67148

Władysław Kobyliński

Jeśli jednak mówimy, że “jakaś organizacja nie wykonuje należycie przypisanych jej zadań”, słowa “organizacja” używamy w znaczeniu rzeczowym. Mamy wówczas na myśli pewien obiekt złożony z ludzi, wyposażonych w zasoby i mających wspólne cele. Takimi obiektami są np. szkoły czy inne instytucje edukacyjne, fabryki i zakłady usługowe, domy kultury i biblioteki, urzędy państwowe i samorządy lokalne, partie i organizacje społeczne itp.

Łatwo można zauważyć, że obiekty będące organizacjami (w znaczeniu rzeczowym) mogą nie mieć cechy organizacyjności, a więc nie być organizacjami w znaczeniu atrybutowym. Byłoby tak wówczas, gdyby ich funkcjonowanie nie zostało uregulowane postanowieniami odpowiednich przepisów, ich członkowie nie mieli przydziałów czynności, nie wiedzieli co, kiedy i jak mają robić itp., a także gdyby nie respektowali powszechnie przyjmowanych zasad dyscypliny pracy. Taki stan rzeczy panujący w instytucji można by określić mianem chaosu czy anarchii, bałaganu bądź organizacyjnego niedowładu, braku organizacyjności albo też - po prostu - mniej lub bardziej zaawansowanej dezorganizacji.

Jeszcze co innego mamy na uwadze, gdy mówimy, że “w tej chwili dyrektorowi przeszkadzać nie wolno, zajmuje się on bowiem organizacją”. Coś on - po prostu - organizuje, tworzy z elementów jakieś całości podporządkowane przyjętym celom. Równie dobrze można by powiedzieć, że zajmuje się “organizowaniem”, czyli właśnie organizacją w znaczeniu czynnościowym.

Rozróżnianie tak odległych od siebie znaczeniowo zastosowali omawianego pojęcia nie jest bynajmniej podyktowane względami wyłącznie semantycznymi. Jest to przede wszystkim ważny czynnik ułatwiający porozumiewanie się ludzi ze sobą, co wydaje się szczególnie istotne zwłaszcza w stosunkach służbowych. Jednym z warunków skuteczności działali przełożonego, o czym szerzej będzie mowa w innym miejscu, jest dostateczna komunikatywność jego wypowiedzi. Jeśli członkowie podległego mu personelu nie wiedzą dobrze, co w danej chwili ma na myśli stawiając im wymagania, nie są w stanie tym wymaganiom sprostać. Dodajmy, że - jak świadczą liczne źródła - sporo w tej dziedzinie spotykamy nieporozumień, będących zresztą przyczyną nawet poważnych konfliktów organizacyjnych.

Wróćmy do pojęcia “organizacja” w jego znaczeniu rzeczowym. Otóż elementem wspólnym organizacji rozumianych w tym znaczeniu jest dający się wyodrębnić w każdej z nich cel działalności. Owe cele mogą być,

2