wg niego prawo nie jest powiązane jedynie proceduralnie, ale również treściowo
-Kelsen wprowadził również konstrukcję zarachowania
-konstrukcja ta zakładała, że związek przyczynowo-skutkowy rozumiany w sensie biologicznym jest inny od związku przyczynowo-skutkowego rozumianego w sensie prawnym
-np. można popełnić przestępstwo nie czyniqc nic, przez zaniechanie (w sensie prawnym będzie to jednak działanie i związek przyczynowo-skutkowy będzie istniał)