73614

25. PRAWO ZWYCZAJOWE.

Zwyczaj określa się jako ustalony, jednorodny sposób postępowania, uznany za wiążący przez określoną zbiorowość społeczną Nie każda jednak reguła zwyczajowa staje się nonną prawną. Określenie wymogów jakie powinien spełniać zwyczaj, aby stać się prawem sprawia teorii, a także dogmatyce prawa spore trudności. Ogólnie jednak wymogi te sprowadzają się do trzech:

•    ustalony sposób postępowania powinien być w miarę precyzyjnie określony zarówno pod względem podmiotowym, jak i w odniesieniu do sposobu zachowania się adresatów.

•    przekonanie o wiążącym daną zbiorowość charakterze reguły powinno być w istocie powszechnym przekonaniem, że takie jest prawo.

•    warunkiem koniecznym jest wola państwa włączenia reguły zwyczajowej do systemu prawa.

W systemie prawa stanowionego, w którym pozycja ustrojowa organów stosujących prawo nie pozw^da im na prawotwórstwo. wola państwa włączenia reguły zwyczajowej do systemu prawa przejawia się tym, że ustawodawca stanowi przepisy prawie zawierające ogólne odesłanie do zwyczajów w okr eślonej sferze stosunków społecznych.